تفاوت سود سپردهگذاری در بانکها و سود تسهیلات، اقدامات دستوری و
بخشنامهها که بانکها را ملزم به ارایه خدماتی که اصولا زیانده هستند طی
سالهای گذشته و معوقات بانکی که به طرز عجیبی طی سالهای پایانی دولت دهم
بانکها قادر به وصول آنها نشدند سبب شده تا بانکهای باسابقه و قدیمی کشور
عملا زیانده شوند. اگرچه طی سالهای گذشته به این موضوع پرداخته نشده،
اما در اینجا نگاهی داریم به وضعیت سود خالص بانکها که پس از کسر مالیات و
هزینهها محاسبه شدند. در اینجا خواهید دید که چطور بانک پرسابقهای مثل
بانک سپه در سالهای ۸۹ و ۹۰ نهتنها سوددهی نداشته، بلکه عملا زیانده هم
بوده است. در مقابل چطور برخی بانکهای خصوصی و شبه خصوصی در این مدت
توانستند به سودهای قابلتوجه دست یابند. سود خالص شبکه بانکی کشور طی
سالهای ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲ برابر ۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۱۹۸/۲۳۰ (۲۳۰هزارو۱۹۸میلیارد) ریال
بوده است. رشد سالانه سود خالص بانکها در سال ۱۳۸۸ برابر ۲/۲درصد، در سال
۸۹ بیش از ۶۰درصد، در سال ۹۰ نزدیک ۲۵/۵درصد و در سال ۹۱ بیش از ۳۱درصد
بوده است.
بانکهای: پاسارگاد ۳۴,۸۶۵، ملت ۳۴,۷۶۲، پارسیان ۲۸,۰۶۲، صادرات ۲۶,۵۸۲، تجارت ۲۴,۰۵۷، اقتصادنوین ۱۵,۸۸۶، کارآفرین ۹,۸۴۴، مهر ایرانیان ۶,۶۷۵، مسکن ۶,۳۰۶، سینا ۵,۹۷۴، توسعه صادرات ۵,۰۳۴، انصار ۴,۸۲۱، سامان ۴,۷۱۳، سرمایه ۳,۶۹۷، شهر ۳,۴۵۲، رفاه کارگران ۲,۳۷۶، صنعتومعدن ۲,۳۲۸، دی ۲,۲۷۲، ملی ۲,۲۴۱، آینده ۲,۰۱۶، قوامین ۱,۴۸۸، گردشگری ۹۰۰، حکمت ایرانیان ۷۰۸، پستبانک ۵۸۰، ایرانزمین ۴۶۳، کشاورزی ۳۵۲ و توسعه تعاون ۲۶۲میلیاردریال جمعا طی پنجسال سود خالص داشتند. زیان ۵۱۷میلیاردریالی بانک سپه طی پنجسال مورد بررسی در اینجا ناشی از زیانی بوده که در سالهای ۸۹ و ۹۰ متحمل شده است. علاوه بر این بانک، بانک کشاورزی نیز در سال ۸۸ برابر ۵۸۲میلیاردریال زیان داشته اما در سالهای بعدی این زیان را جبران کرده است.
۱۳۸۷: در این سال ۱۰ بانک: صادرات، پارسیان، تجارت، ملت، پاسارگاد، اقتصادنوین، مسکن، توسعه صادرات، رفاه کارگران و کارآفرین بهترتیب: ۴,۲۱۳، ۳,۳۲۴، ۲,۷۸۵، ۲۷۲۱، ۲,۳۴۵، ۱۸۴۳، ۱,۷۹۵، ۱۵۵۵، ۱,۴۱۴ و ۱,۱۶۵میلیاردریال سود خالص کسب کردند. پس از این ۱۰ بانک، مهرایرانیان ۹۱۱، بانک صنعتومعدن ۶۲۴، بانک سرمایه ۵۵۳، بانک کشاورزی ۵۳۵، بانک سینا ۴۹۰، بانک سامان ۴۳۹، بانک ملی ۴۲۵، بانک سپه ۱۲۸ و پستبانک ۱۰۹میلیاردریال سود خالص داشتند. در این سال هیچ بانک زیاندهی ثبت نشده است.
۱۳۸۸: در سال ۸۸ دیگر صادرات صدرنشین بانکها نیست، در این سال بانک پارسیان ۳۹۲۲، بانک ملت ۳۷۳۶، بانک صادرات ۳۶۸۸، بانک پاسارگاد ۳۳۷۲، تجارت ۳۳۵۴، اقتصاد نوین ۲۱۵۰، کارآفرین ۱۶۷۱، مهر ایرانیان ۱۱۱۲، ملی ۸۳۸ و سامان با ۷۸۸میلیاردریال سود خالص ۱۰ بانک پرسود کشور بودند. پس از آنها بهترتیب سینا با ۷۰۰، سرمایه با ۶۶۸، توسعه صادرات با ۶۳۸، مسکن با ۵۲۴، صنعتومعدن با ۴۹۴، شهر با ۴۵۵، رفاه کارگران با ۱۶۱، سپه با ۱۴۱، پستبانک با ۱۲۴ و توسعه تعاون با ۲۰میلیاردریال سود در ردههای بعدی قرار دارند. گفتنی آنکه بانک آینده در این سال پنجمیلیاردریال زیان داده است.
۱۳۸۹: در این سال بار دیگر بانک صادرات به رده اول بازگشته، سود خالص بانک صادرات در سال ۸۹ برابر ۷۵۲۶میلیاردریال ثبت شده است، پس از صادرات، ملت با ۶۵۹۰میلیاردریال، پاسارگاد با ۶۰۶۴، پارسیان با ۵۵۱۰، تجارت با ۴۵۰۶، اقتصاد نوین با ۳۰۰۳، کارآفرین با ۱۸۱۳، سامان با ۱۳۵۵، سینا با ۱۱۸۱ و آینده که سال قبلتر یعنی ۵۸۸میلیاردریال زیان داده بود با ۱۱۴۷میلیاردریال قرار دارند و ترکیب ۱۰ بانک اول را تشکیل میدهند.
پس از آنها بهترتیب بانکهای: مهر ایرانیان با ۱,۱۰۶، انصار با ۱,۰۲۶، شهر با ۹۳۳، مسکن با ۸۹۲، سرمایه با ۸۸۹، توسعه صادرات با ۵۵۱، ملی با ۴۴۵، کشاورزی با ۲۹۸، دی با ۲۲۹، پستبانک با ۲۰۴، رفاه کارگران با ۱۷۶، صنعتومعدن با ۱۶۸، حکمت ایرانیان با ۷۹، توسعه تعاون با ۵۶ و ایران زمین با یکمیلیاردریال سود خالص قرار دارند.
گفتنی آنکه در این سال بانک سپه نهتنها سودده نبوده، بلکه با زیان ۹۷۹میلیاردریالی نیز مواجه بوده است.
۱۳۹۰: بانکهای: پاسارگاد، پارسیان، تجارت، ملت، صادرات، اقتصاد نوین، کارآفرین، انصار، سینا و مهر ایرانیان بهترتیب: ۹,۸۳۶، ۷,۳۳۳، ۷,۲۱۳، ۷,۰۰۹، ۵,۱۳۶، ۴۴۹۰، ۲,۴۰۱، ۱,۶۹۴، ۱,۶۴۲ و ۱,۵۲۹ میلیاردریال سود خالص کسب کردند.
بهترتیب بانکهای: مسکن با ۱,۳۴۳، توسعه صادرات با ۹۱۹، شهر با ۹۱۲، سامان با ۸۴۲، دی با ۸۰۳، آینده با ۷۵۲، قوامین با ۵۳۳، گردشگری با ۴۱۵، رفاه کارگران با ۳۳۹، صنعتومـعدن با ۳۰۸، ملی با ۲۴۹، ایرانزمین با ۲۲۴، حکمت ایرانیان با ۱۳۶، سرمایه با ۱۲۱، پستبانک با ۷۳، کشاورزی با ۷۰ و توسعه تعاون با ۵۸میلیاردریال سود خالص در ردههای بعدی قرار گرفتند.
بانک سپه همچنان نتوانسته به سوددهی برسد، این بانک در سال ۱۳۹۰ زیانی برابر ۱۸۳میلیاردریال داشته است.
۱۳۹۱: بانک ملت برای اولینبار در این دوره به سوددهترین بانک میرسد. روند زیاندهبودن بانک سپه متوقف شده و بهطور کلی سود بانکها با افزایش چشمگیری مواجه شده است. بر این اساس طی سال ۱۳۹۱ بهترتیب بانکهای: ملت با ۱۴,۷۰۶، پاسارگاد با ۱۳,۲۴۷، پارسیان با ۷,۹۷۲، تجارت با ۶,۲۰۰، صادرات با ۶,۰۱۹، اقتصاد نوین با ۴۴۰۰، کارآفرین با ۲,۷۹۵، انصار با ۲,۱۰۱، مهر ایرانیان با ۲,۰۱۸، سینا با ۱,۹۶۱، مسکن با ۱,۷۵۲، سرمایه با ۱۴۶۶، توسعه صادرات با ۱۳۷۱، سامان با ۱,۲۸۹، دی با ۱,۲۴۰، شهر با ۱,۱۵۲، قوامین با ۹۵۵، صنعتومعدن با ۷۳۶، حکمت ایرانیان با ۴۹۳، گردشگری با ۴۸۵، سپه با ۳۷۶، رفاه کارگران با ۲۸۶، ملی با ۲۸۴، ایرانزمین با ۲۳۷، توسعه تعاون با ۱۲۸، آینده با ۱۲۲، پستبانک با ۷۰ و کشاورزی با ۳۱میلیونریال بیشترین و کمترین سود خالص را کسب کردند. با نگاهی به بیلان بانکها مشخص میشود که تفاوت نرخ سود سپردهگذاری و نرخ سود تسهیلات از یک طرف و انباشتهشدن معوقات و عدم توانایی بانکها در وصول این معوقات از طرف دیگر دلایل اصلی زیان بانکها بهشمار میرود.
بانکهای: پاسارگاد ۳۴,۸۶۵، ملت ۳۴,۷۶۲، پارسیان ۲۸,۰۶۲، صادرات ۲۶,۵۸۲، تجارت ۲۴,۰۵۷، اقتصادنوین ۱۵,۸۸۶، کارآفرین ۹,۸۴۴، مهر ایرانیان ۶,۶۷۵، مسکن ۶,۳۰۶، سینا ۵,۹۷۴، توسعه صادرات ۵,۰۳۴، انصار ۴,۸۲۱، سامان ۴,۷۱۳، سرمایه ۳,۶۹۷، شهر ۳,۴۵۲، رفاه کارگران ۲,۳۷۶، صنعتومعدن ۲,۳۲۸، دی ۲,۲۷۲، ملی ۲,۲۴۱، آینده ۲,۰۱۶، قوامین ۱,۴۸۸، گردشگری ۹۰۰، حکمت ایرانیان ۷۰۸، پستبانک ۵۸۰، ایرانزمین ۴۶۳، کشاورزی ۳۵۲ و توسعه تعاون ۲۶۲میلیاردریال جمعا طی پنجسال سود خالص داشتند. زیان ۵۱۷میلیاردریالی بانک سپه طی پنجسال مورد بررسی در اینجا ناشی از زیانی بوده که در سالهای ۸۹ و ۹۰ متحمل شده است. علاوه بر این بانک، بانک کشاورزی نیز در سال ۸۸ برابر ۵۸۲میلیاردریال زیان داشته اما در سالهای بعدی این زیان را جبران کرده است.
۱۳۸۷: در این سال ۱۰ بانک: صادرات، پارسیان، تجارت، ملت، پاسارگاد، اقتصادنوین، مسکن، توسعه صادرات، رفاه کارگران و کارآفرین بهترتیب: ۴,۲۱۳، ۳,۳۲۴، ۲,۷۸۵، ۲۷۲۱، ۲,۳۴۵، ۱۸۴۳، ۱,۷۹۵، ۱۵۵۵، ۱,۴۱۴ و ۱,۱۶۵میلیاردریال سود خالص کسب کردند. پس از این ۱۰ بانک، مهرایرانیان ۹۱۱، بانک صنعتومعدن ۶۲۴، بانک سرمایه ۵۵۳، بانک کشاورزی ۵۳۵، بانک سینا ۴۹۰، بانک سامان ۴۳۹، بانک ملی ۴۲۵، بانک سپه ۱۲۸ و پستبانک ۱۰۹میلیاردریال سود خالص داشتند. در این سال هیچ بانک زیاندهی ثبت نشده است.
۱۳۸۸: در سال ۸۸ دیگر صادرات صدرنشین بانکها نیست، در این سال بانک پارسیان ۳۹۲۲، بانک ملت ۳۷۳۶، بانک صادرات ۳۶۸۸، بانک پاسارگاد ۳۳۷۲، تجارت ۳۳۵۴، اقتصاد نوین ۲۱۵۰، کارآفرین ۱۶۷۱، مهر ایرانیان ۱۱۱۲، ملی ۸۳۸ و سامان با ۷۸۸میلیاردریال سود خالص ۱۰ بانک پرسود کشور بودند. پس از آنها بهترتیب سینا با ۷۰۰، سرمایه با ۶۶۸، توسعه صادرات با ۶۳۸، مسکن با ۵۲۴، صنعتومعدن با ۴۹۴، شهر با ۴۵۵، رفاه کارگران با ۱۶۱، سپه با ۱۴۱، پستبانک با ۱۲۴ و توسعه تعاون با ۲۰میلیاردریال سود در ردههای بعدی قرار دارند. گفتنی آنکه بانک آینده در این سال پنجمیلیاردریال زیان داده است.
۱۳۸۹: در این سال بار دیگر بانک صادرات به رده اول بازگشته، سود خالص بانک صادرات در سال ۸۹ برابر ۷۵۲۶میلیاردریال ثبت شده است، پس از صادرات، ملت با ۶۵۹۰میلیاردریال، پاسارگاد با ۶۰۶۴، پارسیان با ۵۵۱۰، تجارت با ۴۵۰۶، اقتصاد نوین با ۳۰۰۳، کارآفرین با ۱۸۱۳، سامان با ۱۳۵۵، سینا با ۱۱۸۱ و آینده که سال قبلتر یعنی ۵۸۸میلیاردریال زیان داده بود با ۱۱۴۷میلیاردریال قرار دارند و ترکیب ۱۰ بانک اول را تشکیل میدهند.
پس از آنها بهترتیب بانکهای: مهر ایرانیان با ۱,۱۰۶، انصار با ۱,۰۲۶، شهر با ۹۳۳، مسکن با ۸۹۲، سرمایه با ۸۸۹، توسعه صادرات با ۵۵۱، ملی با ۴۴۵، کشاورزی با ۲۹۸، دی با ۲۲۹، پستبانک با ۲۰۴، رفاه کارگران با ۱۷۶، صنعتومعدن با ۱۶۸، حکمت ایرانیان با ۷۹، توسعه تعاون با ۵۶ و ایران زمین با یکمیلیاردریال سود خالص قرار دارند.
گفتنی آنکه در این سال بانک سپه نهتنها سودده نبوده، بلکه با زیان ۹۷۹میلیاردریالی نیز مواجه بوده است.
۱۳۹۰: بانکهای: پاسارگاد، پارسیان، تجارت، ملت، صادرات، اقتصاد نوین، کارآفرین، انصار، سینا و مهر ایرانیان بهترتیب: ۹,۸۳۶، ۷,۳۳۳، ۷,۲۱۳، ۷,۰۰۹، ۵,۱۳۶، ۴۴۹۰، ۲,۴۰۱، ۱,۶۹۴، ۱,۶۴۲ و ۱,۵۲۹ میلیاردریال سود خالص کسب کردند.
بهترتیب بانکهای: مسکن با ۱,۳۴۳، توسعه صادرات با ۹۱۹، شهر با ۹۱۲، سامان با ۸۴۲، دی با ۸۰۳، آینده با ۷۵۲، قوامین با ۵۳۳، گردشگری با ۴۱۵، رفاه کارگران با ۳۳۹، صنعتومـعدن با ۳۰۸، ملی با ۲۴۹، ایرانزمین با ۲۲۴، حکمت ایرانیان با ۱۳۶، سرمایه با ۱۲۱، پستبانک با ۷۳، کشاورزی با ۷۰ و توسعه تعاون با ۵۸میلیاردریال سود خالص در ردههای بعدی قرار گرفتند.
بانک سپه همچنان نتوانسته به سوددهی برسد، این بانک در سال ۱۳۹۰ زیانی برابر ۱۸۳میلیاردریال داشته است.
۱۳۹۱: بانک ملت برای اولینبار در این دوره به سوددهترین بانک میرسد. روند زیاندهبودن بانک سپه متوقف شده و بهطور کلی سود بانکها با افزایش چشمگیری مواجه شده است. بر این اساس طی سال ۱۳۹۱ بهترتیب بانکهای: ملت با ۱۴,۷۰۶، پاسارگاد با ۱۳,۲۴۷، پارسیان با ۷,۹۷۲، تجارت با ۶,۲۰۰، صادرات با ۶,۰۱۹، اقتصاد نوین با ۴۴۰۰، کارآفرین با ۲,۷۹۵، انصار با ۲,۱۰۱، مهر ایرانیان با ۲,۰۱۸، سینا با ۱,۹۶۱، مسکن با ۱,۷۵۲، سرمایه با ۱۴۶۶، توسعه صادرات با ۱۳۷۱، سامان با ۱,۲۸۹، دی با ۱,۲۴۰، شهر با ۱,۱۵۲، قوامین با ۹۵۵، صنعتومعدن با ۷۳۶، حکمت ایرانیان با ۴۹۳، گردشگری با ۴۸۵، سپه با ۳۷۶، رفاه کارگران با ۲۸۶، ملی با ۲۸۴، ایرانزمین با ۲۳۷، توسعه تعاون با ۱۲۸، آینده با ۱۲۲، پستبانک با ۷۰ و کشاورزی با ۳۱میلیونریال بیشترین و کمترین سود خالص را کسب کردند. با نگاهی به بیلان بانکها مشخص میشود که تفاوت نرخ سود سپردهگذاری و نرخ سود تسهیلات از یک طرف و انباشتهشدن معوقات و عدم توانایی بانکها در وصول این معوقات از طرف دیگر دلایل اصلی زیان بانکها بهشمار میرود.