نگاهي به...

نقش حاکمیت در مرگ دریاچه اورمیه

دستگاه‌های دولتی در مورد میزان آلودگی اختلاف نظر دارند اختلاف ‌نظر دستگاه‌های دولتی در مورد میزان آلودگی اکوسیستم دریاچه اورمیه وضع مطلوبی ندارد. هرچند برخی مسئولان دولتی با لحنی توجیه‌گرانه، مشکلات این دریاچه را کم ‌اهمیت‌تر از آن چیزی می‌دانند که کارشناسان مستقل بیان می‌کنند. بحث در مورد سهم کارخانه «کاوه سودا» در آلودگی دریاچه ، یک نمونه مهم از این اختلاف‌ نظر است. پساب‌های این کارخانه آلوده به آمونیاک و آرسنیک است. سازمان محیط‌زیست به این کارخانه تذکر داد که حوضچه‌های خود را از محوطه دریاچه خارج کند ولی مالکان این کارخانه، این تذکر را چندان جدی نگرفته‌اند. شاید مسئولان محیط‌ زیست چندان جدی تذکر نداده‌اند که چنین وضعی پیش آمده است. دریاچه اورمیه از شرق و غرب در معرض تهدیدهای زیست‌محیطی است. سخنان رئیس اداره محیط ‌زیست آذربایجان شرقی می‌تواند خیلی از واقعیت‌های پشت‌پرده را نشان دهد. بیوک رئیسی چندی پیش در پاسخ به اعتراض کشاورزان بومی منطقه که از آلودگی‌های کارخانه «س‌.ک‌.مراغه» گلایه داشتند گفت : «با انتقال پساب این کارخانه به حاشیه دریاچه اورمیه ، آثار سوء‌ فعالیت این کارخانه بر محیط ‌زیست به کمترین حد ممکن رسیده است.» فرماندار مراغه، یکی از حامیان آلاینده‌های غربی دریاچه اورمیه است. او معتقد است با انتقال پساب کارخانه‌های آلاینده از طریق لوله به دریاچه اورمیه، می‌توان مشکل آلودگی خاک‌های کشاورزی منطقه را حل کرد. بهلول نعمتی حامی احداث لوله‌ای است که آلاینده‌ها را از فاصله 25 کیلومتری به دریاچه اورمیه منتقل می‌کند. یکی از کارخانه‌های منطقه روزی 8هزار متر مکعب آب سد علویان را به پساب‌های خطرناک تبدیل می‌کند تا آمونیاک و نمک به دریاچه اورمیه تزریق شود. آقای فرماندار معتقد است انتقال این حجم عظیم آلاینده‌ها به دریاچه اورمیه در مقابل اشتغال 300 نفر در یک کارخانه بسیار بی‌اهمیت است.چندی پیش نمونه آبهای مناطقی در شمال غرب مشکین شهر و اهر در آذربایجان شرقی به آزمایشگاه دانشگاه تبریز برده شده و نتایج آزمایش‌ها نگران‌ کننده است. مشاهده مواد شیمیایی و نمونه‌های سرطانی، این احتمال را تقویت می‌کند که دریاچه اورمیه نیز به موادی از این جنس آلوده باشد. کارشناسان محیط‌زیست معتقدند شوره زاری دریاچه خطرناک‌تر از آلودگی شیمیایی است. کم آبی و خشک شدن دریاچه اورمیه و گسترش هولناک توده‌های نمک در زمینهای کشاورزی حاشیه دریاچه و همین طور نیاز 3 میلیارد متر مکعبی آب دریاچه مسئله‌ای است که ذهن بسیاری از کارشناسان و علاقمندان به این اکوسیستم بی نظیر را به خود درگیر کرده است و به عقیده این کارشناسان، موضوع خشک شدن دریاچه، مهمتر از هر حادثه دیگری دراین منطقه به نظرمیرسد.

محاسبه ی برخی از خبرگزاری ها با مسئولین امر در ارتباط با محیط زیست دریاچه اورمیه

به گزارش ایرنا، دریاچه اورمیه، دومین دریاچه شور جهان به وسعت حدود پنج هزار کیلومتر مربع در شمال غرب ایران و ما بین استان های آذربایجان غربی و شرقی و درحوزه آبخیزی به مساحت پنجاه هزار کیلومتر مربع واقع شده است.
این دریاچه که به وسیله تعدادی تالاب اقماری لب شور و شیرین احاطه شده، بزرگترین پارک ملی ایران بوده که در فهرست کنوانسیون رامسر نیز به ثبت رسیده است.
متاسفانه در دهه اخیر به دلیل کاهش شدید ورودی آب و در نتیجه افزایش شوری ، این دریاچه در شرایطی بحرانی قرار گرفته و این مساله و مشکلات دیگر نظیر آلودگی، تخریب سرزمین و غیره، تنوع زیستی با اهمیت بین المللی دریاچهاورمیه و نیز سایر منافعی که از آن عاید جوامع می شود را تهدید می کند.

مهدی ضرغامی، عضو هیات علمی دانشکده عمران دانشگاه تبریز در این خصوص با تاکید بر بحرانی بودن شرایط دریاچه اورمیه گفت: 35 درصد کمبود آب دریاچه اورمیه به دلیل سدسازی های بی رویه در مسیر رودخانه های منتهی به آن می باشد.
وی افزود: میزان آب ورودی به دریاچه اورمیه سالانه هفت میلیارد متر مکعب است ولی بیشتر آن توسط استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان مصرف و به این دریاچه نمی رسد.
وی ادامه داد : اعلام نظر قطعی در خصوص این که سد سازی در اطراف این دریاچه صحیح بوده یا نادرست، کار بسیاری دشواری است و نیاز به مطالعات جامع علمی دارد و آنچه واضح و مبرهن می باشد این است که ما باید مصرف آب رامدیریت کنیم.
ضرغامی همچنین با اشاره به تاثیرات منفی ساخت میانگذر بر روی دریاچه اورمیه گفت: این سازه موجب تغییر غلظت نمک در دو طرف پل شده و زندگی آبزی ارزشمند آن یعنی آرتیمیا را به خطر انداخته است.
وی تغییرات اقلیمی را اصلی ترین عامل خشک شدن دریاچه عنوان کرد و گفت : گرچه کنترل تغییرات اقلیمی تا حدودی از دسترس ما خارج است و لی می توان با مدیریت صحیح، میزان خسارات را به حداقل رساند.
استاد دانشگاه تبریزخاطرنشان کرد: نهاد های اداری مرتبط با آب بایستی هماهنگی بیشتری با هم داشته و ارتباط خود را با دانشگاهها حفظ و در تصمیم گیری های خود، به مسایل اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی به صورت توام توجه کنند.
پروفسور علی اکبر رسولی ، استاد زمین شناسی دانشگاه تبریز نیز در این خصوص با استناد به نتایج پژوهش هایی که از منظر اقلیم و کاربرد فناوری های سنجش از راه دور GIS,در دانشگاه تبریز انجام شده گفت: تغییرات تراز آب دریاچه اورمیه و همچنین تغییرات ورودی آب به آن از سال 1344 تاکنون منفی بوده و بیلان آب دریاچه اورمیه در حال کاهش است.
وی، با تاکید بر بحرانی بودن وضعیت دریاچه اورمیه از نظر زیست محیطی خاطر نشان کرد: محیط زیست دریاچه اورمیه برای آرتیمیا و سایر جانداران این زیست بوم، درحال تخریب بوده و حداقل سه تا چهار میلیارد متر مکعب آب نیاز است تا این دریاچه به حالت عادی برگردد.
رسولی همچنین به کاهش پوشش گیاهی این دریاچه در سالهای اخیر اشاره کرده و گفت: میزان بارش نیز به صورت معنی داری در منطقه در حال کاهش است.
وی مناطق جنوب شرق و شرق دریاچه اورمیه را بیشتر از دیگر مناطق آن در معرض تهدید دانست و ادامه داد: این مناطق به دلیل شرایط مورفولوژی و میزان زیاد رسوبات در خطرند.
وی تاکید کرد: بحرانی که ما امروز با آن مواجه هستیم بحران مدیریتی بوده و دلیل بروز آن نیز آن است که متاسفانه مسوولان ما به محیط زیست مسوولانه نمی نگردند و این مهم چالش های بزرگی را به وجود آورده است.
استاد دانشگاه تبریز خاطر نشان کرد : برگزاری جلسات متعدد و فعالیت های نرم افزاری مشکلات دریاچه اورمیه را حل نمی کند و مسوولان باید با تصمیم گیری صحیح وارد عرصه عمل شوند.
وی راهکارهایی نیز برای خروج از بحران ارایه کرد و گفت: برای جلوگیری از کوچک شدن و تخریب بیش از حد دریاچه اورمیه ابتدا باید بحران مدیریتی را حل کرده و سپس با تدابیری مانند انتقال آب از دریاها یا رودخانه های دیگر تا حدودی مشکلات را رفع کرد.
رسولی خاطر نشان کرد : با انتقال آب از رود ارس یا دریای خزر البته با رعایت شرایط اکولوژیکی و به شرط عدم برهم زنی تعادل زیست محیطی و هم چنین کاهش سدسازی در مسیر رودخانه های منتهی به آن می توان تا حدودی از خشک شدن این دریاچه مهم و با ارزش جلوگیری کرد.
وی همچنین تاکید کرد: طرح بارور سازی در کشور ما موفق نبوده ونمی توان به این روش امید بست.
مدیر عامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی ، طرح انتقال آب از دریای خزر برای جبران کسری آب دریاچه اورمیه را یک رویا دانست و گفت : بارورسازی ابرها راه میانبر برای نجات این دریاچه است.
ارسلان هاشمی یادآور شد : نزدیکترین راه برای تامین آب مورد نیاز استفاده از فناوری بارور سازی ابرها است که در دور سوم سفر هیات دولت به آذربایجان شرقی نیز به تصویب رسید.
وی با اشاره به بومی شدن این تکنولوژی و استفاده از متخصصان منطقه در اجرای آن ادامه داد: باید با این مساله با آرامش برخورد و راهکارها و پیشنهادات را برای بومی کردن اجرای طرح مشخص و استخراج کنیم.
علی نجفی ، نماینده طرح حفاظت از تالاب های ایران در آذربایجان شرقی نیز در این ارتباط گفت: با توجه به تهدیدهای پیش روی دریاچه اورمیه سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری و پشتیبانی فنی و مالی تسهیلات جهانی محیط زیست و دفتر برنامه عمران ملل متحد پروژه ای برای تدوین و عملیاتی سازی یک برنامه مدیریتی جامع برای دریاچه اورمیه و چند تالاب مهم دیگر درقالب طرح بین الملل حفاظت از تالاب های ایران تعریف نموده است.
وی اظهار امیدواری کرد در قالب این طرح و تهیه برنامه های نرم افزاری سازمان های مربوطه بتوانند تا حدودی جلوی تخریب این دریاچه را بگیرند.
کارشناسان اتفاق نظر دارند که شرایط دریاچه اورمیه بحرانی تر از آن است که مسوولان با برگزاری جلسات مختلف و تهیه نرم افزار بتوانند کاری برای حفاظت از آن انجام دهد و آن چه نیاز امروز این دریاچه است تدبیر مسوولانه و عملیاتی ساخت تدابیر اتخاذ شده است.

گزارشی از یک گردهمایی بی فایده و عدم توجه دولت به مسئله زیست محیطی دریاچه ی اورمیه

دریاچه اورمیه به ‌دلیل شرایط جغرافیایی و توپوگرافیکی خاص خود به‌همراه رودخانه‌ها، دشت‌ها، مرغزارها، جزئی از ثروت طبیعی ایران به حساب می‌آید که در محدوده‌ای به‌ نام پارک ملی دریاچه اورمیه به‌ وسعت ۴٬۸۱۰ هکتار واقع گردیده و به اصطلاح تحت حمایت قرار دارد. به‌دلیل چاره‌اندیشی برای مقابله با کاهش سطح آب و افزایش میزان نمک آن این دریاچه در سال‌های اخیر، گردهمایی‌ در روزهای شانزدهم و هفدهم نوامبر در تبریز برگزار گردید. در این گردهمائی که کارشناسانی از استان‌های آذربایجان غربی و شرقی در آن شرکت جسته بودند، معلوم گردید که شرایط نامناسب دریاچه اورمیه بارها و بارها به‌گوش مقامات ذیربط در تهران رسانده شده‌است، ولی هیچ اقدامی در این راستا صورت نپذیرفته‌است. در این گردهمایی همچنین توجه همگان به وجود سیصد میلی گرم نمک در هر لیتر آب دریاچه که افزایشی قابل توجه می‌باشد، جلب گردیده و اعلام گردید که علت افزایش میزان نمک آب دریاچه کاهش آب رودخانه‌های حوضهٔ آن بوده و در صورت عدم اتخاذ تدبیری مؤثر آب دریاچه خشک شده و مردم منطقه از این امر متضرر خواهند شد.

گفته می‌شود که کارشناسان شرکت کننده در این گردهمایی بر این امر هم‌داستان بودند که مقصر اصلی خطر خشکی دریاچه اورمیه، دولت است که نسبت به برخی مسایل استان آذربایجان غربی بی‌تفاوت رفتار می‌نماید. برخی کارشناسان بر این عقیده اند که دریاچه اورمیه به‌ دلیل تنوع بیولوژیکی خود از طرف یونسکو به‌عنوان پارک ملی و محیط بیوسفر قبول شده‌است، ولی به‌دلیل بی‌تفاوتی دولت، با خطر خشک ‌شدن روبه‌رو شده‌است.

دکتر بهروز دهزاد در گفتگو با خبرگزاری محیط زیست ایران گفت: مطالعاتی که در 5 سال گذشته در خصوص سند راهبردی انجام شد، یک سری بایدها و نبایدها را مشخص کرد؛ مثلاً کدام صنایع نزدیک دریاچه اورمیه باشد و کدام ها نباشد و یکسری بایدها و نبایدهای دیگر. اما این مطالعات 5 سال گذشته صورت گرفته است و باید دوباره روی آنها بررسی صورت گیرد.
وی افزود: مثلاً تنها موجود زنده دریاچه اورمیه به نام " آرتیمیا" به دلیل اینکه منحصر به فرد بوده و تنها این گونه از آرتیمیا در کل دنیا در دریاچه اورمیه زندگی می کند بسیار با ارزش است و نیاز به مراقبت و نگهداری دارد. این گونه آرتیمیا که در دریاچه اورمیه زندگی می کند از دیگر گونه های آرتیمیا بزرگتر است و برای موجودات غیر آّبزی و آبزی بسیار مفید است.
دهزاد گفت: متاسفانه برای تهیه ماهی های آکواریوم این موجود زنده را صید و خشک می کنند و همچنین برای تغذیه آبزیان گران قیمت مثل ماهی هایی که از آنها خاویار گرفته می شود مورد استفاده قرار می گیرد.
این کارشناس محیط زیست ادامه داد: با برداشت و صید غیر ضروری و نامطلوب از این موجود زنده و فروش غیر مجاز آن حیات این موجود در خطر است. هر کیلو آرتیمیا در بازار بسیار گران قیمت بوده و 40 دلار معامله می شود. همین امر باعث افزایش صید این موجود زنده باارزش و منحصر به فرد شده است.
دهزاد در پایان گفت: دریاچه اورمیه دوسوم ارزش اکولوژیکی خود را به دلیل خشک شدن و از دست دادن ذخایر آرتیمیا از دست داده است.

120 هزار هكتار شوره زار در حاشیه دریاچه

مدیركل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی با اشاره به تنوع زیستی پارك ملی دریاچه اورمیه و وجود 548 گونه گیاهی، 239گونه پرنده و 27 گونه پستاندار در آن اظهار داشت: 60درصد از مساحت دریاچه، 50درصد جوامع انسانی و 31درصد حوزه آب ریز دریاچه در مدیریت استان آذربایجان شرقی قرار دارد كه تبعات ناشی از بحران دریاچه تاثیرات بیشتری را به استان وارد می كند.
بیوك رئیسی با اشاره به مصرف بیش از 87 درصدی آب حوزه آب ریز دریاچه در مصارف كشاورزی و راندمان پایین آن در در این خصوص افزود: در چند سال اخیر بیش از 120 هزار هكتار از اراضی حاشیه دریاچه به شوره زار تبدیل شده كه این موضوع می تواند زنگ خطری در كویری شدن منطقه، شور شدن خاك ها، خشكیدن قنات ها و از بین رفتن كشت و زرع د رمنطقه باشد.

پرونده انتقال آب ارس بهاورمیهدر فراموش خانه

در حالی كه انتقال آب ارس به دریاچه اورمیه سال گذشته از سوی استاندار وقت، معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی و تعداد دیگری از كارشناسان و مسئولان به شدت پیگیری می شد، اما به نظر می رسد در خوشبینانه ترین حالت، دیگر خبری از این پیگیری های شدید وجود ندارد. موافقان انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه اورمیه با تاكید بر اینكه در حال حاضر مهم ترین راهكار پیشنهادی برای جلوگیری از روند خشكیدن این دریاچه انتقال آب از رودخانه های پر آب منطقه از جمله ارس به آن است، پیگیری جدی این طرح را خواستارند. آنان معتقدند بی توجهی مسئولان به اتخاذ تصمیم مناسب و عدم اجرای طرح هایی از این دست موجب وارد آمدن خسارات جبران ناپذیری بر محیط زیست منطقه می شود. البته برخی از كارشناسان با ارائه طرح هایی خواستار انتقال آب دریای خزر و حتی آزاد كردن آب ذخیره شده در پشت حدود 40 سد و بند موجود در رودخانه های حوزه آبریز دریاچه اورمیه در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و كردستان هستند، اما طبیعی است انتقال آب رودخانه ارس با توجه به نزدیكی جغرافیایی و محقق بودن ایران در برداشت سهم حق آبه خود از این رودخانه طرحی عملیاتی و اجرایی تلقی شده و موافقان بیشتری داشته باشد.
محمد اشرف نیا، معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی در این زمینه می گوید: آب رودخانه پر آب ارس از طریق خط لوله به اراضی اطراف و حتی پشت تبریز منتقل می شود، بنابراین ادامه این خط لوله می تواند تا دریاچه اورمیه امتداد یابد. محمدرضا میرتاج الدینی، نماینده تبریز و عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز انتقال آب ارس به دریاچه اورمیه را یكی از راهكارهای موثر و مفید برای برون رفت، دومین دریاچه شور جهان از این وضعیت بحرانی می داند. وی در عین حال معتقد است این طرح نمی تواند در آینده نزدیك عملیاتی شود. دكتر ناصرآق، عضو هیئت علمی دانشگاه اورمیه و پژوهشگر مسایل زیست محیطی همچنین با تاكید بر ضرورت آبرسانی به دریاچه اورمیه تصریح می كند: برای خروج دریاچه اورمیه از وضعیت بحرانی، آبرسانی به این دریاچه به همراه ممانعت از بهره برداری از چاه های غیرمجاز و مكانیزه كردن كشاورزی منطقه موثر است. وی هشدار می دهد؛ در صورت تداوم این وضعیت با شدت فعلی، دریاچه اورمیه در كمتر از 10 سال آینده به طور كامل خشك می شود.

دیدگاه های مخالف انتقال آب ارس

با این حال طرح مزبور دارای مخالفانی است كه دیدگاه هایی قابل تامل دارند.
رحیم میدانی، مدیرعامل سابق آب منطقه ای آذربایجان شرقی و كارشناس حوزه آب معتقد است؛ انتقال آب رودخانه هایی چون ارس به دلیل محدود بودن میزان حقابه جمهوری اسلامی ایران از این رودخانه مرزی نمی تواند كاهش تصاعدی آب دریاچه اورمیه را جبران كند. وی همچنین اجرای این طرح را مقرون به صرفه ندانسته و می گوید: هر طرح برای اجرا باید از لحاظ اقتصادی توجیه داشته باشد كه به نظر می رسد طرح مزبور فاقد توجیه اقتصادی است. میدانی به تعهد شركت آب منطقه ای آذربایجان شرقی در انتقال آب رودخانه ارس به اراضی شرق و شمال شرق دریاچه اورمیه اشاره و خاطرنشان می كند: پس از اجرای كامل پروژه یاد شده، بخشی از آب انتقال یافته به این اراضی از طریق تبخیر و نیز نفوذ به لایه های زیرزمینی در حقیقت به دریاچه اورمیه منتقل می شود كه می تواند در حل و فصل قسمتی از بحران این دریاچه موثر باشد . این كارشناس حوزه آب، با اشاره به این كه جریان طبیعی آب دریاچه اورمیه 5/6 میلیارد مترمكعب در سال است، ادامه می دهد: میزان آب مورد نیاز برای رفع بحران دریاچه اورمیه در سال 2 میلیارد متر مكعب است بنابراین این روش كارساز نیست. به گفته مدیرعامل سابق آب منطقه ای آذربایجان شرقی، میزان آب موردنیاز سالانه برای برگرداندن دریاچه اورمیه به وضع یك دهه قبل حدود 4 میلیارد مترمكعب در سال است. این عضو سازمان نظام مهندسی، خشكی دریاچه اورمیه را از نوع چرخشی اعلام و اظهار می كند: پس از سال ها وضعیت دریاچه اورمیه به حالت عادی بازخواهد گشت و خشكی موجود به خاطر نوعی سیكل هیدرولوژیكی است. «میدانی» به سند راهبردی حفاظت پایدار از دریاچه اورمیه اشاره و خاطر نشان می كند: در این سند ذكر شده كه 65 درصد از كاهش آب ورودی به دریاچه اورمیه نه به خاطر سدسازی ها، بلكه به دلیل تغییرات اقلیمی است.
غلامرضا هاشمی، سرپرست آب منطقه ای آذربایجان شرقی نیز با اشاره به غیراقتصادی بودن پروژه انتقال آب ارس به دریاچه اورمیه معتقد است: در صورت اجرای فرضی این پروژه و پس از كسر نیازمندی های آب شرب، صنعت و كشاورزی استان از محل این منبع، تنها یك پانزدهم كمبود 4 میلیارد مترمكعبی سالانه آب دریاچه اورمیه جبران می شود. هاشمی اضافه می كند: جبران این میزان كسری نه تنها تاثیر قابل لمسی بر توقف روند بحرانی دریاچه اورمیه نخواهد داشت بلكه تنها در شرایطی ممكن است كه جمهوری اسلامی ایران بر مبنای پروتكل های همكاری حداكثر حق آبه خود از ارس را برداشت كند. به طور كلی می توان عوامل موثر در نابودی دریاچه اورمیه را در گروه اصلی به شرح زیر بیان كرد:
عوامل طبیعی : خشكسالی های اخیر، افزایش دمای هوا و تبخیر آب دریاچه
عواملی انسانی: احداث سد و عدم رعایت حق آبه دریاچه، احداث میان گذر به روش غیر مناسب، ورود انواع فاضلاب های شهری و مواد شیمیایی صنعتی به دریاچه، خالی شدن سفره های آب زیرزمینی از راه حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق در حوضه آبریز، تغییر كاربری اراضی در بخش تالاب های آب شیرین حاشیه جنوبی، مصرف بی رویه آب های همجوار و افزایش مصرف در بخش كشاورزی و صنعتی و راندمان كم آبیاری در بخش كشاورزی.

و در نهایت یک فاجعه زیست محیطی

همچنان كه دریاچه های قم و ساوه قبلاخشك شده اند، اینك نگرانی شدیدی وجود دارد كه اگر دریاچه اورمیه به سمت خشك شدن پیش رود چه فاجعه زیست محیطی عظیمی رخ می دهد، مطمئنا در نخستین گام اقلیم آذربایجان تغییر خواهد كرد و كشاورزی در استان های همجوار معنای خود را از دست می دهد. خشك شدن دریاچه یعنی پایان كشاورزی، پایان گردشگری، پایان آرتیمیا، پایان آب و هوای معتدل، پایان كار اسكله ها و شناورها و پایان شرایط زیستی برای جانواران و پرندگان و آغاز یك فاجعه زیست محیطی.هم اكنون دریاچه با 6 متر كاهش عمق آب مواجه شده است كه دو متر از حد آستانه پایین تر است و تاكنون بیش از 20 درصد كل دریاچه خشكیده است، بنابراین برای حفظ حیات منطقه باید كاری كرد. رعایت حق آبه دریاچه اورمیه توسط وزارت نیرو، اصلاح الگوی آبیاری كشاورزی منطقه، ایجاد تصفیه خانه برای فاضلاب های شهری وصنعتی، استفاده از حق آبه رودخانه های مرزی مانند ارس و انتقال آن به دریاچه ارومیه، مهار یك تا 4 میلیارد مترمكعب آبی كه از شمال غرب كشور خارج شده و به كشورهای همسایه مانند عراق سرازیر می شود و انتقال آن به دریاچه ارومیه، استفاده از روش ماسك پاشی بر روی دریاچه برای جلوگیری از تبخیر بیشتر آن و راه كارهای مشابه دیگر از ضروریاتی است كه باید هر چه سریع تر جامه عمل به خود بپوشند.هر چند در 27 مهرماه سال 87 سند ملی دریاچه اورمیه با كمك مالی و فنی برنامه عمران ملل متحد توسط وزرای ذی ربط و استانداران استان های آذربایجان شرقی و غربی و كردستان به امضا رسید كه نخستین سند فرابخشی كشور در بخش محیط زیست به شمار می رود ولی باید اعتقادی قوی همراه این عزم باشد.

گردآوری از سایت های خبری : آیناز ائلیار