20 اوت 1850
حاضران،
مردی که لحظاتی پیش در این گور رفت ، از آن هائی بود که رنج همگانی همراهی شان می کند. در عصری که ما بسر می بریم، همه رویاها بر باد رفته اند. نگاه ها از این پس، خیره شده اند نه به سرهائی که فرمان می رانند، بل به مغز آن هائی که می اندیشند، و کشور سراپا به خود می لرزد آنگاه که یکی از این سر ها ناپدید شود. امروز، روز عزای مردم است، روز مرگ انسانی برجسته،روز عزای ملی، روز مرگ انسانی نابغه.
نام بالزاک با نشان درخشانی در هم آمیخته است که دوران ما برای آیندگان بیادگار خواهد گذاشت.
جناب بالزاک، از تبار نویسندگان توانای قرن نوزدهم است که پس از ناپلئون ظهور کردند. او از همان جایگاهی برخوردار است که زبدگان درخشان قرن هفدهم پس از ریشلیو. گوئی، بر تکامل تمدن قانونی حاکم است که در آن، سلطه گران شمشیر دو لبه در دست، جای خود را به کسانی می دهند که بر دل ها فرمان می رانند.
در میان برجستگان بزرگ، جناب بالزاک در صف اول بود و در میان برگزیدگان، بالاترین شان. این مکان، جای آن نیست که شکوه و هوشمندی والای او را بازگو کنیم. تمام کتاب های او به منزله یک کتاب اند، کتابی زنده، درخشان و ژرف که در آن همه تمدن معاصر ما با نمیدانم کدام پدیده هراسناک و وحشت بار که با واقعیت در آمیخته است، می رود و می آید و گام می زند و می جنبد. کتاب شگفت انگیزی که خود شاعر کمدی اش می نامد ولی می توانست تاریخ اش نام نهد، که به هر شکلی در می آیدو همه را دربر می گیرد: از تاسیت گرفته و تا کایوس سوئتونیوس و از بومارشه تا رابله. کتابی که مشاهدات و تخیل ها را ثبت کرده است. کتابی که راستی، صمیمی، مرفه، مبتذل و مادی را سخاوتمندانه عرضه می کند و کتابی که گه گاه، بر بستر همه واقعیت هائی که بناگهان بشدت و کاملا از ورای همه دوپاره شده ، به یک باره، زمینه تاریک ترین و ناگوار ترین ایده آل را فراهم می کند.
خالق این اثر شگرف، بی آن که بداند، چه بخواهد و چه نخواهد، چه راضی باشد یا نه، از تبار نویسندگان توانای انقلابی است. بالزاک راست بسوی هدف می رود. او جامعه مدرن را، فرد به فرد، درک می کند. او از هر کس، چیزی می گیرد، از یکی توهم، از دیگری امید، از این فریادی و از ان چهره ای. او هرزگی را می کاود، شیفتگی را می شکافد. او انسان، روان، قلب، اندرون، مغزو تباهی هرفردی را می کاود، ژرفایش را می یابد. و به یمن طبع آزاد و نکته سنجش، به یمن مزیت هوشمندی عصر ما که انقلاب ها را از نزدیک دیده، پایان انسانیت را بهتر دیده و تقدیر را بهتر درک می کند، بالزاک از این آزمون خندان و آسوده بیرون آمد، آزمونی که مولیر را در اندوه فرو می برد و روسو را مردم گریز می کرد.
او در میان ما چنین کرده است. این اثری است که از او می ماند، اثری والا و نیرومند، استوار همچون سنگ خارا، جاودان! اثری که از فرازش، ازاین ببعد آوازه او خاموش نخواهد شد. انسان های بزرگ، پایه تندیس خویش را می ریزند، خود تندیس را آینده به عهده می گیرد.
مرگ او پاریس را بهت زده کرده است. او چند ماه پیش به فرانسه بازگشت. او که مرگش را حس می کرد، تصمیم به دیدار مجدد میهن گرفته بود، بمانند مسافری که در آستانه سفری بزرگ، مادرش را در آغوش می کشد.
زندگی اش کوتاه ولی سرشار بود، نه از شمار روزها، که از گران ارزی آثارش.
دریغ! این نویسنده پرکار توانا و خستگی ناپذیر، این فیلسوف، این اندیشمند، این شاعر، این نابغه در میان ما، یک زندگی توفانی، پر از مبارزه و کشمکش، جدال ونبرد داشت که ویژگی زندگی همه مردان بزرگ است. امروز، روز آرامش اوست. از اعتراضات و نفرت ها فاصله گرفته است. در عین حال، هم به قله افتخار می رسد و هم پا در گور می گذارد. پس از این، او بر فراز همه این ابرهای ضخیم بالای سر ما، در میان ستارگان میهن خواهد درخشید. شما حاضران، آیا وسوسه نمی شوید که به او رشک بورزید؟
آقایان، به رغم درد و اندوه عمیق ما در چنین فقدانی، تسلیم این فاجعه ها شویم، با وجود سختی و دلخراشی، آن ها را بپذیریم. نیکوست شاید، ضروری است شاید که در دورانی چون عصر ما، گه گاه مرگ بزرگی، روحیه های تسلیم شده به شک و ناباوری را به تزلزل مذهبی منتقل کند. تقدیر می داند چه می کند، هنگامی که خلق را با اسرار والا رودررو می سازد و هنگامی که مردم را به تامل در باب مرگ وا می دارد. تقدیر میداند که چه می کند.، چرا که این بالاترین آموزش هاست. در این میان، به جز اندیشه بی پیرایه و جدی در دل ها نمی تواند وجود داشته باشد، هنگامی که یکی از این انسان هائی که مدت ها بر فراز جماعت با بال های آشکار نبوغ پرواز کرده است، ناگهان، بال های دیگری را که از دیده ها پنهانند، می گشاید و به یک باره، در ورطه گمنام و ناشناخته فرو می رود.
نه، این گمنامی نیست! نه، من در یک لحظه دردناک دیگری نیز گفته ام و از تکرارش خسته نمی شوم، نه، این شب نیست، این روشنائی است! این پایان نیست، آغاز است! این پوچی نیست، ابدیت است... شما که به سخن من گوش می دهید، آیا راست نمی گویم؟ چنین تابوت هائی نماد جاودانگی است؛ در حضور برخی رفتگان سرشناس، سرنوشت ملکوتی این هوشمندی را که خاک را سیر می کند تا رنج بکشد و تا خود را پالایش دهد و انسانش می نامیم، آشکار تر حس می کنیم و با خود می گوئیم که ناممکن است که کسانی که در طول عمرشان نابغه بودند، پس از مرگ شان، روح نباشند.
-----
توضیحات مترجم:
کورنلیوس تاسیت ( تاکیتوس): مورخ رومی (55 – 120 میلادی)
کایوس سوئتونیوس: مولف رومی که بین قرون یکم و دوم زندگی می کرد. کتاب «زندگی دوازده سزار» او مشهور است.
پی یر اگوستن دو بومارشه: (1799-1732)، نویسنده، نمایشنامه نویس، سیاستمدار، مخترع و انقلابی فرانسوی
فرانسوآ رابله: (متولد بین 1483 و 1494 – تاریخ فوت 1553)، نویسنده و پزشک فرانسوی
III
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر