نگاهي به...: 6 مارس 2014

۱۳۹۲ اسفند ۱۵, پنجشنبه

خانه‌ي خالق «بوف كور» روبه ويراني است

خبرنگار امرداد- فرزانه خسروي :

باور مي‌کنید یا نه اما این حال وخیم خانه پدری یکی از پیشگامان داستان نویسی مدرن ایران است. خانه صادق هدایت، نویسنده‌ای که آثارش به 28 زبان زنده دنیا ترجمه شده. حالا همه‌ي راه‌های رسیدن به این خانه کور شده است و تنها راه ورود به آن، بیمارستان امیر اعلم است. بیمارستانی که در كنار خانه‌ي هدایت قرار دارد.
خانه پلاک ۳۷ قرار بود زنده بماند. خانه‌ای که وقتی صاحبخانه‌اش مرد، هانری ماسه، مستشرق بزرگ فرانسوی گفت: «بی‌شک جهان یکی از بزرگترین نویسندگان خود را از دست داد.» قرار نبود دیوارهای خانه پوسیده یا نقش‌ها تراشیده شده باشد. وارث نویسنده می‌گوید که این زننده‌ترین برخورد با میراث یک نویسنده است».
اینجا خانه پلاک 37، خیابان شهید تقوی است. قرار نبود که سرنوشت این خانه بشود، مانند «تاریکخانه‌»، پرده‌های مخمل عنابی، گلیم پوسیده و آباژور قرمز، که صاحبش را در خود کشت. اینجا قرار بود که موزه آثار صاحبش شود تا یاد او را زنده نگه دارد؛ اما حالا هر چقدر بر در چوبی قدیمی آن بکوبید، فایده ندارد. در این خانه سال‌هاست به روی همه بسته است و انگار هیچگاه باز نخواهد شد.
خانه هدایت در انتهای بیمارستان اميراعلم قرار گرفته است. درست در کنار دیواری که رویش تابلویی فلزی خورده: کتابخانه. در کنار این دیوار راه باریکی است که وصل می‌شود به یک در فلزی که پرده‌ای قرمز بر آن نصب شده. باد پرده قرمز را که به کناری می‌زند، خانه پدری هدایت رخ می‌نماید. خانه‌ای افتاده در بستر بیماری . خانه‌ای که رییس بیمارستان امیراعلم می‌گوید که حفاظتش با ما نیست. برای ساماندهی آن هم برنامه‌ای نداریم.
این بی‌تفاوتی به خانه صادق هدایت، آغاز مرثیه‌ای دیگر برای تهران قدیم است، مرثیه‌ای که پیشتر برای خانه پروین اعتصامی، خانه بنان، خانه جلال آل احمد، خانه مصدق و..... سروده شده بود. جهانگیر هدایت، برادرزاده و وارث هدایت، از این همه بی‌تفاوتی و بی‌اهمیتی به تنگ آمده و بی‌تاب شده است. او این برخورد را زننده‌ترین و برخورد با میراث یک نویسنده می‌داند.
کافی است که سری به خانه زده شود، روی کاشی‌های آن را رنگ زده اند و برخی از آن‌ها را تراشیده و دیوارهای آن در حال پوسیدن است. هرچند بخشی از خانه هدایت تبدیل به کتابخانه شده اما کتابخانه‌ای است که حتا یک کتاب از مجموعه صادق هدایت ندارد.

خانه‌ي هدايت زماني مهد كودك بود

تقابل چهره کودکان کار با هم‌سالانشان در گوشه کنار بازار پایتخت، یکی از اسناد شکاف طبقاتی و معنای دو‌سویه و نا‌متعارف «عاقبت بخیری» است که اینچنین مشهود بر سرشان سایه افکنده است!

تقابل چهره کودکان کار با هم‌سالانشان در گوشه کنار بازار پایتخت، یکی از اسناد شکاف طبقاتی و معنای دو‌سویه و نا‌متعارف «عاقبت بخیری» است که اینچنین مشهود بر سرشان سایه افکنده است!

داغونش کرد!

سعید رضوی فقیه دستگیر شد

. رضوی فقیه پنجشنبه گذشته در نشستاستان همدان در یک سخنرانی مطالبی را بر علیه شورای نگهبان، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شوای اسلامی و برخی سران نظام بیان کرد. روز سه شنبه گذشته جمعی از مردم شهرستان همدان با اجتماع در میدان امامزاده عبدالله ضمن محکوم کردن سخنان رضوی فقیه خواستار برخورد قضایی با وی شدند. همچنین آیت الله نوری همدان از مراجع تقلید روز دوشنبه در دیدار با روحانیون و طلاب همدانی مقیم قم ضمن انتقاد از سخنرانی سعید رضوی فقیه خواستار برخورد مسوولان با او شد. طلاب حوزه علمیه شهرستان تویسرکان نیز در واکنش به این سخنرانی روز سه شنبه گذشته با تجمع اعتراض آمیز خواستار برخورد با مسببان برگزاری این نشست شدند.

«حرف حساب جواب ندارد»، جنجال دارد!
شهباز نخعی

نزدیک به 12 سال پیش، در 29 خردادماه 1381، درهمدان یک سخنرانی به دعوت شورای هماهنگی گروه های جبهه دوم خرداد به مناسبت سالگرد درگذشت دکترعلی شریعتی برگزارشد. سخنران این نشست هاشم آغاجری، استاد دانشگاه تربیت مدرس، نویسنده و عضو شورای مرکزی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و عنوان سخنرانی "پروتستانیسم اسلامی" بود. او در سخنرانی خود ضمن بیان این که سلسله مراتب روحانیت شیعه رونوشت برداری شده از مسیحیت است، پرسید:«مگر مردم میمون هستند که تقلید کنند؟»!

درپی این سخنرانی موج های سنگینی از اعتراض، جنجال و هیاهو برخاست و محافظه کاران اصول گرا به آغاجری تهمت ارتداد و توهین به مقدسات زدند. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در واکنش به آنچه که "هتک مقدسات" نامیده شده بود، بیانیه ای به امضای آیت الله مشکینی صادر نمود و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی را به خاطر حمایت از آغاجری "نامشروع" اعلام کرد: «سازمان موسوم به مجاهدین انقلاب اسلامی برای بدبین کردن نسل جوان به اسلام و روحانیت و تفکیک دین از سیاست، که هدف دشمنان جهانی اسلام نیز هست، تلاش می کند... سخنان موهن یکی از اعضای مرکزیت این سازمان در همدان (توهین او به عقاید دینی، مراجع تقلید و مردم متدین ایران) و حمایت آن سازمان از گفته های او شاهدی براین مدعاست».

درپی جنجال و هیاهویی که برخاست، آغاجری دستگیرشد و درتاریخ 15 آبانماه 1381، دادگاه بدوی او به اتهامات: اهانت به دین حنیف اسلام و تشبیه آن به مسحیت منحرف و منسوخ و ارتجاعی خواندن آن، اهانت به علمای اسلام و مرجعیت شیعه و مقلدان، اهانت به ائمه طاهرین (ع) و انکار مقام قدسی و الهی آنان و اختلال درنظم و آرامش شهروندان همدانی و ایجاد تشنج درسراسرکشور، برگزار شد و او را به اعدام محکوم نمود. حتی شیخ مهدی کروبی رییس مجلس ششم که خود را اصلاح طلب می دانست، با لحنی ریشخند آمیز گفت:«برای ما یک عنوان حجت الاسلامی باقی مانده که یک آقای دانشگاهی می خواهد آن را از ما بگیرد و می گویند این عناوین از کلیسا آمده است»!

صدور حکم اعدام واکنش های اعتراضی فراوانی به ویژه درمیان دانشجویان و دانشگاهیان برانگیخت که سرانجام موجب شد حکم اعدام در دادگاه تجدیدنظر نقض و آغاجری به سه سال زندان، دوسال تبعید و پنج سال محرومیت از تدریس محکوم گردد.

درتمام دورانی که هیاهو و جنجال جریان داشت، آنچه که جایش به راستی خالی بود بحث و گفتگو و استدلال و رد کردن مستند سخنان آغاجری بود. ازمیان همه علمای اعلام و مراجع عظام کسی پیدا نشد که با دلیل و منطق بگوید نظرات آغاجری به این یا آن دلیل نادرست است و ازاین بدتر، کسی هم به این نکته مهم نپرداخت که آنچه او گفته نظر شخصی یک استاد دانشگاه و نویسنده و تاریخ نگار است و در چهارچوب جرم و مجازات اعدام نمی گنجد!

پنجشنبه هفته گذشته، 8 اسفندماه، ماجرای آغاجری کم و بیش عینا تکرار شد. سعید رضوی فقیه، فعال سیاسی اصلاح طلب، در دومین همایش فصلی اصلاح طلبان استان همدان که با عنوان "بررسی موانع و راهبردهای تدبیروامید" برگزارشد، سخنرانی کرد. او در این سخنرانی گفت: «ما از انقلاب مشروطیت تاکنون هفت زمامدار به خودمان دیده ایم، زمامدار هفتم آیت الله خامنه ای است. شش زمامدار دیگر از دنیا رفته اند» و سپس با اشاره به مرگ در تبعید 4 تن از آن 6 زمامدار (محمدعلی شاه، احمدشاه، رضاشاه و محمدرضاشاه) به خامنه ای هشدار داد: «زمامداری که خودسرباشد، درمقابل مردم بایستد، حکومت خودش را به پایان نخواهد برد!».

سعیدرضوی فقیه دربخش دیگری از سخنرانی خود گفت:«نظامی که از دلش کهریزک بیرون بیاید، نظام دوست داشتنی نیست. نظامی که از دلش حصر بیرون بیاید محبوب نیست» و افزود: «مجلسی که در آن نمایندگان ملت نباشند، جرئت بیان حقایق و دفاع از حقوق ملت و دفاع از امنیت و استقلال کشور را نخواهد داشت... این حکومت علوی امروز میثم تمارش بابک زنجانی و مالک اشترش سعید مرتضوی است. پس اگر ما حکومت اموی تأسیس می کردیم قرار بود با چه کسانی مواجه شویم؟»!

سعید رضوی فقیه سپس به نکته ای حساس و اساسی پرداخت: «12 نفر آدم که بیشتر از من و شما راجع به مصلحت خودشان نمی توانند تصمیم گرفته و مصلحت زندگی خودشان را بفهمند، چه طور درمورد منفعت و مصلحت 70 میلیون جمعیت تصمیم گرفتند؟» و سرانجام نیز جان کلام را درچند جمله بیان کرد: «شرایط نظام اسلامی غش در معامله درمقابل مردم است. بنا به خیارغبن کسانی که دراین معامله مغبون شده و ضرر کردند می توانند معامله را فسخ کنند، این معامله باطل است. همان طور که پدران ما حق نداشتند برای ما تعیین سرنوشت کنند، نسل بعد هم می خواهد برای خودش تعیین سرنوشت کند».

بازهم عینا مانند مورد آغاجری، توفانی از جنجال و هیاهو به پا خاست. به گزارش رادیو"صدای آلمان": «سخنرانی سعیدرضوی فقیه در همدان با واکنش گسترده رسانه ها و محافل تندروی اصول گرا روبرو شده است. آنها خواستار "برخورد قاطعانه" نهادهای امنیتی با این فعال سیاسی شده اند. استاندار همدان خواستار"برخورد قاطعانه" نهادهای امنیتی و قضایی با رضوی فقیه شده و دادگستری همدان نیز خبرداده که موضوع درحال رسیدگی و پیگیری قضایی است». تارنمای "استان بان" نیز خبرداد که:«احمد سالک رییس کمیسیون فرهنگی مجلس از "عزم" طلاب قم برای برگزاری تظاهرات اعتراض آمیز علیه اظهارات رضوی فقیه خبرداده و خواستار برخورد قضایی با او شده است». ناصرتقوی، مسئول دفتر امام جمعه همدان هم ضمن اعلام برگزاری راهپیمایی گفت: «مردم هشیار و بصیر دارالمومنین همدان پاسخ یاوه سرایی های افراطیون را خوهند داد». دادستان همدان نیز گفت: «پرونده این فرد برای تفهیم اتهام و بازجویی به دادگستری تهران ارسال شده تا سپس برای رسیدگی به همدان ارجاع شود». آیت الله مهدوی کنی ریس مجلس خبرگان نیز با ارائه تعریفی تازه از آزادی گفت: «معنای آزادی این نیست که اعلام کنیم هرکس هرچه می خواهد بگوید»!

هدفم دفاع از سعید رضوی فقیه به عنوان یک"فعال سیاسی اصلاح طلب" نیست زیرا با اصل موضوع "اصلاح طلبی"مشکل دارم و آن را برای حال و آینده سیاسی ایران زیانبارتر و حتی خطرناک تر از محافظه کاران و اصول گرایان می دانم زیرا بنای افکار و عملکردشان اگرنه برپایه فریبکاری و شیادی سیاسی درجهت حفظ نظام، دستکم برمبنای خودفریبی و عدم توجه به این نکته اساسی است که با تداخل دین و سیاست و با قانون اساسی موجود نظام ولایت مطلقه فقیه، هیچ "اصلاحات"ی امکان پذیر نیست و این امر در 16 سال گذشته به تجربه ثابت شده است. اصلاح طلبان اگر صداقت داشته باشند و به راستی بخواهند دگرگونی هایی درخور عنوان"اصلاحات" ایجاد کنند، نخست باید قد بکشند و از چهارچوب تنگ نظام ولایت بیرون آیند و بپذیرند که در این نظام و با وجود ولی فقیه اصلاحات امکان پذیر نیست. تازمان انجام چنین کاری، که بسیار بعید به نظرمی رسد، آنان ناگزیر در همین لاک فریبکاری یا خودفریبی به سر خواهند برد و نتیجه کارشان چیزی جز سرقت و به نام خود جازدن افکار و نظرات مخالفان واقعی به منظور حفظ نظام منفور و ویرانگر ولایت مطلقه فقیه نخواهد بود. اگر بنا بر اجبار درانتخاب بین این دو جناح به ظاهر یا درواقع مخالف باشد، من جناح اصول گرا را ترجیح می دهم زیرا دستکم مواضع واپسگرایشان شفاف و بدون ابهام و متعلق به خودشان است و با ناکارآمدی و عملکرد مخرب خود را به سوی نابودی می برند. درصورتی که اصلاح طلبانی ازقماش سعید رضوی فقیه، حتی اگر حسن نیت داشته باشند، با عنوان کردن حرف های درست و گرفتن نتیجه های نادرست – مانند "ولی فقیه عمود خیمه نظام است" یا "تغییر قانون اساسی خیانت است" -، خود و دیگران را فریب می دهند و زیان و خطرشان بیش از جناح دیگر است.

با این همه، درسراسر سخنان سعید رضوی فقیه، که شرح وقایع و ذکر مصیبت است، چیزی که حاکی از وقوع جرم یا حتی بستن اتهام باشد دیده نمی شود و جناح اصول گرا که با خطاهای فاحش و ناکارآمدی هایش دارد خود و کشور را با هم ازبین می برد، بدنیست که دستکم تحمل شنیدن حرف حساب را داشته باشد. اگرچه، به نظر می رسد که درنظام ولایت مطلقه فقیه پاسخ حرف حساب سکوت نیست: «حرف حساب جواب ندارد»، جنجال دارد!

شهباز نخعی

Shahbaznakhai8@gmail.com