پیشنهاد نامگذاری ۲۶ تیر به عنوان روز مادران زندانی
کانون مدافعان حقوق بشر، کمپین بین‌المللی حقوق بشر، آغازه موزه جنبش زنان ایران و چند نهاد حقوق بشری دیگر پیشنهاد داده‌اند که روز ۲۶ تیرماه به عنوان روز مادران زندانی در تقویم ثبت شود.
چندین سازمان و نهاد حقوق بشری پیشنهاد داده‌اند که روز ۲۶ تیرماه به عنوان "روز مادران زندانی" در "تقویم مبارزات مدنی ایران" ثبت شود. این انجمن‌ها در بیانیه‌ای که به همین مناسبت منتشر کرده‌اند، نوشته‌اند: «نام نهادن یک روز در تقویم مبارزات مدنی به نام "مادران زندانی" فرصتی است برای یادآوری شرایط کسانی که گاه به دلایل سیاسی و گاه به دلیل نگاه غیراصولی به موضوع جرم و زندان، از یاد می‌روند.»
به عقیده نویسندگان این بیانیه، این روز می‌تواند فرصتی باشد "برای ایجاد امکانات برای اعمال تنبیهات جایگزین زندان، برای بهبود شرایط زندگی مادر و فرزند در زندان، و برای حذف فشارهای مضاعف با استفاده از عواطف مادری".
در این بیانیه به فشار مضاعفی که مادران زندانی تحمل می‌کنند اشاره شده و آمده است: «ثبت یک روز به نام مادران زندانی به ما این امکان را می‌دهد تا لااقل سالی یک بار صدای کسانی باشیم که در زندان‌ها ضمن تحمل فشارهای امنیتی و گذراندن دوران حبس خویش، به دلیل مادر بودن‌شان و به دلیل نقشی که جامعه به آنها تحمیل کرده، رنج و عذابی مضاعف را تحمل می‌کنند.»
انتخاب روز ۲۶ تیرماه برای این مناسبت به این دلیل بوده که نرگس محمدی فعال حقوق بشر زندانی، دو سال پیش در چنین روزی مجبور شد از فرزندانش خداحافظی کرده و آنان را نزد پدرشان، تقی رحمانی در پاریس بفرستد.
نویسندگان این بیانیه با یاد کردن از تمامی مادران زندانی چه آنان که به دلیل جرائم سیاسی و عقیدتی در زندان هستند و چه کسانی که قربانی فقر، اعتیاد و قاچاق شده‌اند و نیز با یاد کردن از ویدا حاجبی، فعال سیاسی که در کتابش به نام "یادها" خاطرات ملاقات‌هایش در زندان محمدرضاشاه با فرزند خردسالش رامین را به رشته تحریر در آورده، تصریح کرده‌اند که "حادثه‌ای متاخر" را برای نامگذاری این روز برگزیده‌اند.
نرگس محمدی به طور مرتب نامه‌هایی از داخل زندان خطاب به دوقلوهایش منتشر می‌کند و به این ترتیب سعی در زنده نگه داشتن موضوع مادران زندانی دارد.
پیشنهاد دهندگان این روز همچنین اظهار امیدواری کرده‌اند که جامعه و سیستم قضایی قدم‌هایی برای حفظ حقوق مادران زندانی برای ارتباط با فرزندانشان بردارد.
کانون مدافعان حقوق بشر به سرپرستی شیرین عبادی، کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران، آغازه موزه جنبش زنان ایران، موسسه غیرانتفاعی کودکان زندانیان، انجمن زنان نوبلیست، مرکز حامیان حقوق بشر، کمپین حمایت از مادران زندانی، موسسه غیرانتفاعی کودکان زندانیان و کمپین بین‌المللی "نرگس را آزاد کنید" #FreeNarges امضاکنندگان این بیانیه هستند.
غیر از زنانی که به جرائم مالی، مواد مخدر، جرائم اخلاقی و... دوران حبس خود را دور از فرزندانشان می‌گذرانند، تعداد زیادی زندانی عقیدتی از جمله از میان بهاییان نیز در همین وضعیت به سر می‌برند.
فعالان حقوق بشر در ایران خواستار ایجاد مهدکودک‌هایی در زندان هستند تا این مادران بتوانند دوران حبسشان را در کنار کودکان خردسالشان بگذرانند.
