، ثبت ازدواج ۷۵ کودک زیر ۱۰ سال در سال ۹۱در ثبت احوال تهران موجب شد تا پرونده ازدواج کودکان در دستگاه قضایی باز شود. سال ۸۹، آمار انجمن حمایت از حقوق کودکان پرده از یک آسیب اجتماعی نوظهور در کشور برداشت. فرشید یزدانی، عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان اعلام کرد: ازدواج و طلاق در میان کودکان ۱۰ تا ۱۸ سال طی چند سال اخیر افزایش یافته و براساس آمار ثبتاحوال طی چند سال اخیر آمار مربوط به ازدواج کودکان ۱۰ تا ۱۵ سال در کشور بیشتر شده است. آخرین سرشماری انجام شده در سال ۸۹ نشان میدهد که ۳۴۲ هزار کودک زیر ۱۸ سال در کشور ازدواج کردهاند. ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی میگوید: عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح. پزشکیقانونی یا دادگاه میگوید این فرد به بلوغ جنسی رسیده و میتواند ازدواج کند و درصورت اجازه والدین این امکان ایجاد میشود اما با توجه به اینکه این افراد هنوز در مدارس تحصیل میکنند و در کنار افراد دیگر قرار میگیرند این میتواند مشکلاتی را ایجاد کند؛ بنابراین از سالها پیش از تحصیل دانشآموزان متاهل بهویژه دختران در مدارس معمولی ممانعت شده است.
قانونی که اجرا نمیشود
در این راستا روز گذشته سخنگوی آموزش و پرورش شهر تهران گفت: طبق ماده ۵۳ آییننامه اجرایی مدارس دانشآموزان متاهل میتوانند با رعایت شرایطی در مدارس روزانه تحصیل کنند. مسعود ثقفی اظهار کرد: دانشآموزانی که ازدواج کردهاند، طبق ماده ۵۳ آییننامه اجرایی مدارس میتوانند با ۴ روشی که در این ماده آمده است ادامه تحصیل دهند. او افزود: تحصیل دانشآموزان در مدارس روزانه منوط بر رعایت سادگی کامل و خودداری از ابراز مسائل ازدواج با دیگر دانشآموزان است. او افزود: یکی از بندهای این آئیننامه تحصیل این دسته از دانشآموزان در مدارس بزرگسال است، البته در صورت داشتن شرایط سنی مناسب با آن مقطع میتوانند در مدارس روزانه ثبت نام کنند و بدون حضور در کلاس درس مانند سایرین در امتحانات شرکت نمایند. روزنو نوشت؛ سخنگوی آموزش و پرورش شهر تهران تاکید کرد: هر مدیری برخلاف این آئیننامه عمل کند، مرتکب تخلف شده است.
حتی دانشآموزان مقطع راهنمایی هم از مسائل ازدواج آگاهند
سخنگوی آموزش پرورش تهران درحالی این اظهارات را انجام داده است که از سویی از دهه ۷۰ تا کنون در همه مدارس روزانه از تحصیل افراد متاهل بهویژه دختران، ممانعت شده و با وجود اینکه در این آئیننامه اجرایی جنسیت افراد ذکر نشده فقط درمورد دختران متاهل بهکار میرود. از سوی دیگر با وجود اینکه از مسئولان دولتی زیادی در این مورد ابراز نظر کرده و نظر اکثرشان مخالف اخراج دانشآموز متاهل بوده است، هنوز امکان تحصیل این دانشآموزان در مدارس روزانه وجود ندارد. نماینده مجلس شهر تهران، علی مطهری پیشتر گفته بود که با اخراج دانشآموزان متاهل از مدارس روزانه مخالف است و رئیس سابق سازمان آموزش پرورش نیزبا وجود اینکه در لفافه گفت بود زیاد با این ماجرا موافق نیست، در مقابل دوربین تلویزیون اعلام کرد حتی دانشآموزان مقطع راهنمایی هم از مسائل ازدواج آگاهند و تحصیل متاهلان در کنار بقیه نمیتواند نقشی در باز کردن چشم گوش بقیه داشته باشد. بازکردن چشم و گوش بقیه تنها ایراد نه چندان منطقی است که در این میان به آن اشاره میشود و درحالی که در۳ بند نخست ماده ۵۳ پیشنهاداتی مبنی بر هدایت متاهلان به مدارس بزرگسالان قید شده درادامه به صراحت میافزاید که نباید منعی درمورد تحصیل این افراد درمدارس روزانه به وجود بیاید. اولین مدرسه دخترانه متاهلان سال ۸۹ با ظرفیت ۱۶۰ دانشآموز در کاشمر تاسیس شد و به دنبال آن مدارس دیگری نیز برای تحصیل دختران متاهل اختصاص یافت. درحالی که هنوز از تحصیل دختران متاهل در مدارس روزانه ممانعت میشود، پسران مشکلی دراین باره ندارند و این قانون مشمول آنها نیست.
رفتار سلیقهای با دانشآموزان متاهل
یک کارشناس آموزش پرورش با اشاره به اینکه بر اساس یک قانون نانوشته این ممنوعیتها از سوی مدیران برخی مدارس و به شکل سلیقهای اجرا میشود به آرمان میگوید: در درجه اول این آئیننامه شرایط و موارد متعددی دارد و در درجه اول باید مدیران امکان تحصیل برای این افراد را در مدارس دیگر بسنجند و اگر این امکان وجود داشت آنها را به مدارس دیگر و مدارس بزرگسالان هدایت کنند اما در برخی مناطق که این امکان وجود ندارد نباید مانع تحصیل افراد بشوند. محمدرضا نیکنژاد میافزاید: از سوی دیگر در این قانون جنسیت این افراد ذکر نشده و طبق آن نباید دختر و پسر فرقی داشته باشند اما ما در عمل شاهدیم بیشتر از تحصیل دختران ممانعت میشود. او میگوید: بر اساس یک قانون نانوشته جلوی تحصیل دختران متاهل گرفته میشود و این خودش باعث ایجاد آسیبهایی خواهد شد. او با اشاره به اینکه این اقدام باعث میشود خانوادهها ثبت محضری و شناسنامهای ازدواج را به تاخیر بیندازند یا آن را مخفی کنند، میگوید: با وجود تاکید مسئولان بر ازدواج و ایجاد شرایط مناسب برای این ماجرا، جلوگیری از تحصیل این افراد نوعی تناقض است.
تحصیل حق همه است
یک حقوقدان درباره آنکه در قانون کشور ممنوعیتی درمورد تحصیل افراد متاهل کنار بقیه وجود دارد یا نه؟ به «آرمان» میگوید: این یک آئیننامه داخلی مربوط به وزارت آموزش و پرورش است و قانون نیست. مونیکا نادی میگوید: بر اساس آییننامه جهانی حقوق کودک، هر کودک زیر ۱۸ سالی باید حق تحصیل داشته باشد و هیچ نهاد حقیقی و حقوقی نمیتواند این حق را سلب کند. او میافزاید: اگر این ممنوعیت وجود دارد، با استناد بر این آئیننامه است و از سوی دیگر چون این قانون نیست امکان بازنگری و تغییر در آن وجود دارد. او میافزاید: حق تحصیل برای همه در قانون ذکر شده و بر اساس قانون حتی اگر والدین مانع تحصیل دانشآموز شوند جرم است و باید پیگیری شود. از سوی دیگر والدین ملزم به ثبت نام فرزند خود در مدارس نیستند که این نوعی نقص است که در لایحه جدید حمایت از حقوق کودک در مجلس به این نکته توجه شده و طبق قانون جدید نهتنها والدین ملزم به ثبتنام فرزند خود در مدارس هستند بلکه طبق قانون، خود آموزش و پرورش هم میتواند با حکم دادگاه بچهها را ثبتنام کند.