تحقق عدالت و کاهش نابرابری ها به ویژه در حوزه های حساس و اساسی اجتماعی همواره یکی از دغدغه های دولت های مختلف در بسیاری از نقاط جهان بوده است .همین دغدغه سبب شد که شورای اسلامی شهر تهران دریکصد و نود و هشتمین جلسه خود فصلی جداگانه از برنامه پنج ساله شهرتهران را به کاهش نابرابری های اجتماعی اختصاص دهد. موضوعی که منجر به پژوهش سنجش عدالت در تهران شد.
مناطق فقیر پایتخت
بر اساس یافته های پژوهش"سنجش عدالت در شهر"نرخ خط فقر در شهر تهران معادل 42 درصد بوده است.بیشترین درصد خط فقر مربوط به مناطق 19، 15، 18 و 16 و کمترین درصد فقر مربوط به مناطق 3 ، 1 و 2 است. دیگر یافتههای این گزارش بیشترین شکاف و شدت فقر را مربوط به مناطق 19 و 18 و کمترین شکاف و شدت فقر را مربوط به مناطق 3 و 1 اعلام کرده است.
بر اساس یافتههای این گزارش عمده مشاغل شهر تهران مربوط به طبقه متوسط است. نرخ فقر در طبقات بالا، متوسط و پایین، به ترتیب 12.5 ، 41 و 43 درصد اعلام شده و گفته شده حدود 1 درصد از کل فقرا در طبقه بالا، 59.66 درصد در طبقه متوسط و 39.14 درصد در طبقه پایین قرار دارند.
کدام مناطق تهران بیشترین خودرو را دارند
بر اساس یافتههای طرح سنجش عدالت، درصد خانوادرهای تهرانی که دارای حداقل یک خودرو بودند بین 23 درصد تا 68 درصد در مناطق متلف متغیر است و در عین حال میانگین مالکیت خودروی شخصی در بین خانوادههای تهرانی حدود 6/43 درصد برآورد شده که بیشترین میزان آن در مناطق 1، 2 و 3 ،5،6 و 22 و کمترین میزان مالکیت خودرو در مناطق 10 ، 15، 16، 17 و 18 شده است.
در بخشی دیگری از بررسی‌ها فریزر به عنوان کالایی که تا حدی بیانگر قدرت خرید و توان مالی خانوار برای خرید مواد غذایی است مورد بررسی قرار گرفت، شاخصی که تفاوت قابل ملاحظه ای در مناطق تهران را به نمایش گذاشت. به طوری که مقدار آن بین 57 درصد تا 91 درصد بین مناطق متفاوت بوده است. بیشترین میزان برخورداری از فریزر در منطقه 1 با 91 درصد و در مناطق 2،3،5 و 6 با بیش از 85 درصد و کمترین میزان برخورداری در منطقه 17 با 57 درصد و مناطق 19، 16،15 و 20 با میزان زیر 64 درصد دیده می‌شود. این دارایی در همه شهرها و کشورها نمی تواند شاخص مناسبی برای سنجش عدالت در نظر گرفته شود زیرا استفاده از فریزر تابعی از فرهنگ خرید و نگهداری کالاست در تهران اما این شاخص اختلاف ظبقاتی در مناطق شهری را به خوبی نشان می‌دهد. بر اساس یافتههای طرح سنجش عدالت در تهران در گروه فقیران 26 درصد افراد مالک فریزر بودند ودر حالی که در ثروتمندان جامعه تقریبا 100 درصد افراد مالک فریزر بوده‌اند.
آب منطقه 12 بی کیفیت ترین آب تهران
طرح سنجش عدالت از خانوارها سوال شد: آیا دسترسی مستقل به آب لوله کشی دارند؟ در بیشتر مناطق تهران صد در صد خانوارها به شیرآب مستقل در محل مسکونی خود دسترسی داشتند و حداکثر اختلاف بین مناطق در 1.5 درصد خانوارها مشاهده شد یعنی کمتر از 15 خانوار در منطقه 17 که یکی از توسعه نیافته ترین مناطق تهران است، به آب لوله کشی مستقل دسترسی نداشتند. کیفیت آب آشامیدنی هم در مناطق مختلف، متغیر بوده است هر چند که در همه مناطق آب آشامیدنی سالم از جهت باکتریولوژیک و شیمیایی در اختیار داشتند اما کیفیت آب در مناطق 4 ، 12 ، 16 ، 19 ، 21 و 22 پایین تر از سایر مناطق است و در بین مناطق 22 گانه تهران، بی کیفیت ترین آب آشامیدنی در آب منطقه 12 تهران اعلام شده است.
سرپرست 11 درصد خانوارهای تهرانی خانم ها هستند
در بخش دیگری از طرح سنجش عدالت در تهران آمار مربوط به خانوارهای زن سرپرست اعلام شده که نشان می دهد حدود 11 درصد خانوارهای تهرانی، زن سرپرست بوده اند. در ارتباط با بحث خشونت خانگی، نرخ خشونت در خانواره 6.75 درصد اعلام شده یعنی از مجموع 22135 خانوار مورد ارزیابی در این طرح 1493 خانوار تایید کرده اند که در معرض خشونت خانگی بوده اند. مناطق 1 ، 17 ، 22 ، 3 و 2 با 3.97 درصد تا 5.13 درصد پنج منطقه دارای کمترین خشونت خانگی و مناطق 19 ، 14 ، 12 ، 5 و 20 با 9.48 تا 11.83 دارای بیشترین خشونت خانگی در بین خانوارهای مورد بررسی بوده‌اند.
از هر 4 کودک تهرانی 1 نفر در معرض دود سیگار
بخشی از نتایج مطالعات طرح سنجش عدالت در تهران به استعمال دخانیات اختصاص یافته، تاکنونه بیشتر درباره میزان استعمال دخانیات درباره بزرگسالان گفته شده اما در نتایج این تحقیق یافتههای جدیدی درباره کودکان ارائه شده، یافته‌‌هایی که نشان می دهد از هر 4 کودک تهرانی 1 نفر در معرض دود سیگار است، البته توزیع تعداد در مناطق 22 گانه برابر نیست به این معنا که در مناطق برخوردار کودکان کمتر در معرض دود سیگار هستند ( از هر 7 کودک یک کودک در منطقه 2) و در مناطق کمتر برخوردار کودکان بیشتری در معرض دود سیگارند از هر سه کودک یک کودک در منطقه 16.
میزان مصرف دخانیات در خانوارهای تهرانی
میزان مصرف دخانیات چه مصرف سیگار و چه قلیان نزدیک به اعداد کشوری است . اما میانگین مصرف سیگار در مردان زرگ تر از 15 سال در تهران که حدود 16 درصد است نسبت به میانگین کشوری که 23 درصد است کم تر است .
اما میزان زنان سیگاری در مناطق برخوردار تا 5 برابر بیش از مناطق نا برخوردار است.
یکی دیگر از شاخصهای مورد بررسی در طرح سنجش عدالت اجتماعی در تهران میزان برخورداری افراد از رایانه شخصی است.نتایج این طرح نشان می دهد اختلاف حدود 40 درصدی در این زمینه بین مناطق تهران وجود دارد تا جایی که با آنکه میاگنین دسترسی به کامپیوتر شخص در منازل تهران 53 درصد با انحراف معیار 13 برآورد شده اما این رقم در مناطق 1 ،2 ،3 ، 5 و 6 یعنی مناطق مرفه و برخوردار تهران بالای 70 درصد و در مناطق 15، 16، 17 ، 18 و 19 یعنی مناطق فقر و کم درآمد زیر 37 درصد است.
با توجه به اینکه زمان اجرای این پژوهش سال 87 بوده و در حال حاضر به احتمال زیاد میزان دسترسی افراد به کامپیوتر شخصی تغییر کرده اما آنچه مسلم است اینکه با در نظرگرفتن ضریب نفوذ نزدیک به 100 درصد تلفن ثابت در تهران شکاف معناداری در میزان دسترسی شهروندان تهرانی به فضای مجازی و اطلاعات وجود دارد.
10درصد خانوارهای منطقه 17 حمام مستقل ندارند
دسترسی به حمام مستقل در منازل مسکونی یکی از اساسی ترین شاخصهای رفاه اجتماعی است.بر اساس یافتههای طرح سنجش عدالت اجتماعی، این شاخص در بیشتر مناطق تهران تفاوت معناداری را نشان نمی‌دهد اما در عین حال نشان داده 10درصد خانوارها در منطقه جنوبی تهران (منطقه17) در زمان اجرای این طرح به حمام بهداشتی مستقل دسترسی نداشتند. چنانکه در این گزارش آمده میانگین دسترسی به حمام مستقل در منزل در تهران 97.7درصد بوده و در این میان وضعیت برخی مناطق از جمله مناطق 17، 16، 12 و 20 نگران کننده اعلام شده است.
نسبت بی‌سوادی در زنان، دو برابر مردان تهرانی
یکی دیگر از موضوعات این پژوهش میزان تحصیلات در مناطق مختلف تهران است .نسبت افراد بی‌سواد در مناطق مرفه‌تر تهران از جمله مناطق 1، 2؛، 3، 5، 6 و 22 کمتر از نسبت بی‌سوادی در مناطق 15، 16، 17 و 19 نزدیک به 7 برابر بی‌سوادی در مناطق برخوردار است و نسبت بی‌سوادی در زنان، دو برابر مردان تهرانی است.
بیشترین فراوانی بی‌سوادی در گروه سنی 60 سال است. مناطق 16،17، 8، 19 و 20 دارای بیشترین افراد دارای سواد ابتدایی و پایین‌تر است و افراد دیپلم و پایین‌تر در مناطق 10، 11، 13، 14 و 22 بیشترین تمرکز را دارند.
تهرانی‌هایی که دارای مدرک لیسانس و پایین‌تر هستند، مناطق 2، 3، 5 و 6 را برای زندگی می‌پسندند که این مناطق برای مدارک کارشناسی ارشد و بالاتر نیز، محبوب است.
مناطق محبوب مستاجرها
بر اساس این پژوهش به طور میانگین 63 درصد مردم پایتخت دارای مسکن ملکی هستند که این رقم در مناطق مختلف بسیار متفاوت است. به طوری که در مناطق شمالی شهر تا 69 درصد در منطقه 1 و در غرب، در منطقه21 می‌رسد.
در مناطق 2، 3 و 6، با 66 درصد تملک واحد مسکونی وضعیت مطلوبی از این نظر وجود دارد و مناطق 10، 12 13، 15 و 22 با 60 درصد دارای کمترین میزان است.
همچنین در زمینه اجاره‌نشینی در مناطق 5، 10 و 15 بیشترین و مناطق 1 و 3 کمترین آمار را دارد.
