گاندی هر روز ساعت ۴ صبح بیدار می شد و تا نیمه شب که سر به بالین می گذاشت مدام می پرسید ساعت چند است. او همه برنامه های روزانه اش را درست سرساعت انجام می داد. عقربه های ساعت جیبی انگلیسی اینگروسل وی نیز پس از شلیک سه گلوله درست در ۵:۱۲ بعداز ظهر٬ به همراه گاندی از حرکت باز ایستادند.

گاندی وقت شناس ترین فرد هندوستان

گاندی هر روز ساعت ۴ صبح  بیدار می شد و تا نیمه شب که سر به بالین می گذاشت مدام  می پرسید ساعت چند است. او همه برنامه های روزانه اش را درست سرساعت انجام می داد. عقربه های ساعت جیبی انگلیسی اینگروسل وی نیز پس از شلیک سه گلوله درست در ۵:۱۲ بعداز ظهر٬ به همراه  گاندی از حرکت باز ایستادند.

گاندی عبایی که به تن داشت جیب نداشت و ساعت را با سنجاق و نخ به لباسش می دوخت. وقتی هم که از او می پرسیدند چرا این ساعت انگلیسی را آن هم در حین مبارزه با انگلیسی ها همراه داری می گفت که مخالفتم مسیر وهدف دارد. من مخالف پارچه انگلیسی ها هستم  ولی مخالف نژاد یا تکنولوژی انگلیسی ها نیستم.

گاندی از همان شروع مبارزه ملی اش برای استقلال هند از مکتب و باوری به نام « امانت داری» پیروی می کرد. او معتقد بود که کل حیات و همه فرصت ها و دارایی ها و استعدادهای انسانی در حکم یک امانت است و نباید کوچکترین اتلافی صورت بگیرد. تعهد و انظباط و سخت گیری اش در استفاده از وقت تا سر حد هدر ندادن یک دقیقه در زندگی نیز از همین باور نشات می گرفت.

تمام فعالیت روزانه گاندی برنامه ریزی شده بود و با وسواس تمام همه آنها را سر وقت انجام می داد. او حداقل ۵۰ نامه در روز برای مناسبت های مختلف و حتی در جواب نامه های مردم می نوشت. بسیاری از نامه هایش با این جمله تمام می شد که وقتی که برای این نامه گذاشتم بیشتر از مقداری است که می بایست و خداحافظ.

نکته اساسی که گاندی را در برابر فرهنگ و رفتار عمومی ملتش قرار می داد این بود که هندوستان و مذهب هندوئیسم رابطه اش با زمان و ساعت و دقیقه با دیدگاه  غربی فرق داشت. هندوئیسم بیشترین دلمشغولی اش با بی نهایت و جاودانگی روحی و فلسفی است و در این میان  در ذهن یک هندو دقایق جای مهمی را اشغال نمی کند.

با وجود تاثیر بی نظیر تلاش های گاندی برای سربلندی هندوستان، نمی شود منکر این تناقض رفتاری بین گاندی و ملتش بود. تناقضی که می توان در کلمه « کال»  یافت که سلمان رشدی در رمان « بچه های نیمه شب » نیز ذکر کرده است. رشدی می نویسد ملتی که از یک کلمه برای مفهوم دیروز و فردا استفاده می کند را نمی توان مقید زمان ساخت.

گاندی وقتی اولین  فرمان های مبارزه منفی با استعمار انگلیس را در سال ۱۹۳۲ صادر کرد بلافاصله حکم جلبش توسط قرارگاه پلیس بمبئی صادر شد. نقل شده است که وقتی  ۳ بامداد به بالینش رسیدند اولین واکنش گاندی این بود که  بعد از خواندن حکم بازداشت که برای ساعت ۳:۳۰ صادر شده بود گفت من نیم ساعت دیگر هنوز وقت دارم و بلافاصله دستش را به زیر بالش برد تا ساعتش را در بیاورد، کاری آشنا که هم او و هم رئیس پلیس را به خنده واداشت.

او هرگز با  بی توجهی اطرافیان و حتی فامیلش نسبت به زمان راحت نبود و مدام اعتراضش را گوشزد می کرد. یکی از بهترین هدیه های زندگی که دخترش برایش گرفته بود و طبق معمول به صاحبش برنگرداند ساعت زنیت سوئیسی بود که عقربه های شبنما هم داشت.

ساعت زنیت سوئیسی معروف بعدها سمبل تناقضی شد که اختلاف اخلاق و مرام او نسبت به وقت شناسی با جامعه اش را یاداوری می کند. یکی از نوه های گاندی در سال ۲۰۰۹ ساعت زنیت وی را به حراج گذاشت و یک میلیونر هندو که از طریق تولید و توضیع مشروبات الکلی در هند ثروتمند شده است به مبلغ ۱٫۸ میلیون دلار خریده شد. ( مشروبی که به نظر گاندی استفاده اش به خاطر اعتقادش به اخلاق و مکتب « امانتداری» شیطانی اعلام شده بود).  هندوستان فقط در روز تولد گاندی نوشیدن مشروب را قدغن می کند.

گاندی برای آخرین عبادت ۵ بعد از ظهرش که همیشه بدون یک دقیقه بالا و پایین اجرا می شد در روز آخر زندگی اش ۵ دقیقه دیر کرد. او در جلسه دو کاندید  جانشینی اش جواهر لعل نهرو و سردار پاتل چنان غرق بود که زمان را فراموش کرد. وقتی که بالاخره توسط نوه هایش به او یاداوری شد با لحن تلخی از دیر شدن وقت دعایش گفت و  جلسه را با شتاب ترک کرد. چند دقیقه بعد درست سر ساعت ۵:۱۲ دقیقه، خودش و ساعتش بعد از شلیک  ۳ گلوله برای همیشه از حرکت ایستادند.