هشدار کارشناسان پس از نمونه‌برداری از دریاچه ارومیه

هشدار کارشناسان پس از نمونه‌برداری از دریاچه ارومیه

آخرین نمونه​برداری از آب دریاچه ارومیه نشان می​دهد که اوضاع این دریاچه به مراتب وخیم‌تر شده است. کارشناسان به دولت پیشنهاد کردند هرچه زودتر برای احیای این دریاچه "اقدامات فازبندی‌شده" را آغاز کند. کارشناسان هشدار می​دهند که وضعیت دریاچه ارومیه به​رغم بارش​ شدید امسال، رهاسازی آب پشت سدها و اظهارات خوش​بینانه‌ی مقامات ایرانی، بیش از پیش خطرناک شده است. دکتر ناصر آق، عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه و بنیان‌گذار "پژوهشکده آرتمیا و آبزیان" بعد از آخرین نمونه‌برداری و عمق​سنجی (۲۷ اردیبهشت/۱۷ مه) از آب دریاچه ارومیه به دویچه وله (فارسی) گفت: «ما از کف آب نمونه​برداری کردیم و در مناطقی که سال قبل هم این آزمایش‌ها انجام گرفته، عمق‌سنجی شده است. عمق میانگین دریاچه ارومیه به ۲ متر رسیده و نسبت به سال پیش کاهش پیدا کرده است. تراز سطح آب دریاچه نسبت به آب​های آزاد هم کاهش پیدا کرده است.» گفت‌وگو با دکتر ناصر آق درباره وضعیت به مراتب وخیم‌تر دریاچه ارومیه به گفته این کارشناس سطح گسترده و رسوب​گذاری​های شدید در بستر دریاچه دلیل اصلی کاهش آب بوده است. آق اضافه می​کند: «بارندگی شدید امسال و رهاسازی آب از پشت سدها آنگونه که انتظار می​رفت تاثیری نداشته است. ما هر قدر هم به این دریاچه آب بریزیم پیکره آبی از نظر وسعت افزایش پیدا می​کند ولی عمق آن بیشتر نمی​شود و این باعث می​شود که تبخیر آب بیشتر شود و آب​هایی که ما با صرفه​جویی وارد دریاچه می​کنیم به هدر رود، در نتیجه دریاچه ارومیه به طرف احیا شدن پیش نمی​رود.» این کارشناس "احیای فازبندی‌شده‌ی دریاچه ارومیه" را به دولت پیشنهاد می​کند و می​گوید آب نباید در سطح وسیعی پخش شود. حجم آب را باید نسبت به سطح آن افزایش داد تا آب در دریاچه باقی بماند و تبخیر نشود. وی اضافه می​کند: «ما فازبندی را در اسفندماه قبل از عید نوروز به ستاد نجات دریاچه ارومیه پیشنهاد دادیم و خود خانم ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور آن را مجددا بررسی کردند و من به سئوالات ایشان پاسخ دادم و قرارشد که طرح مطالعاتی آن را انجام دهیم و الآن منتظرعقد قرارداد بین سازمان حفاظت محیط زیست و دانشگاه ارومیه هستیم که بتوانیم فاز مطالعاتی آن را شروع بکنیم. ولی چون فرصت کم هست انتظار داریم که هر چه سریع​تر شروع بشود تا ما حداقل فصل آبی سال آینده را از دست ندهیم.» دکتر ناصر آق، عضو برجسته هیات علمی دانشگاه ارومیه و بنیان‌گذار "پژوهشکده آرتمیا و آبزیان" استقبال ایران از کمک دانشگاه​های خارج عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه می​گوید که متخصصان ایرانی باید با تجربیات دانشگاهیان خارج و پروژه​هایی که برای احیای دریاچه آرال و "سلت لیک" در یوتا و دریاچه اونس در کالیفرنیای آمریکا انجام گرفته، آشنا شوند. او در این رابطه خاطرنشان می​کند: «کمک​های خارج از جمله دانشگاهیان یوتا، شیگاگو، کالیفرنیا، آلمان، بلژیک و روسیه طرف صحبت ما هستند. قرار است برنامه​ای هم به کمک دکتر سروشیان اوایل ماه ژوئن امسال در آمریکا گذاشته شود که در هیمن قالب است و تجربیات آنها به ما خیلی کمک خواهد کرد.» پروژه​های یک کارشناس مقیم آلمان برای احیای دریاچه ارومیه دکتر بیژن کوشان، زمین‌شناس و کارشناس محیط زیست که در نقاط مختلف ایران با وضعیت زیست محیطی کشور از نزدیک آشنا شده هشدار می​دهد که دولت حسن روحانی باید پروژه‌هایی را که برای احیای دریاچه ارومیه پیشنهاد شده هر چه زودتر عملی کند. آْقای کوشان پروژه​ها و تحقیقات خود را به ستاد نجات دریاچه ارومیه ارائه کرده است. این کارشناس مقیم آلمان در نامه​ای خطاب به رئیس جمهور ایران از وی خواست که "وزارتخانه مستقل محیط زیست" در ایران تاسیس شود. دکتر بیژن کوشان و همکاران کنار دریاچه ارومیه کوشان در این رابطه به دویچه وله می​گوید: «فاجعه زیست محیطی در کشور آنقدرعظیم و نگران​کننده است که وجود نهادهای مختلف کمکی به رفع آن نمی​کند. او در این رابطه توضیح می​دهد: «فاکتورهای زیادی چون بهره​برداری بی​رویه از آب​های زیر زمینی، ریزگردها، آلودگی هوا باعث مرگ تدریجی دریاچه​ها و تالاب​های ما می​شوند. گونه​ها و زیرگونه​های گیاهان هم در نتیجه مدیریت اشتباه از بین می​رود و یا قتل و کشتن حیوانات در معرض انقراض در اکوسیستم نقش بازی می​کنند و همه اینها باعث شده است که اکو سیستم کشور ضربه بخورد. برای مثال ما می​توانیم حداکثر تا ۴۰ درصد از آب​های زیر زمینی استفاده کنیم ولی ما در ایران ۷۰ تا ۷۵ درصد از این آب​ها بهره​برداری می​کنیم.» به گفته این کارشناس علت بروز فاجعه زیست محیطی در ایران از جمله نبود یک استراتژی منسجم و شفاف زیست محیطی است. او درباره وضعیت دریاچه ارومیه هم می​گوید: «من از دریاچه بازدید کردم. در ظرف ۳ سال وضعیت دریاچه وخیم​تر شده و حدود ۲ سال است که دولت از طرف دانشگاه شریف برنامه​ای را گذاشته که ۵۰۰ متخصص از جمله ۵۰ متخصص خارجی برای نجات این دریاچه برنامه‌ریزی می​کنند. ۲۶ راهکار برنامه‌ریزی شده است و گروه​های کاری هم اینها را هدایت می​کنند.» پیشنهادهای دکتر کوشان برای احیای دریاچه ارومیه دکتر کوشان می​گوید مسائل زیست‌محیطی را باید از پایه شروع کرد. وی درباره برخی از پیشنهادهای خود برای احیای دریاچه هم چنین شرح می​دهد: «بهترین راه برای نجات دریاچه تاسیس مراکز علمی در ۳ طرف این دریاچه است. در این ۳ مرکز حدود ۳۰ رشته علوم طبیعی، بهداشت و هواشناسی دایر شود تا تغییراتی که در دریاچه روی می​دهد، مونیتورینگ شود.» او ادامه می‌دهد: «متاسفانه سازمان محیط زیست نهادی به نام "مرکز آینده‌نگری و پژوهشی" دایر کرده است و این آن چیزی نبود که من فکرش را می​کردم. پیشنهاد من این است که به جای "انجمن دوستداران دریاچه ارومیه" بنیاد دریاچه ارومیه را تاسیس کنیم تا این مسئله در یک سطح بین​المللی مطرح شود. من پیشنهاد کردم موزه​ای تاسیس شود تا مردم با گذشته و حال این دریاچه آشنا شوند. پیشنهاد دیگر من این بود که در ۲ جزیره از ۱۱۰ جزیره آن "مدرسه راز طبیعت" تاسیس شود تا کودکان به صورت اردو بیایند و طبیعت را لمس کنند. ما باید ریشه‌یابی بکنیم. فقط وورد آب کافی نیست بلکه این گونه کارهای زیربنایی دریاچه ارومیه را نجات خواهد داد. ما ۱۰ میلیارد تن نمک داریم و هرقدر آب هم بریزیم غلظت نمک آن بیشتر می​شود.» در نمونه برداری از آب دریاچه ارومیه در ۲۷ اردیبهشت ۹۴ غلظت نمک به بیشترین سطح رسید اکثر کارشناسانی که در رابطه با دریاچه ارومیه فعالیت می​کنند تائید می​کنند با وجود آن​که ۲۰ ماه از شكل‌گیری كارگروه نجات دریاچه ارومیه می‌گذرد، هنوز اقدامات كارسازی برای احیای این دریاچه انجام نگرفته است. هم اکنون روند احیای دریاچه ارومیه عملا بر عهده وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی به همراه استانداری آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار گرفته است. مقامات محلی هم تائید می​کنند که دولت هنوز راهکارها و پروژه​هایی که برای احیایی دریاچه پیشنهاد شده​اند را اجرا نکرده است. حسن روحانی رئیس جمهور ایران، قرار است روز چهارشنبه (۳۰ اردیبهشت / ۲۰ مه) به آذربایجان شرقی سفر کند. احیا و نجات دریاچه ارومیه مهم​ترین درخواست مردم از رئیس جمهور ایران است. برخی از نمایندگان آذری در مجلس از رئیس‌جمهور ایران خواستند که از "خط‌‌ مقدم آسیب‌های دریاچه‌ ارومیه" بازدید و بالاخره به "درد دل آذری​ها" رسیدگی کند.

منبع: دویچه‌وله