رضا دقّتی عکاس و انساندوستِ برجسته ی ایرانی سالیان بسیاری از زندگی خود را وقفِ مشاهده ی آمال و امیدهای مردمان ستم دیده ی جهان و جنگ و ستیزها از دریچه ی دوربین کرده است. این عکاس بزرگ در کتاب «رضا : جنگ و صلح» که موسسه نشنال جیوگرافیک آن را منتشر کرده، سی سال از تجربه ی حرفه ای خود را که در واقع، دست آورد سفرها و نگاه ظریف وی از دریچه ی دوربین به نقاط جنگ زده ی جهان است، با عکس هایی بدیع به نمایش گذاشته است؛ عکس هایی که امید و شادی را به سرخوردگی، نابسامانی و ستیزه گری پیوند میزنند.این کتاب با دیباچه ای از سباستین یونگر، که دوستِ رضا و نویسنده ای نامدار است آغاز می شود، و با حضور دلیرانه ی رضا به عنوان عکاس نشریه هایی چون نشنال جیوگرافیک، نیوزویک و تایم در خطوط مقدم جبهه های جنگ و نواحی نا آرام جهان پی گرفته میشود. سفر رضا از زادگاه او ایران، که در آنجا به خاطر عکس هایش به زندان افتاد و مورد آزار قرار گرفت، آغاز می گردد. و سپس تا آنسوی مرزهای ده ها کشور دیگر که در چنگال شوم هرج و مرج اسیرند ادامه مییابد : از کردستان تا مصر، لبنان تا ترکیه، چین تا اسرائیل، سومالی تا آفریقای جنوبی. او از عدسی دوربین خود، که نه تنها جنگ و ستیزها، بلکه همواره دوستی، وفاداری، زندگی خانوادگی و عشق را نیز ثبت کرده است، ما را به مناطقی چون شمال پاکستان می برد، جایی که در آن عدم درک دوسویه ی فرهنگی، شکاف میان نظامیان آمریکایی و مردمان مناطق قبیله نشین را هرچه ژرفتر ساخته است؛ به لیبی، کشوری که گام های بلندی در راستای بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی برداشته است، اما همچنان از نظر آزادی های اوّلیه دچار کاستی های فراوان است؛ به عربستان سعودی، کشوری که فرمانروایان اش شاهزادگانی هستند که سالیان دراز از پول نفت ثروت اندوزی کرده اند و زندگی پر زرق و برق شان در تقابلی فاحش با زندگی کارگران مهاجری است که به خدمت آنان درآمده اند؛ و به افغانستان، که خاک و مردم اش تاثیری ژرف بر روی رضا گذاشته و به او کمک کرده اند تا راه خود را در هزارتوی زندگی کوچگرانهاش پیدا کند. رضا در تمامی عکس های خود، از صحنه های تظاهرات مردم ایران بر ضدّ شاه گرفته تا کار خستگی ناپذیر رهبر اتّحاد نیروهای شمال افغانستان احمد شاه مسعود؛ از رخنگاره ی رهبرانی چون یاسر عرفات، بینظیر بوتو، و ایندیرا گاندی تا تصاویر قهرمانان معمولی و گمنامی که با متانت و دلاوری رویاروی تنگناهای ناگفتنی می ایستند، از زبان جهان شمول عکاسی بهره می گیرد تا تماشاگران خود را به محکوم کردن ظلم و بیدادگری، و از سوی دیگر، بزرگداشتِ روح بزرگِ انسان فرا بخواند. در پس یکایکِ این عکس های خاموش، قصّه ای گیرا نهفته است، و رضا می کوشد تا به زبان خود، و با تمرکز توجه اش بر پیآمدهای فاجعه بار جنگ و وضع جهانی بشر، این داستان ها را بازگو کند. پیام او نه نومیدی، که بی اندازه امیدبخش است.سباستین یونگر در دیباچه ای که بر کتاب نوشته است، نظر باطنی خود را پیرامون تجربه های کاری اش با رضا در این حوزه چنین بیان می کند: "رضا یک عکاس بزرگ است، زیرا انسانیّتی واحد را در تمامی انسان ها می جوید، و انسانیّت را در مردم عادی می جوید چرا که آنان را از داخل عدسی دوربین اش به خوبی مورد مطالعه قرار داده است. وقتی که رضا به یک جوان افغانی- و یا روآندایی یا مصری یا فلسطینی- می نگرد، تنها محصول جهانی ویران شده را نمی بیند؛ بلکه شهروند بالقوه ی دنیایی بهتر را هم میبیند."رضا در کتاب خود می نویسد: "دوربین من همواره در جست-و-جوی حقیقتی است که بیشتر وقت ها در سایه پنهان است؛ شکیبایی، ماندن در گیر و دار جنگ ها، جشن ها، اشک ها، فریادها، هسته ی رویدادهای زندگی، و بدل شدن به یک خزانه ی پژواکِ تصویری محض – نقش من در زندگی همین است." رضا با ایفای نقش به عنوان یک شاهد سبب میشود "تا جهانی ساخته شود که در آن واژه ی «جنگ» به گذشته تعلق پیدا کند. من ایمان دارم که روزی فرا خواهد رسید که انسان ها از این همستیزی ها و دشمن خویی ها به عنوان رفتارهای ناسنجیده ی نیاکان بدوی خویش یاد خواهند کرد. و آن روز، صلح به پیروزی رسیده است."رضا با توصیف خویش به عنوان "سالکی در جستجوی جهانی که بهترین انسان ها در آن شکوفا شوند و بالنده گردند"، همچنان به ایفای نقش خود همّت می گمارد. او در سال 2001 نهاد فرهنگی و رسانهای افغان را با نام «آینه» بنیان گذاری کرد که در واقع یک سازمان بین المللی ناوابسته است که وقف گسترش مطبوعات آزاد در کشور افغانستان شده است. این مرکز فرهنگی بر حقوق و آزادی بیان روزنامه نگاران، اندیشه ورزان و هنرمندان افغان تاکید میکند و از سوی دیگر، امکان آموزش زنان و کودکان افغانی را از طریق رسانه های گروهی و سازماندهی برنامه های آموزشی فراهم میسازد. کتاب «رضا؛ جنگ + صلح» بخشی از مجموعه ی جدید "نقطه ی کانونی" نشنال جیوگرافیک است که به آرشیو عکس افسانه ای انتشارات نشنال جیوگرافیک مربوط می گردد و دربردارندهی بیش از 10 میلیون عکس و همچنین آثاری از عکاسان برجسته و نامدار جهان است. در این مجموعه کتاب، بهترین عکس های مستند جهان از دیروز تا امروز گردآوری شده و تک نگاریهایی نیز از سبک ها، دیدگاه ها، و مهارت های ویژه ی عکاسان مستقل جهان ارائه میگردد. رضا دقّتی از اعضای گروه نشنال جیوگرافی و عکاس پرآوازه ای است که سال ها برای بسیاری از نشریه های تراز اول جهان عکاسی کرده و تاکنون آثار خود را در بیش از 15 کتاب به چاپ رسانده است. وی در سال 2005 مفتخر به دریافت نشان فرانسوی شوالیه گردید، و در سال 2006 نیز به خاطر خدمات برجسته اش در روزنامه نویسی، و "به پاسداشتِ یک عمر یاری رساندن به حرفه ی عکاس، برای عدالت و سربلندی تمامی شهروندان جهان" مدال افتخار روزنامه نگاری را از دانشگاه میسوری- کلمبیا دریافت کرد.
منبع: National Geographic News
