نگاهي به...

عشایر خراسان جنوبی علی‌رغم مشکلات زیادی که پانزده سال خشکسالی پی در پی برای آنها به ارمغان آورده هم صدا با نوای کوه ساران فریاد آزادگی را سر می‌دهند و چگونه زندگی کردن در شرایط سخت را از لب های خشک شرقی ترین کویر کشور آموخته‌اند. در دیوار به دیوار شهرهای پرزرق و برق و در مجاورت برج‌های بلند که انگار با کینه می خواهند آسمان را خراشیده و بلندی خود را به رخ انسان‌ها بکشند نوعی از مردم زندگی می‌کنند که باغچه خانه‌هایشان دشت‌های وسیع و شقایق وحشی است و دیوارهای خانه‌هایشان را کوه‌های سربه فلک کشیده سلسله وار تشکیل می دهند و سقف خانه هایشان آسمان مهتابی با چراغ هایی از جنس ماه و ستاره است.

تنها سر پناه این انسان‌ها چیزی است به نام سیاه چادر که آنها را از گزند طوفان‌های غرنده و باران‌های تگرگی نجات می‌دهد.
آری طبیعت بزرگترین معلم این نوع از مردمان است و هر روز هم نوای کوهساران و آبشاران به این مردمان ساده اما غیور درس زندگی، شجاعت و قانع بودن می‌دهد.
این‌ها انسان های کوچ نشین هستند و مانند پدران و گذشتگان خود رسم زندگی کوچ نشینی و زندگی در طبیعت را انتخاب کرده‌اند که شاید از نظر تمامی جمعیت شناسان بهترین شیوه زندگی همین شیوه کوچ نشینی باشد.
زندگی عشایر در دشت‌های وسیع و سرسبز در میان شقایق های وحشی، لاله‌های واژگون، تپه ماهورهای ماسه ای، و ستارگان کویر می گذرد.
وجود 65 طایفه عشایری در شرقی‌ترین استان کشور
اما نکته جالب این است که هر زمان کلمه عشایر و کوچ نشینی به گوش می‌رسد همه ما به یاد ایل قشقایی و ایل بختیاری می‌افتیم که در کتاب‌های درسی دبستان نامشان را شنیده‌ایم و فکر می‌کنیم زندگی کوچ نشینی فقط در دشت‌های سبز شمال و غرب کشور می‌گذرد اما شاید برای شما هم جالب باشد بدانید زندگی عشایری در دل کویرهای خشک جنوب شرق و شرق کشور هم مانند دشت‌های سبز شمال جریان دارد.
خراسان جنوبی علی‌رغم کویری بودن چهارمین استان عشایر نشین کشور است و تا کنون خشکسالی‌ها پی در پی هم نتوانسته مانع زندگی کوچ نشینی عشایران دلیر و سخت کوش این استان شود.
امروز ما برخلاف کتاب‌های درسی دبستان به شما می گوییم زندگی کوچ نشینی زمان و مکان ندارد و در شرقی ترین استان کشور هم بیش از 65 طایفه عشایری به صورت مستقل زندگی می کنند که نه تنها در امور زندگی خود خودکفا هستند بلکه در تولید نزدیک به 30 درصد از فرآورده‌های لبنی و گوشتی خراسان جنوبی هم فعال هستند.
زندگی عشایری در خراسان جنوبی قدمت کهن و دیرینه ای دارد و طایفه های دلاکه، نهتانی، بهلولی ،براهوئی، تیموری، اردنی، دهمرده، کلندر زهی، ماهیرودی، از مشهورترین طوایف عشایری خراسان جنوبی هستند.
خراسان جنوبی چهارمین استان عشایری کشور
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی می گوید: خراسان جنوبی با داشتن پانزده هزار و ششصد و هفتاد و شش خانوار عشایری چهارمین استان عشایر خیز کشور است.
محمد ابراهیم ابراهیمی، با بیان این که زندگی عشایر با وسعت دشت های پهناور و با سختی کوه های استوار و صخره های محکم عجین شده است، می گوید: عشایر در عین این که زیباترین نوع زندگی را انتخاب کرده و برخلاف انسان های شهری از کابوس انواع وسایل لوکس و مدرن زندگی رها هستند اما شیوه زندگی آنها در عین سادگی مشکلات زیادی با خود به همراه دارد و نشان می دهد که عشایر واقعا انسان های دلیر و سخت کوشی هستند.
وی افزود: برخلاف تصور عموم مردم که در شهرها زندگی می کنند و فکر می کنند زندگی عشایری تنها در دشت های سرسبز غرب و شمال کشور جریان دارد باید گفت ترسناکی طوفان های شن و گرمای سوزان کویر هم نتوانسته مانع جریان زندگی عشایری در دل استان کویری خراسان جنوبی شود.
وی بیان کرد:عشایر غیور خراسان جنوبی در کنار سایر مردم که در شهرها زندگی می کنند و از شیوه زندگی آنها هیچ اطلاعی ندارند در تمامی ایام سال در جستجوی علوفه و چراگاه برای دام های خود خانه به دوش بر پشت شتران در حال کوچ در سطح استان هستند.

عشایر تامین کننده سی درصد از فرآورده های لبنی و گوشتی خراسان جنوبی
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی می گوید: زندگی عشایری با خود کفایی عجین شده و عشایر سخت کوش خراسان جنوبی نه تنها رزق خود را تامین می کنند بلکه تامین کننده سی درصد از نیارهای لبنی و فرآورده های گوشتی خراسان جنوبی و استان های همجوار هستند.
ابراهیمی فرش، گلیم، جاجیم وانواع ابزارهای ساخته شده از چوب و آهن را مهم ترین صنایع دستی عشایر خراسان جنوبی در کنار سایر فرآودره های تولید شده توسط این قشر عنوان کرد.
وی با بیان این که زندگی عشایری سومین نوع از شیوه زندگی در خراسان جنوبی را تشکیل می دهد، گفت: در خراسان جنوبی شصت و پنج طایفه مستقل عشایری زندگی می کنند که بیش از هشتاد و سه هزار نفر از جمعیت استان را تشکیل می دهند و پانزده هزار و ششصد و هفتاد و شش خانوار هستند.
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با بیان اینکه زندگی عشایری یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های اکو توریسم در خراسان جنوبی است، گفت: معرفی زندگی عشایری به مردم و برگزاری تورهای گردشگری عشایری از مهم ترین عوامل افزایش و رونق گردشگری در خراسان جنوبی است.
ابراهیمی با بیان اینکه عشایر با کمترین امکانات بیشترین محصول را تولید کرده و بهترین رابطه را با محیط زیست اطراف خود دارند، گفت: تماشای زندگی عشایری الهام بخش و راهکار بسیاری از مشکلات کنونی کشور است که در اثر رفاه زدگی ایجاد شده است.
انگیزه های لازم برای کوچ عشایر تقویت شود
وی با بیان این که فرهنگ عشایری یک فرهنگ بسیار غنی است، گفت: در این فرهنگ داستان وافسانه هایی از ستارگان و از حیوانات و سایر چیزهایی که عشایر با آن درارتباط هستند برای کودکان ساخته و پرداخته شده و شب ها برای وقت گذرانی و خواباندن کودکان برای آنها بیان می شود که این موضوع نشان می دهد فرهنگ عشایری هم یکی از فرهنگ های فولکلور و اصیل کشور باستانی و کهن ایران است.

مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با بیان این که حفظ زندگی عشایری نیازمند همکاری همه جانبه مسؤولان است، گفت: باید انگیزهای لازم برای کوچ در عشایر تقویت شود تا این نوع از زندگی به مرور زمان از میان نرود.
خشکسالی آفت زندگی عشایری / دلالان به دنبال خرید ارزان دام های عشایرنشینان هستند
ابراهیمی با بیان اینکه در چند سال اخیر خشکسالی عشایر را با مشکلات زیادی روبه رو کرده است، گفت: خشکسالی موجب کمبود علوفه و کاهش تعداد دام های عشایر شده و از آن جایی که زندگی عشایر به دام وابسته است این موضوع برای عشایر مشکلات زیادی ایجاد کرده است.
وی تصریح کرد: اداره کل امور عشایر خراسان جنوبی از طریق آب رسانی با تانکر و پرداخت وام به عشایر سعی کرده حجم زیادی از مشکلات عشایر استان را حل کند که در حال حاضر هم عشایر با مشکل خاصی به جز خشکسالی روبرو نیستند.
وی ادامه داد: متاسفانه بعضی از دلالان با استفاده از خشکسالی به دنبال خرید ارزان دام‌های عشایر هستند که اداره کل امور عشایر با کمک به عشایر سعی کرده با این اقدام ناعادلانه دلالان و پول هنگفتی که از این راه به جیب می‌زنند مقابله کنند.
آب دغدغه هفت هزار خانوار عشایری
ابراهیمی تصریح کرد: هفت هزار خانوار عشايری خراسان جنوبی دغدغه آب شرب دارند و در حال حاضر آب شرب مورد نياز آنان با آبرساني سيار تامين مي شود.
مديرکل امور عشاير استان خراسان جنوبی کمبود آب شرب انسان و دام را از دغدغه هاي اصلي عشاير خراسان جنوبي دانست و گفت: با توجه به اينکه چشمه ها و چاه هاي مالداري مهم ترين منابع تأمين آب مورد نياز عشاير است و اکنون براثر خشکسالي هاي متوالي بيشتر اين چشمه ها و چاه ها خشکيده است بنابراين ناچاريم آب شرب مورد نياز حدود هفت هزار خانوار عشايری استان را به وسيله تانکر تأمين کنيم.
وی افزود: اين امر هزينه بسيار زيادي را روي دست اين اداره کل گذاشته و بخشي از اين هزينه ها همچنان به صورت ديون باقي مانده است.
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با بیان این که عشایر خراسان جنوبی با توجه به مرزی بودن استان، مهم ترین حامیان حفظ و گسترش هویت ملی ایرانی هستند، بیان داشت: یک روز زندگی با عشایر علاوه بر درمان مشکلات روحی مردمان شهرها بسیاری از لذت های زیبایی های زندگی را که از آن غافل شده ایم را به ما یادآوری می کند.
ابراهیمی با بیان این که حمله حیوانات وحشی از جمله گرگ ها به گله های گوسفند در بعضی از موارد موجب مشکل برای عشایر شده است، ادامه داد: در بیشتر موارد با پرداخت خسارت سعی شده تا حدود زیادی مشکلات عشایر استان حل شود.
وی یادآورشد: شهرستان های نهبندان، درمیان و سربیشه از شهرستان های عشایر خیز خراسان جنوبی هستند.
وجود 135 کانون عشایری در خراسان جنوبی
مدیرکل امورعشایری خراسان جنوبی همچنین از فعالیت 135 کانون اسکان عشایری در استان خبر داد و افزود: از این تعداد هشت کانون هدایتی و 127 کانون حمایتی مشغول فعالیت هستند.
ابراهیمی بیان کرد: اداره امور عشایر به دنبال این است که یک زیر ساخت خوبی برای اسکان عشایر فراهم سازد که در این خصوص نه پروژه در دست اقدام دارد.
وی با اشاره به کمبود اعتبارات عشایری استان گفت: خراسان جنوبی دومین استانی است که اعتبارات استانی را در سال گذشته دریافت کرده است.
عشایر نگهبانان بی منت حریم هویت ملی/ زمینه کوچ بهاره در سربیشه فراهم شد
غلامرضا حسین پور، فرماندار شهرستان سربیشه با بیان این که سه هزار و پانصد خانواده عشایری در شهرستان سربیشه در قالب دوازده طایفه زندگی می کنند ، گفت: تمامی مدیران دستگاه های اجرایی شهرستان سعی کردند تمامی امکانات مورد نیاز را برای رفاه حال عشایر فراهم کنند.
وی با بیان این که عشایر کالاهای مورد نیاز جامعه را با بیشترین تلاش و کمترین سود به جامعه تولید و عرضه می کنند، گفت: عشایر در تامین رزق و روزی سایر انسان ها مانند آسمان و زمین بخشنده هستند.
فرماندار شهرستان سربیشه ادامه داد: تمامی امکانات لازم و مسیرهای مال رو برای کوچ بهاره عشایر شهرستان بازگشایی شده است.
حسین پور با بیان این که فرمانداری سربیشه با آب رسانی به عشایر سعی کرده در دوارن خشکسالی از آنها حمایت کند، یادآورشد: حمایت از عشایر در سال اقتصاد برای افزایش تولیدات ضروری بوده و نیازمند عزم همگانی مسئولان استانی است.
لازم به ذکر است منطقه درح و چاه علی از مهم ترین نقاط عشایر نشین شهرستان سربیشه از توابع خراسان جنوبی هستند.
گزارش از فاطمه زیراچی