مقدمه
توضيح سايت منبع – مقالات سیاسی: منبع اين مطلب براي ما مشخص نمي‌باشد و صرفا به عنوان يك مطلب ارسالي براي اين سايت منتشر مي‌گردد.
۱ـــ از آن جا که :
الف ــ حزب توده مادرسازمانهای چپ وقدیمی ترین ومؤثرترین این ســـــــازمانها درکشــــــــوربوده وبرروند جنبش های مردم میهن ما، مهرخود را زده است، تاریخ این حزب با تـاریخ معاصرمیهن ما گره خورده است .
ب ــ یکی ازمهمترین وبحث انگیزترین دوران فعالیت حزب توده ایران سـالهای ۵۸ تا ۶۲ بوده وهنوزتأثیراین دوران فعالیت برروند کنـــونی جنبش مردم ما به چشم می خورد ووحشتناکترین وعظیم ترین ضربه وسرکوب علیه این حزب درسال۶۲ وسپس درکشتارهای دسته جمعی زندانیان در۶۷ رخ داده است.
ج ــ با گذشت بیست سال ارآغـازفعالیت علنی حزب درسال۵۸ وگذشت ۱۶ سال ازسرکوب حزب درسال۶۲ تا کنون ازنحوه عملکردرهبری حزب،چگونگی سازمان نظامی ومخفی،حزب با دستــــگاه ازاطلاعــاتی وامنیتی شوروی وچگونگی دستگیری رهبران حزب هیچ گونه اطلاعات وتحلیلی حتی ازجـانب رهبری ارائــــــه نشده است .
د ـــ کلیه این اطلاعات سوخته شده ودراختیارارگانهای اطلاعاتی ـ امنیتی حکومت قراردارد وتنها خود حزب بدنه واعضای حزب وحتی اکثریت اعضای رهبری کنونی حزب ازآن بی اطلاع هستند.
و ــ هراتفاق که دراین دوره رخ داده خوب یا بد، نه تنها جزوتاریخ حزب وتاریخ جنبش چپ کشوربلکه جزئی ازتاریخ معاصرمیهن ما است،ازآن ما است وبایدازآن آگاهی یافت.
ما برآن شدیم که اطلاعات خودرا دراین زمینه راکه به روشــــن ترشدن مسایل وقضایای تاریخی خزب،جنبش چپ وجنبش مردمی میهن ما کمک می رساند،ارائه دهیم.
۲ــ منابع اطلاعاتی ما ازافرادی ازرهبران حزب توده ایران بودند.عده ای درزندان بااین افراد درمحل وزمان واحدی درحبس بودند ودراین رابطه باآنها صحبت وگفتــگو داشتند وعـــــده ای نیزپس ازآزادی آن افراد بطور دوستانه پیرامون این مسـائل صحبت داشتند. ازمجموع تمامی گفته های آنها، این اطلاعـــات کسب وجمع بندی شده است.این امربه منزله آن نیست که این افراد رهبری حزب ازقصد چــــاپ این مســـائل آگاه بودند،ولی آنها دوطلبانه،آگاهانه،آزادانه نه تنها درزندان بلــــکه دردوران آزادی خود،این مسائل را برای بـرخی ازدوستداران خود وافرادی که با آنها ارتباط داشتند،بیان می کردند.
۳ ــ ازرهبران حزب توده ایران،بسیاری اعدام واندکی قلیل نیزآزاد شده اند.دوستداران، هواداران وآشنایان این افراد آزاد شده رهبری حزب،آزادنه به منزل آنها رفت وآمد دارند ومی توانند با آنها آزادانهبه گفتگوبنشینند. برخی ازآنها بطورآزاد ودواطلبانه خاطرات خود رامنتشرساخته اند.برخی ازآنها که ازاین مسائل آگاه بودند هم اینک درداخل کشورزندگی می کنند(مانند کیانورـ عموئی ـ فم تفرشی ـ مهدی پرتوی) ودسترسی به همه آنها مقدوراست وبرخی نیزدرخارج ازکشورهستند.
ازآن جا که قصد ما افشاگری حزب ویا شخص خاصی وهدف ما اشاعه دروغ نیست،بلکه منطورما روشن شدن زوایای تاریک ازمهمترین دوره فعالیت مهمترین حزب چپ آن زمان ودرمهمترین دوره ازتاریخ معاصر ایران پس از۱۳۵۷ است وازآن جا که با کینه وعدوات به هیچ یک ازشخصیت های مطرح حزب نگاه نکرده و نمی کنیم وازآنجا که برخلاف بسیاری اصل را برصداقت آنها می گذاریم، بدین وسیله اعلام می کنیم که :
هریک ازمطالب واطلاعات ارائه شده دراین کتابچه را که ازسوی همه این افراد تکذیب شود،ماصادقانه باطل ونادرست اعلام خواهیم کرد وازطرح آنها پوزش خواهیم طلبید وباردیگرمطالب صحیح واطلاعات درست را درسطحی وسیعتر منتشرخواهیم کرد.
۴ــ با توجه به جو عمومی درکشور ووجود حساسیت های ویژه پیرامون مطـــــالب مطرح دراین کتابچه،مااین کتابچه را درسطحی بسیارمحدود،کپی وتوزیع خواهیم کرد وتلاش می کنیم که عمدتأ به دست علاقمندان واقعی به سرنوشت «چپ» ودردمندان «چپ» کشوربرسد.اما واقعیت آن است که علیرغم همه تلاشهای ما وبه احتمال بسیارزیادی توزیع این کتابچه ازکنترل دوستان خارج ودرسطحی وسیعترنیزپخش شود وبه دست دیــگران نیز برسد. بدیهی است که طرح مسائل وموضوعاتی که دراین کتابچه ارائه شده حتمأ مورد سوءاستفــــاده حکومت علیه حزب توده ایران ونیروهای»چپ» وحتی مورد سوءاستفاده برخی ازنیروهای چپ علیه حزب ـتوده ایران قرارمی گیردوازاین بابت واقعأ متأسفیم.اما به اعتقاد ما نمی توان ونباید به این بهانه ازطرح موضوعات اصلی مربوط به تاریخ یک حزب،جنبش چپ، که درعین حال با تاریخ معاصرما پیوند خورده وتجربیــــات گرانقدرو ممتازی را درخود نهفته دارد؛جلوگیری کرد. بویژه آنکه حکومت بیش از۱۶ است که این اطاعات رادراختیار دارد وچاپ این کتابچه نه تنها اطلاعات جدیدی به حکومت اضـــافه نمی کندبلکه این اطلاعات را دراختیـــــار علاقمندان به سرنوشت «چپ» درکشورودردمندان»چپ»میهن ما قرارمی دهد.نیاید ازطرح حقـایق ترسید. اگر اشتباهاتی رخ داده،می توان وباید با پـــــذیرش صادقانه اشتباهـــــات وتــــــلاش برای رفع نواقص وجلوگیری از تکرارخطاها،مبارزه استوارترودرمسیری صحیح ترتداوام بخشید.درعین حال تمایل ما آن بود که درزمــــان حیات رهبران آزاده شده حزب که ازاین مسائل آگاه بوده وهستند واینک درداخـــــــل کشورزندگی می کنند،این کتابچه منتشرشود وحتی به نحوی دراختیارآنها قرارگیرد تا درصورت تمایل وعلاقه نسبت به آن موضعگیری کنند واگراطلاعات ومطلب اشتباهی دراین کتابچه وجود دارد تذکردهند وعلاقمندان ودردمندان»چپ» میهن را ازاشتباه وگمراهی درآورند.
مااعتقاد داریم نباید حقیقت را زیرپای منافع شخصی ویا مصــــالح گروهی قربــانی کرد،حقیقت را نمی توان تا درازمدت دراسارت نگه داشت. حقیقت را نمی توان کشت، بایدآن را صادقانه پذیرفت، بیائید کمـــــک کنیم ،به تشویق حقیقت گوئی،ترویج روحیه پذیرش صادقانه حقـایق ودرعین حـــــال گسترش مبارزه بی وقفه خودبرای پیروزی جنبش حق طبانه مردم.آری می توان به تاریخ دروغ گفت ولی تـــاریخ دروغ نمی گوید. این وطیفه ما است که با حقیفت زندگی ومبارزه کنیم، امیدواریم چنین باشد.
===============================
ارتباطات حزب توده ایران با «کا گ ب» شوروی
۱ ـــ ارتباطات غیررسمی حزب با «کا گ ب»
الف ــ عبدالحسن قائم پناه : اوپس ازسرکوب جنبش «فرقه دمکرات آذربایجان» درسال۱۳۲۵ به شوروی فرار کردولی درمرزتوسط نیروهای شوروی دستگیرودریکی ازشهرهای مرزی آذربایجان شوروی به مدت سه ماه با کارسخت زندانی وپس از مدتی با شناسائی اوتوسط نمایندگان فرقه دمکرات آذربایجان آزاد می شود ولی در زمان آزادی مسئولان امنیتی شوروی ازاو تعهد نامه ای می گیرندکه درصورتمشاهده هراقدام مشکوکی علیـــه اتحادشوروی باید گزارش دهد.چندماه پس ازآزادی،یک کارمند»پ گ ب» بااو تمــــــاس می گیردوبا استناد به تعهد نامه وی وتأکیدبروظیفه»انترناسیونالیستی» ازاو می خواهد که ازمهاجرین ایران،ازمحیط کاروزنــــــدگی وحتی ازجلسات «فرقه» به طورمنظم گزارش دهد.پس از۱۳۲۲ وانتقال رهبری حزب به لایپزیک ارتبـــاط او همچنان ادامه داشت وحتی ازجلسات کمیته مرکزی حزب به » کا گ ب» گزارش می داد وبابت این گزارشها به اوپول می دادند،تأکید»کا گ ب» آن بوده که این ارتباطات باید کاملأ محرمانه باشد تا زمـــــان ورود به ایران این ارتباطات حفظ شده وسپس خود»کا گ ب» این رابطه را قطع می کند.
ب ــ مهدی کیهان : اوپس ازسرکوب «فرقه دموکرات آذربایجان» درسال۱۳۲۵به شوروی فرارکرد ودرآن جا همانند»قائم پناه» بعنوان مأمورکا گ ب» عمل می کند وپس ارانتقال رهبری حزب به لایپزیک، ارتــــباط او تا سالها ادامه می یابد. اما قبل ازورود به ایران ودرهمان لایپزیک، ارتباطات اوتوسط»کا گ ب» قطع می شود.
ج ــ احمد علی رصدی : اونیز همانند «قائم پناه» و»کیهان» از۱۳۲۵ به خدمت «کا گ ب» وارد می شود، او قبل ازقیام۵۷ مسئول سازمان جوانان حزب در»مسکو» بود،پس از۵۷ وورود به ایران همچنان این ارتباطات حفظ شده بود. در۵۸ دوباربرای دیدن خانواده خود به شوروی سفر می کندوباریگربا او تماس گرفته می شود ولی پس ازبرگشت به ایران»کا گ ب» ارتباطات اورا قطع می کند.
د ــ انوشیروان ابراهیمی : پس ازکودتای ۲۸مرداد۱۳۳۲وبهبودی رابطه شـــــــــوروی وایران سازمان»فرقه» درشوروی به «پناهندگی سیاسی» تبدیل نام داد واین سازمان با اداره مهاجرت شوروی درباکو ارتبـــاط داشت، مسـئول ارتبـــــاط»پناهندگان» با اداره مهــــاجرت «انوشیروان ابراهیمی» بود. رابطین»اداره مهاجرت» که از «کا گ ب» بودند ازمسئولان «پناهندگان» خبروگزارش می خواستند و»انوشیروان ابراهیمی» موظف به ارائه این گزارشها بود.
ه ــ فروغیان : نقش محوری را درارتباطات «کا گ ب» با عوامل خود درحزب داشته است،وقتی درسال۶۱از جانب شوروی ها اعلام خطریورش به رهبری حزب می رسد،آنها به اولین کسی که دستورخروج ازایـران را می دهند»فروغیان» است. «فروغیان» و»صدری» درسال۵۸یک شرکت بازرگــــانی تأسیس کردند که با اداره بازرگانی شوروی ارتباط داشت وازطریق آن گزارشها واخباررا دروبدل می کرد ودرواقع فروغیــــــان رابط سیاسی کیانوری با «کا گ ب» بود.
۲ــ ارتباطات رسمی حزب با «کا گ ب»
ازسال۵۶یکی ازمأموران امنیتی شوروی بارها ازکیانوری می خواهد که با استفاده ازامکانات حــــــزب،برای دستیابی به هواپیمای 14ـ F تلاش کنند، پس ازورود نورالدین کیانوری به ایران، آن شخص هم به عنـــــوان وابسته دیپلماتیک به ایران می آید وبا کیانوری قراراجرا می کند وحتی قرارها را درماشین سفارت انجام می داده است. زیرا ماشین سفارت مصونیت دیپلماتیک داشته ومورد تعرض واقع نمی شده است. «ولادمیرکوزیتکجین» راننـــــده این ماشین ومقـام دبیردوم درسفـــــارت شوروی بوده است(وازاینرو برخلاف شایعات به پرونده های حزب درسفارت دسترسی نداشته است). «کیانوری» به خـــــــاطرتحت تعقیب بودن این رابطه راازسال۵۸به «جوانشیر» واگذار می کند وازنیمه دوم۵۸کیانوری به پرتوی به عنوان مسئول سازمـــان مخفی رهنمود می دهد که باید تلاش شود تا به هرنحوی یک خلبان»14ـ F » را دراختیـــــــارداشته باشند تـــا این هواپیما را برای کسب اطلاعات سری فن آوری مربوط به آن دراختیارشوروی قراردهند وبرای اینـــــــکه رابطــه ایران با شوروی تیره نشود، باید این هواپیما رایا به افغــــــــانستان ببرد یاآن که هواپیما را»گم» کنــــد وخلبـــــان وخانواده اش توسط مقـــــامات شوروی تا آخرعمرتأمین می شوند وهواپیمــــا را نیزتا۴۸ســـــاعت بعد تحویل می دهند.با تحقیقات سازمان مخفی معلوم شد که دفترچه های حامل نقشه های اطلاعات فنی مخفی درجائی وجود دارد وبسیارشدید محافظت می شود ولی کیانوری گفت باید بیرون آورده شوند وفتوکپی بگیرند وتعدادی ازاین اشیاء دررابطه با موشک فنیکس ( که روی 14ــ F سوارمی شود)، موشک دراگون( که روی تانک سوارمی شود) وموشک هاریون( که روی کشتی سوار می شود)، نیز توسط افرادی ازسازمان مخفی ونظامی بیرون آورده شد، به دستور کیانوری قرارشد که همه اسناد تحویل فرج اله میزانی(جوانشیر) شود و وی آنها را به مأمورشوروی تحویل دهد.
بدین ترتیب یک کارتون جزوه ونفشه (اطلاعات) به جوانشیرداده شد وجالب آنکه جوانشیرکه مسئول تشکیلات علنی کل حزب بود،مسئول تحویل این اسناد محرمانه به جاسوس شوروی می شود، خود کیانوری هم ازطریق فردی به نام»چاردهی» با چندتن ازهمافران وهم شخصأ با چند افسر عالی رتبه نیروی دریائی جلسات علنی داشته که درسال۶۱به بخش مخفی واگذارکرد.»جوانشیر» مدتی بعد اعتراض می کند که»این کارمن نیست» وکیانوری و جوانشیرتصمیم می گیرند که محمد مهدی پرتوی را مستقیمأ به مأمورامنیتی شوروی وصل کنند تا اطلاعــــات کسب شده را پرتوی مستقیمأ به آن مأمور بدهد. دراوایل فروردین یا اردیبشهت۵۹ارتباط پرتوی با مأمــــــــور امنیتی شوروی وظاهرأ مقـام دیپلماتیک سفــــارت شوروی برقرار می شود، او به پرتوی یک دوربین «هدیه» می دهد،پس ازآن جلســـــه دیگری با حضورسرهنــــگ شوروی وجــــــوانشیر وپرتوی در»مطب دکتردانش» ( بدون حضورواطلاع دکتردانش) برقرارمی شود،۶قراراجرا وبسته های اطلاعـــاتی دروبدل می شود وسپس آن مأمورقرارارتباط با شخص دیگری را برای پرتوی برقرار می کنـد، این شخص جدید(مأموردوم)به پرتوی یک «رادیو» می دهد وبه وی می گوید که سرساعت معینی روی مــــوج متوسط ودرســـــاعت معینی علائمی می فرستد وهرعلامت معنائی خـــــاص ومشخص دارد(مثلأ اینکه سرســــاعت قراربیاـ یا سرقرارنیا ـ یا تحت تعقیب هستی ــ یا خانه را پاک سازی کن یا….. ) وگفت برای آنکه حجم اسنــــــادی که پرتوی می آورد زیاد و انتقال آنها خطرآفرین است، بهتراست ازآنها عکس بگیرد وفیلم را به مأموربدهد ویک دستگاه عکسبرداری از اسناد نیزبه پرتوی می دهد وتأکید می کند که ترکیب نوارفیلم طوری است که درایران نمی توان آن راچــــــاپ کرد،پرتوی حتی یک بـــــارهم یک حلقه فیلم ازاسنــــاد به شوروی می دهد، دراین بین کیانوری ازشوروی ها «سلاح کمری»برای اعضای هیئت دبیران حزب خواسته بود که ازطرف»گاگیگ» تحویل گرفته بود.اطلاعات مورد عــــلاقه شورویها که تهیه آنها ازحـــــزب خواستند تنها به فـن آوری تسلیحاتی محدود نمی شد، بلکه آنها اطلاعات درباره همه امورمهم وحیاتی ایران اعم ازسیاسی، نطامی،اقتصادی،روابط خــــارجی وغیره راطلب می کردند وحزب درحد مقدورات خود آنها را تهیه ودراختیارمأموران شوروی قـــرارمی داد،ازسوی دیگر در درهمان دوران»گالیگ آوانسیان» توسط شرکت بــازرگانی خود به نام»تایپ نشنال» اطلاعات میان کیانوری و اتخاد شوروی را دروبدل می کرد.درمرداد۵۹پرتوی دستگیروسه ماه زندانی می شود،ولی تا یک ماه ونیم پس ازدستگیری پرتوی شبکه مخفی وحزب خانـــــه پرتوی راکه محل نگهداری اسنادسازمان نظامی بود پاکسازی نکرده بودند تا آنکه افرادی به نام های»علیرضا خدائی» و»رحمان هاتفی»(حیدرمهرگان) برای پاکسازی اقدام کردند،پس ازآزادی پرتوی وبا توجه به تحت تعقیب بودن اومسئولیت تشکیلات مخفی دراواخرآذرماه یا اوایل دی ماه۵۹به «هاتفی» واگذارشد اما ازآن جـــا که تشکیلات سازمان مخفی ازتشکیلات سازمان نظامی جدا شده بود، رهبری حزب، مسئولیت ســـــــــــازمان نظامی رابه دست هیچ کس نسپردند وازاین رو مسئولیت همچنان در دست پرتوی ماند تادرفرصتی مناسب فرد دیگربرای جانشینی اوتعیین شود ولی همچنــــــان پرتوی درسمت خود باقی ماند.دراین زمان ارتباط پرتوی با سفارت قطع شد ولی کیانوری به اوگفت که اگراطلاعات راکسب کردند به فاطمه مدرسی تهرانی(سیمین فردین) بدهند.ارتباط با شوروی به رحمان هاتفی سپرده شده بود، ولی یک بار دیگربه خواست جوانشیر»پرتوی» مأمورامنیتی شوروی را دیدارکرده وآن مـــــــأمورکاغذی ازلیست نیازهای نظامی شوروی را به پرتوی ارائه می دهد،ولی ارتباط بعدی برقرارنشد،تا اسفندماه۵۹پرتوی معاون جوانشیر درتشکیلات کل وهمچنین مسئول آموزش به همراه احسان طبری بود وفعـــالیت علنی می کردوحتی باجوانشیر درخیلی ازارگانها شرکت کرده وبااکثررهبران واعضاء فعال حزب آشنـابود.دراسفندماه۵۹کیانوری و چوانشیرمی گویند که اطلاع یافته اند که هاتفی تحت تعقیب است وبه پـــــرتوی رهنمود می دهند که هـــاتفی باید ارتباطات خود وسازمان مخفی رامنجمد کند،پرتوی باهـــــــاتفی تمـــــاس گرفته ومی گویدکه تحت تعقیب است وارتباطات خود راقطع کنــــــد، به هاتفی گفته می شود کـــه روزمعینی ازمنزل بیـرون آمــــده ودرمسیر مشخصی حرکت کند تا تعقیب بودن اورا وارسی کنند پس ازاین دوبــــاره جوانشیربا پرتوی برای دیدار مأمور شوروی قرار می گــــذاردوآن مأمورمی گوید که: هــــاتفی کاملأ ومطمئنأ تحت تعقیب است زیرا خودمأموران شوروی هاتفی را تحت نظرقرارداده اند ومتوجه شده اند که اوتحت تعقیب مأموران حکومت است، اوهمچنین تعدادی شماره تلفن وآدرس چند منطقه ونشانه چندخانه راکه تحت نظروکنترل وتعقیب حکومت هستند را ارائه داد.البته منبع اطلاعاتی آنها رکن دوم ارتش،اطلاعات نخست وزیری ــ اداره هفتم وهشتم ساواک سابق بود که شوروی ها درآنجا نفوذ داشتند، این مسائل موجب خوش بینی کیــــــانوری شده بود زیرافکرمی کردکه هرنوع اطلاعاتی ازکنترل حزب توسط این ارگانها با کمک شوروی به حـــزب داده می شود وبدین وسیله شورویها با نفوذ خود می توانستند حزب رادرجریان خــــــــانه ها وتلفن ها وافراد تحت تعقیب قراردهند ولذا تمامی حواس متوجه این مسئله شده بود،درحالیکه ازاطلاعات سپــــــاه غفلت کردند وآنها را به حساب نمی آوردند،حتی سپاه اطلاعات واقعی به رکن دوم ونخست وزیری نمی داد وهمواره به اشکال گوناگون مخفی وعلنی(برای هشدار) کیانوری راکنترل می کرد،پس ارکنـــــــاررفتن هاتفی،دوباره پرتوی ازتشکیلات علنی به مخفی رفت ودوباره مسئول سازماندهی تشکیلات مخفی شد. ازنیمه اول سال•۶ با ســــــــــازمان دهی مجدد سازمان مخفی، فاطمه مدرسی تهرانی(سیمین فردین) و»سعید آذرنگ» به پرتوی وصل شدند وجــالب آنکه درعین حال سیمین وسعید که درتشکیلات مخفی بودند هفته ای یک باربا مریم فیروزوکیانوری یعنی شخصیت های رهبری علنی حزب دوره وجلسه تفریحی داشتند.کیانوری وجوانشیردرزمــــــــان قطع شدن رابطه هاتفی با شوروی ها ازاویل• ۶ «آذرنگ» را به عنوان رابط با شوروی فرستــــاده بودند وسعید آذرنگ مستقیمأ دراین کانال با کیانوری ارتباط داشت، کیانوری دراواخر•۶ به پرتوی می گوید که به آذرنگ تــــــأکید کند که به اطلاع «مأ موران شورویها» برساند که به حزب خبررسیده که جمهوری اسلامی ازپلیس مخفی آلمــــــان دررابطه با تعدادی افراد اطلاعات خواسته که ازجمله نام هاتفی دربین آنها است. دراین دوران یک بارمــــــــأمورامنیتی ورابط شوروی یه منزل جوانشیرتلفن می زند وبااوقـــــــرارمی گذارد،جوانشیربه پرتـــــوی می گوید که تلفن اوکنترل است وحتی خود مأموران شوروی گفته اند که کنترل می شــــود پس به جای او پرتوی سرقــــراربرود،پرتوی سرقرارمی رود وماجرا را می گوید.مأمورمی گوید که جوانشیرقبلأ گفته بود که دوستانی درپایگاه شکاری تبریزدارد وقــــرار بود ازطریق آنها امکانات واطلاعات تهیه شود وحالامی خواسته نتیجه رابپرسد.این مــــاجراموجب عصبانیت موقتی کیانوری وانتقاد اومی شود ومی گوید که مأموران شوروی جان همه را به خطرمی اندازند وموقعیت را درک نمی کنند، ولی علیرغم این مسائل، روابط میان مأموران شوروی وسازمان مخفی وحتی شبکه علنی حزب ادامه می یابد، یکباردیگرمأمورامنیتی شوروی، پرتوی راهمراه آذرنگ ملاقات می کند وبه آنها می گوید که یکی ازکارکنان سفارت شوروی(کوزیتچکین) مدتی پیش ناپدید شده وتصور شورویها آن بود که این مسئله کار دولت ایران باشد، البته مأمور شوروی تأکید کرد که ناپدیدی کارمند سفارت به رابطه اوبا حزب مربوط نخواهد شد، زیرا وی گزارشاتش را مستقیمأ به مسکو ارسال می کند وبه سفارت ارائـــــــه نمی داده است. پس از یک جلسه دیگرمأمورشوروی قراری با آذرنگ اجرا نکرد واحتمالأ ازطرف مسکو فراخوانده شد وبدین ترتیب از اوایل۱۳۶۱ارتباط مأمورشوروی با آذرنگ قطع شد.
دراوایل ۶۱ کیانوری به پرتوی می گوید که باید فردمطمئنی برای ارتباط درشرایط اضطراری (ارتباط ذخیره) با شوروی به غیرازاین رابط موجود پیدا کرد که پرتوی»شاهرخ جهانگیری»را پیشنهـــاد می کند، شــــــاهرخ جهانگیری وپرتوی را سرقراربا کیانوری می روند وکیانوری به آنها می گوید که باید ارتباط با شوروی را در شرایط اضطراری حفظ ودستورات آنها را بطورکامل وبدون چون وچرااجرا کنند. همان شب تماس جدیدی با مأموران جدید برقرارمی شود وکــــانال جدیدی تا زمان ضــــربه حکومت به حزب وسرکوب حزب ادامه پیدا می کند.شاهرخ جهانگیری ازطریق پرتوی وگاهی مستقیمأ با کیانوری ارتباط برقرارمی کرد، درضمن قـــرار اضطراری جدیدی گذاشته بودند که اگرحزب سرکوب شد،چگونه ارتباط آن با شورویها برقرارشود وادامه پیدا کند،هم چنین قرارگذاشته شد که برای خروج افراد ازکشور، چه کسانی ودرچه تاریخی وازکدام مرزبا کـــــدام پارول های معینی باید خارج شوند.جهانگیری ناراحت بود که مأمورشوروی مخفی کاری را رعایت نمی کرد مثلأ درسرقراربا ماشین سفارت می آمدند ووقتی ماجرا را به کیانوری می گفت، کیانوری پاسخ می داد که آنها بهترمی فهمند، حتی دراواسط۶۱یک باردرجلسه ای که پرتوی وکیانوری وجهانگیری درخــــــــانه جهانگیری تشکیل داده بودند،مأموررابطه شوروی همان روزبه منزل جهانگیری تلفن می زند وبدون هیچ پرده پوشی از طریق تلفن می گوید که مأمورما که گم شده بود سراز»لندن» درآورده است وبــــــرادربزرگتر(منظورکیانوری بود)باید ازکشورخارج شود،جهانگیری به این گونه صحبت کردن ازپای تلفن اعتراض می کند ولی کیانوری می گوید، مسئله مهم بوده که آنها اینطورحرف زده اند. فردای آن روز رادیوی»بی بی سی»خبر پنـــــــــاهندگی دیپلمات سفارت شوروی درتهران به نام کوزیتکچین به لندن رااعلام کرد،پس ازآن (۵یا۶ماه قبل ازدستگیری پخش اول ازرهبران حزب) کیانوری درجلسه هیئت دبیران صحبت می کند ومی گوید که شوروی اعلام خطر کرده وگفته که اووهمه رهبران حزب بایدخارج شوند واولین کسی که شوروی ها تأکید داشتند برود.»حبیب اله فروغیان»بود درهمان جلسه رهبری حزب حتی سازماندهی خروج ازکشوررا انجام داده و قـــــرارشد جوانشیر (مسئول تشکیلات) ومحمدعلی عموئی(مسئول روابط عمومی) درایران بمانند ولی کیــــانوری درجلسات بعدی هیچ وقت این مسئله را دوبــــــاره مطرح نکرد وهیچ یک از رهبــــــران نیزباردیگرپیگیراین مسئله نشدند. در ۱۷بهمن ۶۱ضربه اول به حزب توده ایران وارد شد.چند روزبعدازدستگیری تعدادی ازرهبـــــــــــــران حزب اطلاعیه دادستانی مبنی برجرم جاسوسی آنها صـــــادرشد،پش ازپخش آن اطلاعیه مـــــأمور و رابط شوروی به جهانگیری زنگ می زند ومی گوید که نگران نباش، مسئله ای نیست ولی دیگربا من تمـــــاس نگیرومن خودم تماس می گیرم.آن رابطه هم قطع شدو مأمورشوروی دیگر هیچ وقت تماس نگرفت.
سازمان مخفی وسازمان نطامی حزب
اواخرا دی ماه ۵۷ به دستورحزب پرتوی ازسوی سازمان»نوید» باعموئی ارتباط برقرارمی کند، پرتـــــوی به منزل»رحیم عراقی» رفته با عموئی دیدارمی کندو بنا به درخواست کیانوری از افسران نطامی دعوت به کــــار در حزب می شود،در۲۹بهمن۵۷جوانشیرازسوی رهبری حزب به ایران می آید با ســــــــازمان دهی تشکیلات حزب درداخل کشوررا هدایت کند. آغازسازماندهی علنی وازجمله انتشار:نامه مردم» ارگــــــان مرکزی حزب توده ایران مصـــــــــــادف با آخرین شمــــــاره «نوید» می شود، بعدازجوانشیر»خسروامیرخسروی(بابک)» و «انوشیروان ابراهیمی» به ایران وارد می شوند وتمام ارتباطـــــات مخفی نوید ودیــــــــگرگروههای مستفل در آذربایجان را ابراهیمی وارتباطات «نوید» درخوزستان را امیرخسروی تحویــــــــــــــل می گیرند. درپی ورود «کیومرث ز رشناس» ارتباطات دانشجوئی وسازمان جوانان دمکرات که به تازگی درایران تشکیل شده بود به او تحویل می شود.دراسفند ماه۵۷زمانی که «منوچهربهزادی» به ایران میرسد، اظهارمی دارد که پلنوم شانزدهم تشیکیل وتصمیم گرفته شده که سازمان نوید هم چنان مخفی مانده ومی بایست دوباره اعضای نوید را به همان بافت مخفی سازماندهی کرد، همچنین پلنوم دستورداده که این افراد خودرا حفظ کرده وفعــــالیت علنی نداشته باشند، ازسوئی با تصویب پلنوم، مهدی پرتوی، رحمان هاتفی،۶افســــر یعنی محمدعلی عموئی،تفی کی منش، اسماعیل ذوالقدر،ابوتراب باقرزاده،رضا شلتوکی وعباس حجری بجستانی به عضویت کمیته مرکـــزی حزب انتخاب شدند.
درآن زمان»نوید» ۲۵۰نفرعضودرخود داشت وزمزمـــــــــه گسترش آن تا ۲۰۰۰نفرشد.البته وظیفه داشتند که افرادی را ازصفوف علنی برای کاردرسازمان مخفی جلب کنند،برای شناسائی افراد منـــــــاسب برای سازمان مخفی ارتباطاتی میان»پرتوی» با عموئی وشلتوکی وحجری ودرشهرستانهــا با کی منش وابراهیمی ونیز برای «چاپ علائم اطمینان» در»نامه مردم» ارتباطی بابهزادی وارتباطی با جوانشیرمسئول کل تشکیلات بوجود آمد به این ترتیب کلیه اعضــــای رهبری ازوجود سازمـــــان مخفی اطلاع داشتند ولی برخی مانند طبری اصلأ با سازمان کاری نداشت، ازجمله وظایف سازمان مخفی، کسب اطلاعات ازطریق نفوذ درارگانهای سیاسی ونفوذ درنهادهای نظامی وهمچنین نفوذ دردیگرگروههای سیاسی رقیب وتخریب با خط دهی به آنها بود.
دراین دوران تعدای اسلحه دراختیاراعضاء وهواداران حزب وازجمله ســــــازمان مخفی قرارداشت ،حکومت جمهوری اسلامی به حزب وکیانوری دررابطه با نگه داری اسلحه تذکرداده و اوتعهد داده بود که حزب برای «رعایت قانون گرائی» سلاح ها را به حکومت عودت خواهد داد، اما علیرغم این مسئله کیانوری دستورجمع آوری ، نگهداری سلاح را درجلسه ای با حضورپرتوی وهاتفی وخدائی وجوانشیرداد، یک نوبت تعدای سلاح درخانه پدر»خدائی»ودونوبت سلاحهای موجود درخانه پدر»امیرمعزی» مخفی شد، ازاختفای سلاح درمنزل «خدائی» علیرضا خدائی، رحمان هاتفی، مهدی پرتوی وکیانوری مطلع بودند، ازاختفای اسلحه درخانه پدر «معزز» شخص کیانوری،پرتوی وزوجی که به عنوان مستأجردرآن خانه بنا به مسئولیت حزب مستقربودند اطلاع داشتند، درارتباط با جمع آوری ونگه داری سلاح کیانوری درنوبت اول بهمن۶۱دستگیرشد وتاقبل از نوبت دوم اردیبهشت۶۲دستگیری، مصاحبه ای صورت داد که به ۵تخلف اشاره می کند، ازجمله یکی از این اعترافات، اقدام حزب به مخفی ساختن سلاح بوده است که درجراید ورسانه ها منعکس شد، نتیجتأ کیانوری قبل از نوبت دوم دستگیری دراردیبشهت۶۲اعتراف کرده ومحل اختفای سلاح را بازگوکرده است، ازسوئی به جزاین موارد،یک سری اندک اسلحه توسط جوانشیروشلتوکی وگروه منشعب دراختیارگالیگ قرارگرفته بود که اودرخانه ای نگه داری می کرده وازسوی دیگربرخی ازاعضای سازمان جوانان اسلحه جمع آوری کرده بودند که ظاهرأ کیانوری ازآنها اطلاعی نداشته ومکان اختفای آنها را نمی دانسته است، کیانوری ادعا داشت که با تصویب «هیئت دبیران»اقدام به نگه داری اسلحه نموده است، درصورتی که برخی ازاعضای هیئت دبیران این ادعای اورا تکذیب می کردند.
ازاوایل سالم ۵۸ مراجعاتی ازسوی برخی افـــــراد نظامی برای عضویت درحزب صورت گرفت،کیانوری یا خود مستقیمأ یا ازطریق عموئی وشلتوکی ازاین افراد»پـارول» می گرفت وبه پرتوی می داد، حتی عموئی چند بارطی گزارشاتی افرادی نظامی را به عنوان کاندیدای عضویت درحزب معرفی نمود، درسال۶۰»فریدون فم تفرشی» یک یا دوافسررا برای عضویت معرفی کرده وگزارشی پیرامون آنها می نویسد،قــــــــرارشد پرتوی مستقیمأ به تفرشی مراجعه کندواوتماس پرتوی را با دو افسرمذکوربرقرارسازد، اما تفرشی با وجود»پارول به پرتوی اعتماد نمی کند ودرخواست می کند که عموئی برای تأییداین مسئله پیش فم تفرشی برود، پرتوی مسئله را با کیانوری مطرح می کندوکیـــــانوری ازعموئی می خواهد با پرتوی به خـــــــانه تفرشی بروند،عموئی از تفرشی می خواهد که تماس افسران را با سازمـــــان برقرارکند، تفرشی»پارول تمــــاس با افسران را به دست عموئی می سپارد واونیزآنها را به پرتوی می دهد، دراین لحظه عموئی به پرتوی اشاره می کند که:
«میدانستیم ما یک شاخه نطامی افسران داریم ولی اطلاع نداشتیم که مسئولیت آن به عهده شماست». درسال۶۰ نیزعموئی طی یک گزارش، شخصی را به سازمان معرفی می کند وپیشنهادعضویت اورا میدهد، پرتوی ذیل گزارش را تأیید می کند که پاول تماس بدهد، اواخرسال۶۰یا اوایل۶۱بدستورحزب،مبنی برسازماندهی حرکت انتقال فعالیت وتشکیلات علنی به شلم مخفی جلسات هماهنـــگی با مسئولیت حجری وشلتوکی با پرتوی تشکیل می شودکه درآن جا دررابطه با ساختــارسازمان نظــــامی بحث هائی صورت می گیرد،گزارشاتی که ازشبکه علنی دررابطه با افـــــراد نظامی به تشکیلات داده می شد دراختیـــــارجوانشیریا حجری وشلتوکی وکی منش، عموئی،ابراهیمی وامیـــرخسروی قرارمی گرفتند وآنها این گزارشات را طی نامه ای دراختیــارکیانوری قرار می دادند تا به»خسرو(نام مستعارمهدی پرتوی)»برسد،پرتوی پی گیری این گـــــــزارشات رایا طی نامه ای به همان افراد رهبری یا ملاقات حضوری ومستقیم با آنها انجام می داد،تا زمان دستگیری نیزحتی افرادی نظامی بودند که تماس فردی با مسئول کمیته ایالتی(مانندکمیته ایالتی خراسان)داشتند،درارتبــاط با تماس حزب با افراد نطامی موضع کمیته مرکزی حزب آن بود که: مــــــا باید آن چه را که خط مشی قانـــونی محسوب می شود به عنوان خط مشی اصلی به بدنه حزب ابلاغ کنیم،تا اگــــرنفوذی حکومت درصفوف حـــــزب باشد،خبری که به حکومت می رسد به زیان حزب نباشد ومثلأ گفته شود که حزب نگهداری اسلحه را ممنوع وعمـــلی غیرحزبی می داندواگرکسی اسلحه نزدخودداشته باشدواعلام نکند،نفوذی وعـــــــامل محسوب می شود.اما آن چه درعمل انجام می شد،غیرازخط ابلاغ شده بود.ازاوایل۵۸به بعد،تماسهائی ازسوی نظامیان هوادارحزب با حزب گرفته شد،حزب نیزبه آنان پارول می داد وسپس کادرهای حزبی ارتباط مستقیم فردی با آنها می گرفتند.بعضی ازاین افرادنظامی متقاضی عضویت حزب ازافرادشــــاخص ورده بالای نظامی بودند(مانندسرهنگ عطاریان که به شکل مستقیم به دفترحزب مراجعه کرده بودوناخدا افضـــــلی که ازطریق یکی ازدوستان خود به نام ابوالحسن خطیب باحزب تماس گرفت).درسازمان مخفی به اعضاء دستورمی دادندتاگزارش هائی ازافـــــــرادارتشی که هوادارحزب هستند،تهیه کنند،سپس اسم وآدرس آنها رابه سازمان مخفی بدهند.مسئولین سازمــــــان مخفی،اسم ومشخصات آدرس این افراد را درپاکت دربسته به فردی که بایدبا آنها تماس می گرفت می دادند وازیــــکی از کادرهای سازمان مخفی(به غیرازشخصی که آنها را معرقی کرده بود)می خواستندکه به اومراجعه کرده وخود را به عنوان عضونماینده حزب معرفی کندوبرای جلب اعتمادی یا علائمی در»نامه مردم»منعکس می ساخت یا آن که افسرموردنظربه دفترحزب تلفن می زدویایکی ازافراد شناخته شده مثلأعموئی یا کیانوری یا حجری تماس می گرفت وجمله ای را افسرمی گفت وآنها پاسخ مورد نظرافسررا به او می دادندوبه این ترتیب ارتباط برقرارمی شد.ارتباط منظم،تحویل نشریات،آموزش تشکیلات،پرداخت حق عضویت،تهیه گزارش ازمحل کار، معرفی افراد هـــــوادارحزب وهمچنین افراد ضــــد انقلاب،عضوگیـــــری نطامی،سپردن مسئولیت افسران به کادرهای غیرنظامی ازسازمان مخفی،ازجمله وظایف اعضای سازمــــــان نظامی به شمارمیرفت.دراین دوره کادرهای نظامی عضوسازمان مخفی محسوب می شدند.
اواخر۵۸واوایل۵۹با افــــزایش تعداد اعضای نظامی(که به حدود۳۰نفررسیده بود)،پرتوی با گســـــترش کمی وکیفی این سازمان پیشنهاد تشکیل»سازمان خـــــاص نظامی»را نیز با کیانوری مطرح می کند،کیانوری نیزبا طرح این پیشنهاد درجلســـه هیئت دبیران موافقت می کند.پس ازمشورت با هیئت دبیران تصویب شد که درابن باره جلسه ای با شرکت جوانشیر،حجری،شلتوکی به اتفاق کیانوری وپرتوی تشکیل شود،اما چندین نوبت قرار برتشکیل این جلسه شد که هربــــاردرپی غیبت فرد یا افرادی تصمیمی اتخاذ نمی شد ودرنهایت جلسه ای بااین ترکیب کامل تشکیل نشد،گذشته ازاین مسئله،پیشنهــــــادشد که سازمان نظامی به شلتوکی واگذارشود،اما بعدها کیانــــــوری وجوانشیرمنصرف شده وگفتند که «شلتوکی»به طورکـــــلی خصلت تشکیلاتی ونظم پذیری ندارد. جوانشیرمی گفت که اصلأ اهــــل مطالعه آن چنانی هم نیست ودرنهــایت دراین رابطه نیزجلسه ای تشکیل شد، پرتوی طرحی ارائه داد که چند کادرزبده سازمان مخفی را ازآن جدا کنندوتمام مسئولیت ها را ازآنها بگیرند تا آنها دریک «سازمان نظامی» سازماندهی شوند واین سازمان نظــــــامی رابه دوقسمت تفکیک کنند، یک بخش هوائی ودریـائی وبخش دیگرزمینی وپلیس،سپس درداخل هرکدام ازبخش ها تقسیم بندی دیگری صورت گیرد.
کیانوری پیشنهاد تشکیل چهاربخش داده بود،اما ازآن جـــا که برخی ازافسران درشهرستانها بودند،اصلأ عملی نمی شدکه به چهاربخش تقسیم وبرای هربخش یک»مسئول»گمــــارده شود.کیانـــوری گفته بودکه این طرح را برای بحث به هیئت دبیــــران می برد، دراین رابطــــه با عموئی،شلتوکی،ذوالقدر،حجری،کی منش،بـــاقرزاده وجوانشیرمشورت کرده بود ولی با «طبــــری»هیچ یک ازاین مســــائل را مطرح نمی کرد،چــون معتقد بودکه او نمی تواند جلوی دهـــــانش را بگیرد.پس ازدوروزکیـــــــانوری گفت این طرح تصویب شده است،درنتیجه این مصوبه شاخه دریــــــائی وهوائی بامسئولیت»شاهرخ جهانگیری»به۴یا۵ نفرازکادرهای قدیمی ازجمله شجاعی وخاضعی سپرده شد.تمــــاس جهانگیری با هریک ازآنها وهمچنین تماس تک تک کادرها باافسران به صورت فردی صورت می گرفت،بطورنمونه»افضلی»درآغـــــازبه معززوصـــــــل بودوسپس به پرتوی،علاوه برآنها زســــال۵۸ بدون اطلاع ســـــــازمان نظامی،یک محفل چهارنفره از»ناخداهای»نیروی دریائی که درسال۵۷ ازطریق عسکردانش به کیانوری معرفی شده بودند،بــــــا شرکت همسرانشان بدون درنظرداشتن شرایط وحتی بی اعتناء به مسائل امنیتی،تحت مسئولیت کیانوری تشکیل وتا اواخر۶۰به دست «هدایت الله حاتمی» اداره می شد وسپس آنها را به سازمان نظامی وپرتوی واگذارنمودند که درنهایت تحت مسئولیت جهانگیری قرارگرفتند، شاخه زمینی،ژاندارمری وپلیس به معززسپرده شد،کادرهای تحت مسئولیت معزز۴یا۵نفرازجمـــله فرزادجهاد وازکادرهای قدیمی سازمان نوید بودند،مسئولیت عطاریان وکبیری به عهده پرتوی بود.زمــــــانی که شبکه ها گسترش پیدا کرداین کادرها با افسران عضودرتمـــاس انفرادی بودند،البته به استثنای افسرانی که دریک رشته نظامی ودریک شهرشناسائی داشته وازقبــل دوست بودند وتوجیه لازمه را داشتند،دریک حوزه سازمانی قرار می گرفتند.
سازمان نظامی تازمــان دستگیری درسال۱۳۶۲حـــــدودیک صدنفرعضوداشت،مسئولیت هردوسازمان مخفی ونظــــامی با پرتوی بود.لازم به یادآوری است که جهانگیری ومعززهیچ شناختی ازوجود یکدیگروهیچ تماسی باهمدیگرنداشتند،درسازمان مخفی نوید قبل از۵۷نیزهمه تماسها به صورت فردی بود ولی بعداز۵۷حوزه بندی صورت پذیرفت. ازاوایل۵۹با جداشدن سازمان نظامی حوزه های سه نفره(دوعضو ویک مسئول) سازماندهی شد.تاسال۶۰افرادی را که ازهمدیگرشناسائی داشتند یا افراد دیگری با اسم مستعاردرحــوزه هامتشکل میکردند وجلسات حوزه ها درپارک ها ویا هنگام کوهنوردی وبعدهادرمنزل آنها برگــــزارمیشد.دراین مورد اعضــــاء موظف بودند که با چشم بست به خانه ها بروند،پس ازتشکیل سازمان نظامی به طــورمستقل،سازمان مخفی به دوبخش تهران وشهرستانها تقسیم شد، مسئولیت هردوبخش با مهدی پرتوی بود،دراوایل۵۹کمیته شهرستانها به مسئولیت»هادی پرتوی»(برادرمهدی پرتوی بودوهراستان یک مسئول ایالتی داشت،گاهی نیزدویا سه استان به مسئولیت یک نفراداره می شد وارتباط هریک ازآنها نیزمستقیمأ وبطورانفرادی با هـــادی پرتوی بود.هراستان یک «حوزه مسئول استان» داشت و»مهدی پرتوی» این افراد را نمی شناخت، اوتنهـــا کادرهای مرکزی نظیر چهانگیری،معزز،عابد،سعیدآذرنگ و….. به اسم واقعی می شناخت،مهدی پرتوی نــــام ومشخصـــات وآدرس افراد را درپاکتی دربسته برای شخصی که قراربودرابط آنها با سازمان باشد می فرستـــاد.کمیته مسئولین بخش تهران با عباس خرسند وعلی کتانی،ازفروردین تا مرداد۵۹تشکیل شد مسئولیت این حـــوزه نیزبا مهدی پرتوی بود.درمرداد۵۹مهدی پرتوی به اتفاق خرسندی وکتانی ودونفردیگربه دلیلی که قبلأ اشـــاره شد بازداشت شدند. دراین دوران هادی پرتوی علاوه براداره کمیته شهرستانها بدلیل آشنائی های قبلی با کمیته تهران نیرارتبـــــاط برقرارمی کند.پس ازآزادی اززندان،عباس خرسندوعلی کتانی به شبکه علنی حـــزب منتقل می شوند،قـــــرار می شود مهدی پرتوی نیز مسئولیت های خود را واگذارکند وبه شبکه علنی برود،دراین دوران به جای پرتوی رحمان هاتفی نیربه عنوان مسئول سازمان مخفی مشغول کارمی شود.هاتفی(حیدرمهرگان)دردوران سازمـــان مخفی نوید با تعدادی ازکادرها ارتباط داشت که بعداز۵۷درسازمان مخفی ارتباطات خود را باآنها حفظ کرد،او دریک حوزه اصلی با سعید آذرنگ،گیتی طوسی مقدم(همسرآذرنگ)،فاطمه مدرسی(سیمین فردین)،نیازیعقوب شاهی(همسرسیمین)ارتباط لازم داشت وازطرف دیگربا علی خدائی وحسین راسخ به طورجداگـــــــانه.لازم به توضیح است که درپلنوم شانزدهم حزب درفروردین۶۰به طورغیابی،سعید آذرنگ،فاطمه مدرسی،علی خدائی حسین راسخ،شاهرخ جهانگیری،امیرمعزی،هادی پرتوی وفاطمه سلامت بخش به عنوان اعضای مشاورکمیته مرکزی انتخاب می شوند.پس ازآزادی پرتوی در۵۹مسئولیت سازمان مخفی به هاتفی واگـــــذارشد، ولی بخش نظامی هم چنان درحیطه مسئولیت پرتوی باقی ماندوبطور همزمــان مهدی پرتوی به مدت۴ــ۳ماه درشبــــــکه علنی حزب، هم به دربخش آموزشی به عنوان معاون طبری وهم درتشکیلات کـل به عنوان معــــاون جوانشیر فعالیت می کردوقرار بود مسئولیت شعبه درحال تأسیس کادرها رابه عهده بگیرد،که این شعبه هرگزتشـــــکیل نشد.
درفروردین۶۰ وقتی خبررسید که هاتفی تحت نظراست کلیه ارتباطات اورا بخش مخفی قطع کردند واومنفرد پس ازچندماه که ازسوی شوروی وضعیت هاتفی بررسی امنیتی شد وآنها اعلام کردند که اودیگرتحت تعقیب نیست،اورا به بخش علنی ودرتشکیلات کمیته ایالتی تهران به هیئت تحریریه»نــــامه مردم» منتقل می کنندواز سوئی اورا به سردبیرجدید نامه مردم معرفی می کنند ولی نـــــامه مردم دیــــگرمنتشرنشد.درپلنوم۶۰هـاتفی پرتوی،مریم فیروزونیک آئین به عنوان عضومشاورهیئت سیاسی کمیته مرکزی حزب انتخـــاب می شوند و دراوایل۶۱این چهارنفربه عضویت اصلی هیئت سیــاسی ارتقاء می یابند،پس ازرفتن هاتفی،ســــــازمان مخفی جلسه نداشت وبه تعبیری درحالت سکون وانجمادقرارگرفته بود وفقط حفظ ارتباطــــــــات انجام می شد.»هادی پرتوی»درشهرستانها ارتباطاتی داشت اما درتهران با برخی ازافرادوخیلی محدودتمــــــاس می گرفت وتقریبأ تماس ها را حفظ کرده بود.درتابستان ۶۰ کیـــانوری ازمهدی پرتوی می خواهد که سازمان مخفی رادوبــــاره سازماندهی ومسئول جدیدی برای آن انتخاب کند،قرارشد جلســـــاتی با وجودبرخی ازاعضــــای هیئت دبیران برقرارشود.درجلساتی که حجری وجوانشیروکیانوری،پرتوی وشلتوکی شرکت داشتند،پیشنهادشد که ازمجموع تشکیلات مخفی،تعداداعضاء وامکانات آن گزارش داده شود،همه این گزارش های درخواستی را هادی پرتوی تهیه ومهدی پرتوی ارائه داد،ازطرفی کیــــــانوری بولتن های داخلی حزب را که می بایست برای اعضـــــای سازمان مخفی ارسال می شد به مهدی پرتوی میداد واونیزدراختیارهادی می گذاشت که به دیگراعضاء برساند برای تداوم این کارکیانوری به پرتوی می گوید که پیش پورهرمزان برودوبولتن ها را ازاوبگیرد،پورهرمزان دردفتریک شرکت به عنوان پوشش مستفربود.همان روزکه پرتوی به پورهرمزان مراجعه می کند،مــــأموران حکومت به آن جا وارد می شوندوپورهرمزان وهم چنین تعدادی زیادی ازاعضای شعبه انتشـــــارات حزب را دستگیرمی کنند،پرتوی درزمره دستگیرشدگان قرارمی گیرد،دراین بین پرتوی زهرائی مدیرانتشــارات نیل را که درآن جا جزودستگیرشدگان بود،می بیند.زهرائی نیزپرتوی راازقبل به عنوان مترجم می شناخت ازاین رو پرتوی توانست بااوقراری هم آهنگ کند،بدین گونه که زهرائی اورا برای ترجمه به آنجا دعوت کرده است هم چنین چون لیست حقوق کارکنان راداشتند وپرتوی جزوآنها نبود،لذااو ودیگران راباقبد تعهد مبنی براینکه روز بعد به دادستانی مراجعه کنند آزاد کردند.ساعت۵یا۶بعدازظهرپرتوی آزاد می شود وبه خانه یکی ازدوستانش می رود واطلاع می یابد که ازکمیته محل به منزل اوآمده اند،مأموران به اتاق اومی روند وبازرسی آن جا،تمام گزارشهائی که ازسازمان مخفی جمع شده بود،هم چنین پاکتهـــــای تشکیلاتی دربسته گزارش های اعضـــــای سازمان مخفی که درکیف های پرتوی بودوازآنجا که هادی پرتوی جائی ومکانی برای زندگی نداشت واثــــاث خود را درمنزل مهدی پرتــــوی گذاشته بود وازجمله دستـــــگاه تکثیرنوار،رادیــــــووتایپ را با خود می برند ومی گویند که مهدی پرتوی خودش را معرفی کندوگرنه عکس اوبه عنوان فراری برای پخش به تلویزیــــــون می دهند،مهدی پرتوی با کیانوری تماس می گیرد وازمحتویـــــات درون کیف نیزاظهــــاربی اطلاعی می کند ومی گویداحتمال داردسارمان مخفی،شناسائی شود،کیانوری پیشنهاد می کند که امشب به منزل اوبرود وفردا درجلسه هیئت دبیران این مسئله را به بحث گذاشته می شود،جلسه با حضورجوانشیر،بهزادی،حجری،شلتوکی عموئی وپرتوی تشکیل می شود،هیئت دبیران به پرتوی می گویند،اگرنرود،فراری محسوب خواهد شدوبالطبع حزب را زیرضرب می برند،نتیجتأ می باید او به شکلی همه رابه گردن بگیرد وپرتوی باید به آنها بگوید که عضو حزب است ودرجلسه سازمـــــان ایالتی دردبیرخانه وبه عنوان مسئول تحویل وجمع آوری نــــامه های ارسالی به کارمی کندووظیفه دارد که نامه هائی که ازشبکه هـــای حزبی یا هــــواداران حزب به صندوق ها ریخته می شود، را مطالعه وتفکیک کند وهرنامه مهم وباارزشی رابه بخش مربوطه درتشکیلات دهد.درتیرماه ۱۳۶۰مهدی پرتوی به خانه می رود وبه کمیته محل تلفن می زند،روزبعد به کمیته محل مراجعه وخودراهمان گونه که قراربودمعرفی می کند،پرتوی رابه کمیته منطقه می فرستند ولی زندانی نمی شود،پس ازچندروزیکی ازپاکتها رابازمی کنند که گزارشی ازراسخ با نام مستعاروجودداشته کـــه درآن امکانات خودرادرشاخه خوداز جمله پول،تایپ وتعدادی اسلحه ذکرکرده بود.پرتوی دررابطه با این نـــامه می گوید،اینها اعمـــــال ضد حزبی وخلاف خط مشی حزب انجام داده اند وحزب آنها راشناسائی وتوبیخ حزبی می کند،البته حزب آنها رابه کمیته نیزتحویل میدهد.ظاهرأاعتماد کمیته جلب می شودوبقیه نامه ها وپول وهم چنین کتابها رابه پرتوی میدهند،اورا آزادمی کنند،پس ازحل این مسئله،باردیگرمسئولیت سازماندهی مجددشبکه مخفی وتعیین مسئول جدید برای آن به عهده پرتوی گذاشته می شود،پرتوی به هیئت دبیران اعلام می کند که نمی توانــــــد کسی رابرای مسئولیت سازمان مخفی پیشنهادکند،درجلسه هیأت دبیران نیزازتصویب گذرانده می شودکه هم چنـــــان مهـــــدی پرتوی مسئولیت سازمان مخفی راموقتأ تا۶ماه به عهده داشته باشد.
به این ترتیب پرتوی مسئول ســــــازمان نظامی ونیزمسئول سازمان مخفی باقی می ماند.درمهرماه۶۰کیانوری هادی پرتوی را ازشبــکه مخفی بیرون آورده وبه شبکه علنی حزب وصل می کندهــــــادی پرتوی ابتدامسئول اجرائی کمیته ایــــــالتی تهران وسپس مسئول کل کمیته ایالتی خراســـــــان شد.پس ازرفتن هادی مهدی پرتوی درخواست می کند که عباس خرسند وعلی کتانی راکه درشبکه علنی بودند به شبکه مخفی منتقل ودرحـــــــالت نیمه مخفی زندگی کنند.کمیته شهرستانها با شرکت دونفرخرسند وکتانی تشکیل شد مسئولیت کمیته شهرستـــانها با مهدی پرتوی بود.کمیته تهران درآغــازبا حضورشعیدآذرنگ وعلیرضادلیــــــلی تشکیل شدولی بعدازمـــدتی به دلیل کارکردقوی ترفاطمه مدرسی(سیمین فردین) اوجایگزین دلیلی شد،کمیتــــه تهران باحضورسعیدآذرنگ وفاطمه مدرسی تشکیل شدوحسین راسخ وعلیرضا دلیلی تحت مسئولیت فاطمه مدرس قرارگرفتند.
عوامل نفوذی حزب
تمامی بدنه حزب مــوظف به کاراطلاعـــــاتی وخبری بودند.اگراطلاعات مهم بود وشخص درمقام مهمی قرار داشت،ارتباط ویژه جداازارگانی که عضوآن بود با اوبرقرارمی شدواگرتوانسته بود درارگانی نفوذ کند،بازهم دراین ارتباط ویژه با مسئول ناحیه شبکه علنی حزب قرارمی گرفت.یکی ازوظایف اصلی سازمان مخفی،کار اطلاعاتی وپخش مهم آن،نفوذ درارگانهای دولتی وحکومتی وهم چنین دراحزاب وســـازمانهای اپوزیسیون و کسب اطلاعات ازدرون آنها بود.درمورداحزاب وسازمانهائی که ازسوی حزب توده ایران راستگرایا مرتبط با امپریالیسم یا ضدانقلاب یا طیف براندازارزیابی می شد.وظیفه نفوذی ها،شناســائی وکسب اطلاعات داخلی این ســــازمان ها بود وبه طورمستقیم ویا غیرمستقیم این اطلاعــات دراختیــــارحــــکومت جمهوری اسلامی قرار می گرفت یا این اطلاعـــــات ازسوی نفوذها به مرکزیت می رسید ورسمأ ازطرف حزب به مقامات جمهوری اسلامی ارائــــه می شد که این امردونتیجه داشت،یکی اینکه دشمنـــــان استراتژیکی حزب وشوروی سرکوب می شدند ودیگرآنکه باجلب اعتمــــــادجمهوری اسلامی،فضا برای فعالیت علنی وقانونی ترحزب بازمی شد،یا اینکه برای جلوگیری ازمــاهیت توده ای منبع اطلاعاتی،درزمـــــان مناسب به فردنفوذی دستورداده می شد که مستقیمأ به جمهوری اسلامی مراجعه شود که این امردونتیجه داشت،یکی آنکه دشمنان حزب سرکوب می شدند ودوم آنکه فرد نفوذی می توانست موقعیت مهمی درحکومت جمهوری اسلامی بدست آورد که درنهایت شرایط خوبی برای حزب فراهم می شد.
حزب توده ایـــــران اطلاعات ازگـــــروههای سلطنت طلب،کودتاچیان،نیروهای وابسته به هوادارغرب،حزب رنجبران،اتحادیه کمونیست ها رابطورمستقیم یا غیرمستقیم دراختیارجمهوری اسلامی قرارمی داد،امـــا دربقیه سازمانها نفوذی هائی داشت واطلاعات مربوط به آنها راجمع آوری می کردولی آنها رادراختیـــــــارجمهوری اسلامی قرارنمی داد،زیرااین سازمانها مانند طیف فدائیان- سازمان چریکهای فدائی خلق اقلیت – ســـــــازمان فدائیان اکثریت – راه کارگر – رزمندگان – مجاهدین خلق رادرنهایت نیروی ذخیــــره خود می دانست که باید آنها راجلب کند،لذا اطلاعات مربوط به آنها رابرای خودنگه می داشت.
۱ ـــ نفوذی های حزب درسپاه :
ازاردیبهشت۵۸ به سازمان مخفی دستورداده شده که هرکس امکانی برای نفوذ درسپاه وکمیته دارد،اعلام کند. درزمان سرکوب سازمان مخفی ودستگیری اعضــــای آن،حزب تــــوده ایران درکمیتــه ها نفوذی نداشت،اما توانست درارگان سپاه پاسداران نفوذ کند،که عبارت بودنداز:
الف ــ مسئول پرسنلی سپاه تبریزکه برادرش هم ازدوران قدیم ازکادرهای سازمـــــان نوید بود که بعدها عضو سازمان نظامی ومسئول سازمان نظامی حزب درغرب کشورشد.این فردنفوذی درجریــــــان سرکوب سازمان نظامی پس ازضربــه دوم حزب در۶۲دستگیروسپس اعدام شد.اما برادراودرپی دستگیری معززموفق به فرار شد.
ب ــ عضوساده سپاه درشمال کشورکه یک چشم خودرا درجتگ ازدست داده بود،درسال۶۰ به اومشـــــکوک شدند وازاین روسازمان نظامی نیربه اودستوراستعفاء داد،پس ازاستعفاء به شغل آزاد تجاری مشغول شد،با این همه درسال۶۲دستگیرشد.
ج ــ عضواطلاعات سپاه درتهران که برادری حزب اللهی داشت که همواره ازجانب اوتهدیـــد می شد،به همین دلیل سازمان نظامی با اطلاع ازاین قضیه ازاوخواست که استعفاء دهد.اما درنهایت اودرسال۶۱دستگیرشد.
د ـ گذشته ازاین سه نفرکه عضوشبکه مخفی ـ نظامی حزب بودند،ازشبکه علنی حزب نیزافرادی درسپـــــــــاه نفوذی بودند،ازجمله می توان به فردی که ازمحافظان خانـــه خمینی وهم چنین ازمحــــافظان مجلس بوده است اشاره کرد.
۲ ــ نفوذی حزب درمجلس :
الف ــ نماینده یهودیان درمجلس خبرگان قانون اساسی ونیزنماینده ارامنه وهم چنین نماینده جمعیت آســوری ها دراولین دوره مجلس شورای اسلامی،ازاعضای حزب توده بودند.البته این دونفرهیچ گــاه با ســــــازمان مخفی ارتباط نداشتند. ارتباط نماینده ارامنه آشوت با عموئی برقراربود ونماینده آسوری ها با گالیگ مرتبط بود.
۳ ــ نفوذی حزب درنهادی های دولتی :
حزب افـــرادی رانیزدرارگانهای دولتی وسطح معاون وزیرومدیرکل وزارتخانه ها نفوذ داده بود.ازجمله ناخدا احمدی افسرنیروی دریــائی که درمحفل حزبی عضویت داشت،موفق شددروزارت خارجه ودفتربنی صدرنفوذ کند.
۴ ــ نفوذی درگروههای سلطنت طلب وکودتاچیان طرفدارسلطنت :
الف ــ همسرناخدا «ح «یک نـــاخدای بــــازنشسته نیروی دریائی یــــکی ازنفوذی های حزب بودکه قبل از۵۷ بازیگرفیلم های تبلیغاتی ورقاصه کافه بودوپس از۵۷هودارحزب شدوتوانست رابطه ی خودرا با محافل راست گرا برقرارکند وبه عنوان نفوذی رسمی حزب درتشـکیلات مخفی فعــــال سلطنت طلبــــان نفوذکند ویک رکن اصلی این محــــافل شود.سرنخ اصلی کودتــــای نوژه را این زن دراختیارحزب گذاشت.این ناخدا وهمسرش با ناخدا احمدی ارتباط داشتند. این زن دونفرازاعضای علنی حزب را واردتشکیلات مخفی کودتاچیان می کند که درآن دودرلیست نیروهای اقدام کننده کودتا قرارمی گیرند.کیانوری دایمأ مقامات جمهوری اسلامی رادرجریان اطلاعات کودتاچیان قرارمیدهددرضمن منبع اطلاعاتی خودرا نیزمعرفی می کند.تاآن جا که دونفرازسپـــاه نیز ازطریق همین زن وارد نیروهای اقدام کننده می شوند.حتی پول مزدوری بین آنها تقسیم می شود،قــــــراربوده نیروئی ازتهران به نوژه برود وازدرون پایگاه نوژه نیزراه را بازکنند وپایگاه تصرف شود وبه دنبــــال آن با هواپیماهای جنگی ازنوژه به تهران آمده ومحل های تعیین شده را بمباران کنند.شب هنــــــگام درلحظه قطعی، نیروهای حکومت عملیات کودتاچیان راخثنی ونیروهای عملیاتی کودتا رادرپایگاه وبه عنوان اعـــــــــزامی به تهران دستگیرمی کنند.ولی تمام شبکه دستگیرنمی شوند.
ب ــ در۵اردیبهشت ماه ۵۸درجریان طبس همزمان با عملیاتی که قراربود امریکا انجام دهد،برنامه ریزی شده بود که ازداخل شبکه عملیاتی انجام شود.دراین شبکه نیزعوامل حــــــزب وجود داشته که سرانجام اخبــــاراین عملیات را ناخدااحمدی به حزب می رساند ولی خبربه موقع به کیانوری نمی رسد،احمدی ناچارخبررا مستقیمآ یه بنی صدرمیدهدوروز بعدازعملیات کیانوری همین اطلاعات رادردیداربا بنی صدربه اومیدهد.بنی صـــدربه منبع اطلاعاتی واحدمشــــکوک می شود.ازسوی دیگرعطاریــان،فروزان،سلیمی کمیته انقـلاب راقبل از۵۷در ارتش تأسیس کرده وعملیــــــاتی نیزانجام داده ازجمله پادگان هائی رابه انقلاب تحویل داده بودند،به همین دلیل عطاریان موقعیت خاصی داشته وبعدازانقلاب فرمانده لشکریکم گاردشدوباآغازجنگ فرمانده قرارگــــاه غرب وبعد ازآن مشاورعالی وزیردفاع بود.ازطرف وزارت دفاع درجلسات کارشناسی شورایعالی نطــــامی شرکت می کرد.دراین جریان «قدوسی» به عطاریان حکم دادکه برای رسیدگی به جریان طبس اقدام کندکه هلی کوپتر وهواپیمای امریکا درطبس می ماندوفرمانده ارتش ایران دستوربمباران منطقه را میدهد ودرست این زمانی بود که فرمانده سپاه قائم برای تجسس درآنجا بود ودراثربمباران هواپیماهای ایران کشته شد وبحث این بود که ازطرف امریکا به نفوذی های امریکا درارتش چراغ سبززده شده بود.درواقع دستوربمباران رابنی صدرداده بود.ازسوی نفوذی های حزب مشخص شد که درچند روزقبل ازقضیه طبس سایت های اضطراری بمباران ضد هوائی اطراف تهران وقم رابرچیده بودند.گزارش عطاریان ازخیانت ستادارتش حکایت می کردکه ریاست آن با شادمهربود،درواقع پیام رمزی۲ساعت پس ازشکست عملیات ازسوی رادیوامریکا داده می شودوسپس ارتش هواپیماها وهلی کوپترهای باقی مانده امریکائی درطبس رابمباران می کند.اطلاعات حزب ازشبکه ای بود که درداخل کشورعملیات راانجام می داد،پس ازماجرای طبس وخیانت ستاد ارتش،درجریان گفتگوهای میان بهشتی وکیانوری، بهشتی می گوید: شمااطلاعاتتان رابه کانالهای دیگری غیرازبنی صدربدهید.که البته این کانالها دفترخمینی بود.
ج ــ پس ارگذشت یک سال ازقضیه نوژه شخصی به نام مینوازاعضای سازمان مخفی با پدریکی ازدوستانش که عضوشاخه باقی مانده نوژه بود،آشنا شده وبه دستورحزب درآن شبکه نفوذ می کند واطلاعا مربوطه را به حزب می دهدوحزب نیزاین اطلاعات را با معرفی منبع اطلاعاتی خودبه دادستانی می رساند.دادستانی به جز مینوهمه رادستگیرمی کند.بعدازاین ماجرا،مینوبه شبکه علنی حزب پیوست وپس ازسرکوب حزب به شوروی گریخت.
نفوذ درگروههای مختلف سیاسی :
الف ــ یک زوج دردفترحزب جمهوری اسلامی وهم چنین درروزنامه آن اشتغال داشتند،البته این افراد توده ای بعدها به هواداران سازمان مجاهدین خلق ایران پیوستند.
ب ــ یک نفرازاعضـای سازمان مخفی حزب درحزب ملت داریوش فروهرنفوذ کرد ودرســــازمان جوانان آن فعال شده وازمسئولان نشریه سازمان جوانــــــــان آنها شد.یک بارگزارشی داد که فروهربا قوم بختیاری تماس برقرارکرده که شورش برپا کنند.کیانوری با اتکــــاء به اطلاعات آن فرد،اطلاعات کاملی ازسازمان،تشکیلات روابط وافرادوکارهای درپیش وبرنامه های تماس با بختیــــــاری ها را دراختیاردادستانی می گذارد.این قضیه دستگیری فروهررا درسال۶۰ بدنبال داشت.حزب نیزمنبع اطلاعات خودرا به شبکه علنی انتقال داد.
ج ــ درتهران فردی ازاعضاء سازمان مخفی حزب درجبهه دمکراتیک متین دفتری ولاهیجی نفوذ کرد، همچنین با شکرالله پاکنژاد همکاری داشت که اطلاعات رابه حزب می رساند.
د ــ درسال۵۸ازاعضای سازمان مخفی،موفق به نفوذ درحزب ایران شدند.عنصرنفوذی حزب با جانشین بخیتاز به نام ابوالقاسم خادم ارتباط داشت.این گروه عملیات تروریستی داشت که حزب اطلاعات واصله را به دادستانی میداد.
هـ ــ سازمان مخفی حزب توده درسال۵۹ــ۵۸درشاخه مشهد حزب رنجبران نفوذ کردودرسال۶۱مجموعه اطلاعات وهمچنین اطلاعات چارت تشکیلاتی این سازمان به دستورحزب دراختیار سپاه قرارگرفت.
و ــ یک ازاعضای مؤثراتحادیه کمونیستها که درجریان آمل شرکت داشت،درنیمه دوم۶۰به علت تحت تعقیب بودن توسط یکی ازبستگانش به حزب توده پناه آورد،کیانوری به اوگفت که شرط پناه دادن به اودراین است که اطلاعات جریانات آمل واتحادیه کمونیستها رادراختیارحزب قراردهد وحزب نیزاین اطلاعات را به نام خودش به دادستانی تحویل دهد وسپس حزب اورانجات خواهد داد،این پروسه بطورکامل به همین ترتیب انجام شد.
ز ــ درسال۵۸سعیدآذرنگ دررهبری یکی ازدسته های سازمان چریکهای فدائی خلق قبل ازانشعاب نفوذ کرد وبحث های درون رهبری سازمان را به حزب می رساند،دربهمن۵۸ســـــــازمان چریکهای فدائی پلنوم مخفی برگزارکردند که کادرهای بالا درآن شرکت داشتند،سعید آذرنگ موفق شدکه کلیه اسناد پلنوم وگفت وگوهارابه کیانوری تحویل دهد،کیانوری نیزسازمان مخفی را مسئول چاپ آن نمود،اما کــــــارچاپ دریک چاپحانه علنی رسمی صورت گرفت که اتفاقأ یکی ازهواداران چریکها درآن چاپخانه کارمی کردوموضوع را برای سازمان چریکهای فدائی گزارش می کند،دونفرازحزب برای دریــــــــافت جزوات مراجعه می کنند،درهنــــگام تحویل جزوات چاپ شده سازمان چریکها که ازقبل درآن جا حضوریــــافته بود،یکی ازمراجعه کنندگان را می ربایند پس از۳روزشکنجه اورا آزاد می کنند.اما همان لحظه یکی دیگرازمراجعه کنندگان به چاپخانه مراجعه می کند وجزوات را دریافت می کند،پخش جزوات باعث اغتشاش ودرگیری درســـــازمان چریکها وازعـــــوامل مهم درانشعاب این سازمان شد.مدتی بعدازاین جریان کمیته ای که سعیدآذرنگ عضوآن بود تصمیم می گیردبــــــه حزب بپیوندد.سعید به دستورحزب نقش بازی می کند ومی گوید : من به حزب گرایش ندارم وازاین گروه جدا می شود.
ر ــ سال۵۸فردی ازسازمان مخفی،موفق به نفوذ درجنبش ملی مجـــــــاهدین خلق می شود،ولی موفق به کسب اطلاعات وانجام حرکتی نشد.سال۶۰که سازمان مجاهدین به فازنظامی واردشــــــــد،افرادی ازمجاهدین توسط شبکه های علنی ومخفی حزب شناسائی می شدند،آن دسته ازمجاهدین که احتمال شــرکت درخانه های تیمی را داشته یا اسلحه حمل می نمودند را به حزب معرفی می کردند،خانه های تیمی راشنــاسائی می کردند،نفوذی ها ازشبکه مخفی حزب سئوال می کردند که چه بایدکرد؟ اطلاعات مجاهدین اطلاعات روزمیباشد،اگردیراستفاده شود،می سوزد،آیا باید اطلاعات را به جمهوری اسلامی داد یا نه ؟دراین رابطه کیــانوری به پرتوی وسازمان مخفی رهنمود می داد که این اطلاعات را فقط باید به حزب بدهند،زیرا سیـــــاست حزب فعلأ این نیست که به حاکمت اطلاعات مربوط به مجاهدین را بدهند.
ت ــ درمورد پیکارنیزهمان شیوه ای که دررابطه با مجاهدین بودعمل می شد.
ی ــ درمورد اکثریت فدائیان خلق هیچ احتیاجی به نفوذی نبود،لازم به توضیح است که رهبری این جریان وبه ویژه فرخ نگهداراشتیاق پیوستن به حزب را داشتند،ولی کیانوری اعتقادداشت که احتمـــــال یورش به حزب به بهانه ارتباطات جاسوسی وجوددارد،ولی احتمال تحمل اکثریت برای مدت زمان بیشترازجــانب حاکمیت وجود دارد،به این دلیل اگرادغام وپیوند تشکیلاتی صورت نگیردمنطقی تراست.ولی حلسات هیئت سیاسی اکثریت با جضورعده ای ازدبیران خوب برگزارمی شد.افرادی ازحزب درجلسات کمیته های ایالتی وکمیته های بخش ها وشهرستانهای سازمان فدائیان برای رهنمود به آنها،انتقال ساختارچریکی به ساختارحزبی ومنطبق با حـــــزب شرکت می کردند،نمایندگان حزب درکمیته ها وجلسات رهبری چریــــــــکها رهنمود می دادند ودرواقع حزب سازمان را اداره می کرد.ازجانب حزب بهرام دانش عضوکمیته مرکزی حزب هفتـــــه ای یک بـــاردرجلسات تحریریه بولتن داخلی سازمان اکثریت شرکت می کردودهنمودهای لازم می داد.سال۶۱رهبـــــران اکثریت در یکی ازجلسات مشترک با رهبـــــــــــری حزب ازجوانشیرسئوال می کنند که حزب درمورد اعضــــای ارتش ونظامی ها چه خط مشی ای دارد،جـــــــوانشیرعنوان می کند که ماعضونظامی نداریم،به این ترتیب سازمان اکثریت نیز ارتباط خودرابـا اعضاء وهــــــواداران نظـــــــامی خودقطع می کند.اما وقتی جوانشیرمسئله را با کیــــــانوری مطرح می کنـد،کیانوری نظردیگری می دهد،حزب به اکثریت اطلاع می دهد که اعضای نظامی خودرابه حزب تحویل دهند،پرتوی ازطریق جوانشیربا یکی ازاعضای دبیران اکثریت با نام مستعارحس آشنا می شود.دراین رابطه،سازمـــــــان مخفی حزب،افرادنظامی عضو سازمان اکثریت را تحویل می گرفت،بعدها سازمان مخفی حزب با اکثریت درموردایجادیک چاپخانه بزرگ مخفی با پول وامکانات اکثریت ولی درخدمت مشترک برنامه ریزی می کردند،پرتوی ازنیمه دوم۶۱با حسن ارتباط برقرار می کند،حسن پس ازدستــــگیری رهبری حزب به خارج می رودوحتی پس ازدستـــگیری کیانوری این رابطه وجودداشت وبتدریج ازنیمه۶۱ تا زمـــــان دستگیری کیانوری وضربـــــه اول۲۴نفربه سازمان نظامی حزب معرفی می شوند وازسوی سازمان اکثریت پارول تماس با این افراد به حزب داده می شود،اما حزب با آنها تماس نگرفت،چراکه قراربرآن شد که یه این افـــــردا گفته نشود که ارتبــــاط با حزب برقرارشده است وقرارگذاشتند که کادرمسئول اعضای نظامی اکثریت نیزازاکثریت تأمین شودواین مسئولین تحت مسئولیت کادرسازمان نظامی حزب قرارگیرند،اما به این دلیل که ســـازمان اکثریت موفق نشد،کادرمناسب کارمخفی با نظامیان که شناخته شده نباشند،به حزب معرفی کند وتنهــــــا یک نفرازکادرهای اکثریت دراین مورد به حزب معرفی شد وبا پارول های مربوط به تماس این افسران دراختیارحزب بود،ولی بنا به تصمیم بعدی قرارشد اکثریت کادررابط معرفی کن،با آن افـــراد ازجانب حزب تماس گرفته نشد وفقط پارولها دراختیارجهانگیری قرارداشت،لازم به توضیح است که۲۰نفر از نظامیــان عضو اکثریت درجریان دستگیری حزب دستگیرشدند،ولی دردادگاه دیگری جدا ازنظامیان جزب محاکمه شدند وهیچ کدام اعدام نشدند وبه حبس های کوتاه مدت محکوم شدند،چاپخانه نیزدایرنشد،پس ازضربه اول،ارتبــــاط رسمی میــان دوسازمان به دسورجوانشیر،توسط رحمان هاتفی وحسن انجام می گرفت،پرتوی به محافظت بقیه رهبران حزبی واداره سازمان مخفی می پرداخت.
بیژن کبیری ،سرهنگ کلاه سبزبود،درانقلاب پادگان کلاه سبزها را تحویل مردم داده بود ومعاون فرمانده تیپ «نوهــه» کلاه سبزها شده بود،پدراودرگذشته مسئول سازمان حزب درزنجان بود وعمویش ازفرماندهان ارتش فرقه دمکرات آذربایجـــان بودکه پس ازشکست آن فرقه اعدام شده بودوخود اوهوادارحرب بود،بعدها به حزب وسازمان مخفی پیوست.برادراونیزدرشبکه علنی حزب فعـــــال بود که او نیزبه سـازمان مخفی منتقل ومسئول سازمـــان مخفی ودراین شبکه ها با موقعیت خطرناکی روبروبود.حزب نمی خواست کبیری که منبع اطلاعات مهمی بود،شناسائی شود،همچنین درموردهمه نفوذی ها نظامی حزب اعتقاد داشت که این افرادوازجمله کبیری مستقیمأ به ری شهری رئیس دادگـــــاه ارتش مراجعه کنند وهم اورا درجریان بگذارند وهم موقعیت خودرا نزد ری شهری بهترسازند،چراکه ری شهری شخص نیرومندی است.همچنین قرارشد که درصورت آغازسرکوب ودستگیری این شبکه های برانداز،کبیری به بهانه ای ازآنها جداشده وکناررود،تا عدم دستگیری او توجیه شود کبیری تعدادزیـــــادی ازشبکه های نظامی مخالف وبراندازجمهوری اسلامی رالوداد.پس ازسرکوب سه گروه ازاین شبکه ها،دیگرصـــلاح نبود که کبیری آزادانه سرکارسابقش برود،زیرا شک همه را برمی انگیخت،باید خودرا به عنـــــوان شخصی که تحت تعقیب حکومت است وزندگی مخفی دارد،نشان می داد.اوموضوع را با ری شهری درمیــــــان گذاشت.به این خاطرری شهری ازستاد ارتش خواست که کبیری را محرمانه به عنوان مأموریت به دادگاه ارتش بفرستند،ولی ازنظرظاهروانمود کنند که کبیری متواری شده است.بنابراین کبیری در محل کارحـــــاضرنشد،فقط با ری شهری تماس می گرفت،شناسنامه جعلی وحساب بانکی جعلی به نام او آماده کردند،مــــاشین وخانه دراختیارش گذاشتند وبا همسروفرزندش به زندگی مخفی پرداخت،درارتش هم شایع بود که موفق به فرارشده،درنتیجه اعتماد گروههای سلطنت طلب به او بیشترشد.
کبیری شخصی رادرایلام می شناخت که درکارقاچاق مرزی آدم بود وازطریق این شخص به جریانی برخورد کرد که پی برد که سرنخ این جریـــــان به قطب زاده وصل است،سرانجام با قطب زاده ملاقات کرد.قطب زاده درمحل ســـــکونت خود ودریکی ازکـــــاخهای مصادره ای با گــــاردمخصوص که همه جــــا را محـــــافظت می کردند،دستگاهی به گونه شاهان برای خودســــــــاخته بود.دیدارها ادامه می یابد،معرف کبیری خیلی مورد اعتماد قطب زاده بود.کبیری خود را به عنوان به عنوان یکی ازاعضای شورای مرکزی یک سازمان گسترده نظامی که افسران زیادی دراختیاردارد،معرفی می کند،اعتمادقطب زاده جلب می شود،صحبت هائی درارتباط با کودتـــــا وچگونگی انجاــــم آن صورت می گیرد،قطب زاده خواهان دیداربا مسئول نظامی کبیری می شود، کبیری ماجرا را دربه مسئول خود درســــازمان نظامی یعنی پرتوی می گوید،پیشنهـــاد پرتوی این است که از عطاریــــان استفاده کنیدوبه ری شهری همین پیشنهادرا بدهیدوموافقت اورانیزجلب کیند،ازسوی دیگرمدتی بود که عطاریان به دستورحزب با ری شهری ارتبــــاط مستقیم وجداگانه برقرارکرده بود،ولی کبیری ازاین مسئله اطلاع نداشت.به هرحال ماجرابه طورکامل با ری شهری درمیان گذاشته می شود،ری شهرنیزخوشباورانه با این طرح موافقت می کند،کبیری،عطـــــــاریان را به عنوان مسئول سازمان خودبه قطب زاده معرفی می کند، قطب زاده نیزاعتمـــاد می کندوطرح خودراتوضیح می دهد ومی گوید که رئیس یکی ازارکان ستادارتش رکن ۲یا ۵با اوارتباط داردوآنها به امکانات توپخانه دراطراف تهران وخانه ای درجماران مشرف به خانه خمینی و مجهز هستند وبا خـــــارج از کشورارتباط دارند.با اولاف پالمه تماس گرفته وبا شریعتمداری وبازارهم آهنگ هستند.قطب زاده طرح نهائی کودتا را به این شرح ارائه می دهد که جلسات شورای عالی دفاع هرچنــــد وقت یک باردرخانه خمینی برگزارمی شود،آنها درهمان زمان خانه اورا با توپخانه می کوبند ومراکزحســــــاس را تصرف می کنند،شریعمتداری نیزدررادیو وتلویزیون این عملیات را تأیید می کند وکودتا صورت می گیـــرد. یعنی کودتای واقعی که خمینی ومسئولان کشته می شوند ویک کودتای ظاهری که به هواداری وخونخواهی از امام کودتاچیان رامثـــــلأ سرکوب کرده اند وشریعتمداری به طرفداری ازکودتاچیان وقطب زاده ازصداوسیما صحبت می کند وقطب زاده می گفت با آیت الله زنجـــــانی نیزتمـــــاس گرفتــــــه واوهم تأیید کرده است.داماد شریعتمداری رابط شریعتمداری وقطب زاده بود.کبیری وعطاریـــان گزارش این عملیـــــات را به ری شهری می دهند وانونیزماجرا را به خمینی می رساند.خمینی باورنمی کند ومی گوید که سنــــد می خواهد،ری شهری به کبیری می گوید،باید حرفهای قطب زاده را ضبط کنید.باردیگرکبیری وعطاریان با کیف ضبط صوت بـــــه منزل قطب زاده می روندوبعدمی فهمند که دستگاه خراب بوده وگفته ای راضبظ نکرده است.مجبورمی شوند یک باردیگربروند واین بـــــارمتن صحبت های خود را با قطب زاده را ضبط می کنندوری شهری نواررا به خمینی تحویـــل می دهد.اونیزحاج احمد راپیش بعضی ازآیت الله به جزء شریعتمداری که با این جریان تماس داشتندمی فرستندومی گوید که خودراکناربکشید.قطب زاده درسه مرحله سه وجه۵۰۰هزارتومان به کبیری و عطاریان می دهدوآنهااین مبالغ رابه ری شهری می دهند،قطب زاده ازآنهامی خواسته بودکه درجنوب یکی از بنادرراشناسائی کنند که برای آنهاازخارج اسلحه بفرستندوبلافاصله امکاناتی ازسوی ری شهری دراختیـــــــار کبیری وری شهری گــــذاشته می شود،درلحظه قطعی تصمیم حکومت به ســــــرکوب گرفته می شود،همه را دستگیرمی کنندوازجمله قطب زاده وداماد شریعتمداری را،دامادشریعتمداری به شرط مصاحبه تلویزیونی آزاد می شود.ابتداقطب زاده منـــــکرمسئله می شود،چندنفرازافــــرادنظامی که با قطب زاده مستقیمأ رابطه داشتند، دستگیر می شوندوازطرفی به اومی گویند که بخش دیـــگر(کبیری وعطاریان)راهم گرفته اند،قطب زاده بازهم انکارمی کند،به دستورری شهری کبیری رابه عنــــوان زندانی باقطب زاده روبرومی کند،قطب زاده مجبوربه اعتراف می شود،بعدازاین جریان دوباره کبیری مخفی می شود،بعدازآن ری شهری سه میلیون تومان سرمایه با یک گاوداری رابه کبیری می سپاردتابیکارنباشد.
بعدازجریـــان قطب زاده ری شهری کبیری رابه اطلاعات سپـــــاه معرفی می کند.سپاه شخصی رابه اومعرفی می کندکه سرنخ یک جریـــانی است که بایددرآن نفوذشود،انتخاب کبیری به این خاطربودکه اوبا شخص مورد نظرسپاه آشنائی داشته است.کبیری برنــامه ریزی می کندکه تصادفأبا اوملاقات می کندورابطه برقرارمی شود که درنهایت به لورفتن این شبکه نیزمنجرمی شود.
درمرداد۵۹کیانوری درجلســـــه مشترک خودبا هاتفی،پرتوی وخدائی مطرح می کندکهیک جریان براندازی و بمب گـــذاری راشناسائی کرده وتاکنون هراطلاعاتی ازآنها به دادستانی داده است،نتوانسته اند،درست برخورد کنند،حتی چنــــــدنفررادستگیرکرده اند،ولی موفق نشده اندتا ریشه جریان را پیگیری کنند،آنها به کارشان ادامه می دهندومی گوید که اکنون شخصی ساواکی که با شبکه براندازی وابسته به خارج رابطه دارد،شناسائی شده که قراردرنمازجمعه بمب گـــــذاری کنندوقـــــدوسی نیزموافقت کرده وازاین روقـــــــرارشده پرتوی مسئله را سازماندهی کند،که این شخص رادستگیرکرده ودربازجوئی آن با دادستانی مشارکت داشته باشند وقراراین شـد که سازمان مخفی حزب به اتفاق دادستانی این شخص رادستگیرکند،ولی به تنهائی بــــــازجوئی ازاوانجام دهد.
شخص کیانــــوری یک باغ رابه عنوان محل حبس وبازجوئی انتخاب کرد،همان شب منزل آن شخص راتحت نظرقراردادکه این فردساواکی وبمب گذارفرارنکنند،صبح روزبعدکیانوری تلفنی با پرتوی قرارمی گذارد،روز بعد پرتوی سواربرماشین وهمچنین همراه با افــــرادی مسلح ازســــازمان مخفی سرملاقات کیــــانوری حاضر می شوندوکیانوری انها رامستقیمأبه محل دادستانی می برد،درآن جــاکیانوری ماشین دادستانی ارسوارمی شود وپرتوی ودیـــگران با مــــاشین متعلق به سازمان مخفی به دنبـــــال آنها درمقابل درب خانه ساواکی موردنظر کیانوری ونماینده دادستانی وپاسداران،هم چنین پرتوی ودوستانش بدنبال آنها پیاده می شوند،کیانوری محل را نشـــــان می دهد،پس ازبـــازرسی محل وانبـــــــارآن فردرا درماشین دادستانی می گذارند،چندماشین دادستانی وهم چنین سازمان مخفی حزب بدنبال آن هم می روند،وقتی به محل دادستانی می رسند،کیانوری آنها را ترک می کندوپرتوی ودوستاتش را منتظرمی گذارندکه آن فردرا ازدادستانی برای بازجوئی تحویل بگیرند،تا آنها تا مدت۲۴ساعت ازاوبــــازجوئی کنندوپس ازکسب اطلاعات اورابه دادستـــــانی بازگردانند،عصرهمان روزفرد ساواکی را تحویل پرتــــوی می دهندورسیدمی گیرندویک پاسداررا همراه او می فرستند،چون کیانوری مکانی را مشخص نـــکرده بود،پرتوی ازخانه ای که قصدداشتندبرای چاپخانه مخفی استفاده کنند،ولی آن محل لورفته بودومعلوم شده بودکه دراختیارحزب بوده است ونیززیرزمین آن مجهزبه آگوستیک بوده، استفـــــاده می کنند.
زنـــــدانی رابا چشم بندهمراه یک پـــاسداربه آن جامی برند،ازماشین شخصی که صاحب آن مکان بود،استفاده می کنند،ســــــلاح ها درصندوق عقب همان ماشین بود،بازجوئی رادرزیرزمین همان خانه شروع می کنند،در همان دقایق اولیه بازجوئی،کمیته محل به آن خــــانه هجوم می برد،توضیحات افرادرامؤثرنمی بینندوتمام افراد با همان ساواکی به کمیته می برند،درحین بازرسی خانه،پرتوی ازفرصت استفاده کرده وبه اعضای سازمـــان مخفی می گوید که نام مستعاربدهندوبگویندازدادستانی مأموریت دارندوسخنی دیگری نگویند،آنها رابه کمیتــه می برندوپس ازآن دوروزبه اوین منتقل می شوند.درروزنـــــامه ها می نویسندکه شبــــــکه مخفی حزب منحله دمـــــکرات را دستگیرکرده واســامی۵نفر(نام های مستعارآنها)رابه عنوان اعضـــــای حزب دموکرات منتشر می کنند.علی کتانی با آن فردساواکی حدودیک هفته دریک سلول زندانی می شوندوآن ساواکی که نمی داند که علی کتانی نیزباآن گروه بازجوئی بوده است، دوست وصمیمی می شوند،کتانی اطلاعاتی راازآن فردمی گیرد وسپس طی یک نــــامه به دادستانی می دهد،این شخص درهمان دوران اعدام می شود،ازسوئی عموئی مرتیأ برای آزادی افــرادسازمان مخفی به دادستانی می رود،با لاجوردی صحبت می کند،لاجوردی می گوید که این افرادباید محاکمه شوند،چون اعمال غیرقانون انجام داده واسم مستعارداده اند،پس ازدوماه دستگیری یک نفراز این گروه توسط یک پاسدارزندانبان شناسائی می شود،ولی علیرغم توصیه عموئی بازهم درمقابل عمــــــــوئی حــــــاضرنمی شود،نام واقعی خودرا بگویدواعـــــلام می کند که باید مسئول خودم بگوید(اوتنهاکسی بودکه نام خودش راتالحظه آخرنگفته بودوسرانجام با توصیه مسئولش علی کتانی اسمش رامی گوید،پس ازعکس گرفتن وانگشت نـــــگاری وثبت مشخصــــات با گذشت چهارماه زندان، همه آزاد می شوند(ازجمله علی کتانی،عباس خرسندوپرتوی،بعدها دردوره بازجوئی های پس ازدستگیری سال۶۲مشخص می شودکه این افـرادعضو اداره هفت ساواک ومسئول نصب دستــــــگاه استراق سمع درسفـــــــارت شوروی دردوره شاه بوده وازاین روبرای کیانوری مهم بود.اصرارزیادکیانوری برای بازجـوئی حزب ازاین فردبرای آن بوده که اطلاعات دراین رابطه را خودحزب بدست آوردوبه شوروی بدهد.
امکانات برای فراررهبران
الف ــ امکانات فراردرشبکه مخفی یا نظامی :
۱ ـــ یک قایق ماهیگیری درآستارابودکه همافراخراجی ازنیروی هوائی(پس ازدوران تصفیه) آن را به هزینه خود برای حزب تهیه کرده وظاهرأبه کارماهی گیری مشغول بود.این قایق توان انتقال ۶نفرراازآستارای ایران به آستارای شوروی داشت.قایقران مذکورازطریق یک واسطه با جهانگیری وکمیته مخفی ــ نظامی مرتبت بود وازاعضای بخش نظامی به شمارمی رفت.
۲ ــ یک ماشین بنزسواری توسط فردی ازشبکه مخفی بخش غیرنظامی خریــــداری شده بود وتحت مسئولیت عباس خرسند قرارداشت که حدفاصل اردبیل ـ آستاراوتهران به مسافرکشی مشغول بودوبااین برنــامه که افراد موردنظررا ازتهران به آستاراوازآنجا به محلی درجاده مرزی آستاراـ اردبیل منتقل کندودرآن محل،افــــــرادرا پیاده می کردوآنها پس ازعبورازرودخانه به پــــاسگاه مرزی شوروی می رفتند وبا پارولی که کیـــــانوری در اختیارآنها گذاشته بود وبامأموران شوروی تماس می گرفتند.
۳ ــ یک دستــگاه خودرو وانت درهمان مسیرآستارا ـ اردبیل که با همان منظوروتحت مسئولیت عباس خرسند وجودداشت.
۴ ـــ دوبرادرتحت نظرسازمان مخفی درسرخس یک باب مغازه تعمیرلــــوازم صوتی دایرکرده بودند که یک موتورسیکلت منـــــــاسب برای جاده ها خاکی وکوهستــــانی ویک خودرووانت دراختیــــارداشتند که درمسیر سرخس ــ مشهد دررفت وآمد بودند.اینها تحت مسئولیت علی کتانی آمادگی انتقال افرادرهبری راازمرزسرخس داشتند،سرخس ایران تامرزسرخس شوروی جـــاده آسفالته که ماشین بتواند ترددکند نداشت وبه این خاطرقرار بود،افرادرابا موتورسیکلت مزبورمنتقل کنند.
۵ ــ یک کشتی کوچک درجنوب کشورمتعلق به نیروز دریائی وجودداشت واین امکان راداشت که عده ای از مرزآبی به یمن جنوبی که درآن شرایط تحت حاکمیت کمونیست ها بود،انتقال دهند،این امـــکان توسط افرادی مانند ناخدااحمدی ـ حقیقت … که دریک محفل۵نفره نظامی بودند،تأمین شده بود.
۶ ــ دربخش نیروی هـــوائی یک خلبــــــان هواپیمائی فرندشیپ یک هــــواپیمای کوچک۶تا۱۰نفره،متعلق به نیروهای هوائی وجودداشت ومی توانست برنــــــامه ریزی کرده وباتوجیه مأموریت به مشهد برود.آدرس یک فرودگاه متروکه درحـــــوالی مشهد نیزمشخص وپیش بینی شده بود.درضمن خلبان وهواپیما توانــائی پروازدر ارتفاع کم رابرای فرارازصفحه رادارها داشتند.برنامه ریزی ومــــأموریت این هواپیما ها انتقــــــال تعدادی از رهبران به افغانستان بود.
ب ــ امکانات فراردرشبکه علنی :
۷ ــ فروغیان گذشته از»کا گ ب» با مأمورین افغـــانی ارتباط داشت ومسئول ارتباط کمیته مرکزی با سازمان خراسان(کمیته ایالتی استان خراسان) بودومسئولیت کمیته ایالتی خراسان به عهده باغیان بود.فروغیان امکانات وارتباطی خاص خودراداشت،ارجمله شرکتی ساختمانی دربایباد تأسیس کرد که تحت پوشش آن امکان خروج رهبری حزب ازمرزافغانستان راسازماندهی کرده بود.
۸ ــ فروغیان گذشته ازمرزافغانستان درمنطقه ترکمن صحراکانالهائی مطمئن برای انتقال رهبری به آن سوی مرزتهیه دیده بود،بطوریکه چندروزقبل ازضربه اول به حزب خود فروغیان به همراه دخترجوانشیروهم چنین خواهرزاده عموئی ازهمین مسیربه خارج ازکشورفرارکردند.
ج ــ اطلاع رهبری ازکلیه امکانات فرار :
رهبـــــــری حزب توده ازامکانات متنوع فراراطلاع داشتند،بدین ترتیب که گذشته ازامکانات علنی،ازامکانات فرار شبـــکه مخفی ونظامی،کیانوری،جوانشیر،حجری،شلتوکی،پرتوی وتا حدی حسین قلمبردرجزئیات باخبر بودند.دراواخرسال۶۰رهبری حزب تصمیم گرفت که مجموعه امکانات فرارشبکه علنی وغیرعلنی دراختیـــار یک کمیته قراربگیرد تا بهتربتواند وظیفه اختفای افراد رهبری وخـــروج آنهــــا ازکشوردرمواقع ضروری را سازماندهی نماید،ازاین روجلسه هماهنـــــگی امکانـــــات با حضورعباس حجری،رضا شلتوکی،مهدی پرتوی وگاهی اوقات با حسین قلمبرتشکیل می شد.همچنین به دلیل آنکه انتقال امکانات باعث شناسائی می شد،تصمیم گرفتند که کلیــــه امکانات موجودشبکه های علنی تحت مسئولیت قلمبـــــر،شلتوکی وحجری سازماندهی شودو امکانات موجوددرشبکه های مخفی هم دراختیارخود آن سازمان باقی بماند.درعین حال قرارشـــد،امکاناتی که برای اختفای افـــــراد هیئت سیاسی درمواقع ضروری ایجادشده است،ازجمله خانه های امن وزوجی که درهر یک ازاین خانه ها زنـــــدگی می کردند،به خودافراد هیئت سیــــاسی معرفی شوند.بطورمثال حجری،شلتوکی، باقرزاده،نیک آئین وجودت برای شناسائی خانه ها به آنجا برده شدند.ازجمله وظایف این کمیته،انتقال اعضای کمیته مرکزی درصورت هشدارهای متفاوت به خانه ای امن موجود درشبکه عــــلنی یا مخفی بود.درصورت اعلام خطرزرد وقرمز،افرادکمیته مرکزی به خانه های امن درشبکه علنی که برای مخفی شدن تهیه شده بود، برده می شدندودرصورت خطرشدیدتروهمچنین آماده شدن برای خروج ازکشوربه خانه های موجود درشبــکه مخفی منتقل می شدند.اما اعضای هیئت سیاسی درصورت اعلام خطرزرد،به خـــــانه های امن درشبکه علنی ودرصورت اعلام خطرقرمز،به خانه های امن موجود درشبکه مخفی برده می شدند.امکانات موجود درشبکه علنی برای مخفی شدن وفـــــــراراعضای رهبری حزب تحت مسئولیت حسین قلمبربا نظــــارت کامل شلتوکی وحجری بودوامکانات موجـــود درشبکه مخفی تحت مسئولیت پرتوی قرارداشت.تصمیم راجع به تشکیل کمیته برای بسیج وسازمــــان دادن این امـــــــکانات با مسئولیت جلسه سه نفره شلتوکی،حجری وپرتوی توسط هیئت سیاسی حزب ایجادشده بود.
* ـــ هزینــــه های مختلف ازجمله پــــول تهیه خانه وماشین راحـــزب تهیه می کرد ومسئولیت امورمالی را اسماعیل ذوالقدربه عهده داشت.
تعداد۱۲خانه برای انجام عملیات اختفاء ومهاجرت رهبری باشرایط کاملأ مناسب مهیابود وتعداد زیادی خـــانه دیگرکه شرایط کاملأ مناسب نداشت ولی می توانست درشرایط اضطراری مورد استفاده قرارگیرد،آمـــاده شده بود،مسئله قابل ذکردراین موردمحدودیت هائی بود که ازلحاظ انتخاب زوج برای توجیه استقرارواســــکان هر یک ازخانه ها وجود داشت،چراکه برخی ازافراد شبکه مخفی باهمسری عادی وغیرحزبی وکاملأ غیرسیاسی ازدواج کرده بودند که توجیه آنها درشرایط فرارمشکل می نمود.
چگونگی دستگیری رهبران حزب
دراین جا ضروری است که اشاره شود،برخی افرادچگونگی دستگیری رهبری حزب توده ایران درسال۶۱را عمدتأ درارتبــــــــاط بافراردیپلمــــــــــات روسی ولادیمیرکوزتیکچین به انگلستان می دانند،ازجمله معتقدند که کوزتیکچین ازارتباط برخی اعضای حزب با مأموری «کا گ ب» وسفارت شوروی مطلع بوده وپس ازفراربه لندن لیست ۲۰۰نفری ازاعضای حزب تــوده رادراختیار»ام آی ۶» انگلیس قرارمی دهد.سازمان جاسوسی این کشورازطریق سازمان اطلاعات پاکستـــان وگروههای مجاهدین افغانی آن رابواسطه عسکراولادی به خمینی، وزارت اطلاعات واطلاعات سپاه تحویل میدهند. امابا اندک بررسی وتحقیق درچند وچون وضعیت تشکیلاتی حزب و واقعیات عمل کرد رهبـــــــری حزب مشخص می شود که توجیـــــه شکست حزب وربط ان صرفأ به ولادیمیرکوزیتکچین بی اســــــاس است،زیرا اولأ مأمورین شوروی پس ازفرارکوزیتکچین به لندن به رابطین خود با حزب یعنی آذرنگ وجهـــــــــانگیری می گویند که کوزیتکچین فقط با کیانوری تماس داشته،درنیتجه به برادربزرگتریعنی کیانوری وفروغیـان بگوئید ازکشورخارج شوند،ازطرفی مأمورورابط شوروی حتی پس از گـــــــم شدن کوزیتکچین به پرتوی وآذرنـــــگ می گوید که نگران نباشید،چراکه ارتباطات ما با شما ربطی به کوزیتکچین یا سفـــارت نداشته ونداردومن مستقیمأ با مسکوارتباط دارم وحتی ملاقات هایم رابا مسکوهماهنگ می کنم وسپس می آیم وبه هیچ وجه به سفارت گزارش نداده ونمی دهم.
ثانیأ کوزیتکچین دراواسط سال۶۰ناپدید شده وکیانوری تنها دراوایل۵۸ارتباط مستقیم با مأموران سفارت داشته است.
ثالثأ کانالهای ارسال اخبـــــاراطلاعاتی ــ نظامی،کــــانال خاصی ازسوی پرتوی وسازمان مخفی بودولی کانال ارسال اخبارغیرنظامی ازسوی گالیگ وازطریق یک شــــــرکت تجـــــاری بود که اصلأ درمحدوده اطلاعاتی کوزبتکچین نبوده ونمی توانسته باشد.
بنابراین درواقع منبع اطــــــلاعات حاکمیت اطلاعات سپاه ،کوزیتکچین وگزارش او به «ام آی ۶» نبوده است، تنها آگاهی کوزیتکچین اطلاع ازارتبــاط وتماس کیانوری با سفارت شوروی بود واگراطلاعاتی داشته ،محدود به روابط حزب با شوروی به شکل کلی بود. کتـــاب خاطرات کوزیتکچین به فارسی ترجمه وچاپ شده ودرآن می توان محدوده اطلاعات اورادرموردارتباط حزب توده باشوروی دریافت .
ازسوی دیگرجمهوری اسلامی نیزدررهبـــــــری حزب هیچ گونه نفوذی نداشته است،برخی رهبران حزب در زندان ازجمله رصدی وحاتمی به کیانوری مشکوک بودند که او جـــــاسوس دوجانبه انگلیس وشوروی است و می گفتند کیانوری می توانسته فرارکند ودیگران رانیزخــــــــارج کند ودرواقع فقط شوروی وکیانوری همواره اطلاع داشتند که حزب ورهبران آن سرکوب ودستـــگیرخواهند شدوهیئت دبزان تصویب کرد که فقط جوانشیر و عموئی درایران بمانند وبقیه به خارج بروند.اماکیانوری به دلیل وابستگی به انگلستان وخدمت کردن وخدمت کردن به آن درجلوگیری ازضربه زدن به حزب اقـــــدامی انجام نداده وتصمیمات هیئت دبیران رااجراء نکرده است. اما واقعیت آن است که کیانوری ضربـه وسرکوب را ناشی ازسیاست جناح راست حاکمیت می دانست و به طورکالی عقید هنداشت که سیاست اختفاء ومخفی شدن دواطلبانه خودورهبری حزب رادرپیش گیرد وبراین عقیده بود که باید تلاش کرد تا آخرین لحظه با خط مشی فعالیت رسمأ علنی وقانونی،حیات جزب راتداوم بخشد ونمی خواست با خط مشی غیرعلنی کردن حزب؛درواقع «ترس ازمرگ خودکشی کند» وبهانه ســرکوب کلیت وبدنه حزب رابه حاکمیت بدهد.ازسوی دیگربا خروج کیانوری ازکشورعملأ ورسمأ رهبری واقعی حـــزب به دیگری واگذارمی شد وبه معنی مخفی وغیرعلنی شدن حزب بودوعلاوه برآن،این تصمیم با تـــــوجه به شرایط وروحیه اعضای رهبری حزب غیرمنطقی وغیرقابل اجرابود.اگرکیانوری ورفقایش مخفیانه خــــارج می شدند واعلام نمی شد که درخارج ازکشوربه سرمی برند،می باید به هرجای دنیــــــا که می رفتند به زندگی مخفی و زیرزمینی می پرداختند ودرمقابل رهبری جدیدحزب که وظیفه تداوم خط مشی قانونی وعلنی راداشت می باید بامعرفی خود درایران فعالیت می کردند.نتیجتأ افرادی که به خــــارج منتقل می شدند،تاج وتخت رهبری را از دست می دادند،درصورتیکه این امربا روحیه کیانوری وحتی دیگررهبران جزب منطبق نبود وروحیـــه قدرت طلبی اجازه این کاررا نمی داد.درعین حال کیانوری واقعأ ازعمق اطلاعات حکومت ازروابط حزب با مقامات امنیتی شوروی اطلاعی نداشت وتصورمی کــــــــــردکه با وجود نفوذی شوروی دررکن۲ارتش واطلاعــــات نخست وزیری می تواند ازسرـــــکوب حزب به موقع مطلع شود وازعمل کرد مستقل اطلاعات سپاه آگـــــاهی نداشتند.ازسوی دیـــــــگر،افرادرهبری حزب ازمهاجرت به خــــارج اظهارنارضایتی می کردند.آنهـا ازدوران طولانی مهاجرت می ترسیدند وچون تجربه گذشته آنها بسیارتلخ بود،نمی خواستند باردیگربه خارج بروند. واقعیت آن است که قبل ازقیام۵۷سالهای زیادی که این افراد درمهاجرت بودند،همواردرمعرض برخـــوردهای تحقیرآمیز مقامات سیاسی وامنیتی شورویها قرارداشتند.هیچ گونه استقلالی درزنــــدگی شخصی وسیاسی وملی نداشتند،با آنها به مثابه مأمورین دون پایه برخورد می شد،ولی با حضوردرایـران هواداران قابل توجه ازاقشار وطبقات گوناگون کشورخودرا به دنبال داشتند که شخصیت لگدمال شده را به آنهـــــا بازمی گرداند وازاین رو حاضرنبودند درباره به گوشــــــه لایپزیک یا مسکوبازگردند،تا به آنها امرونهی شود تاشاید پس ازسالها گوشه نشینی ودرزمانی دیگربا۴۰ یا۵۰نفردوباره به ایران بازگردند،البته افرادی مانندغلام یحیی دانشیان بودند که به یاری فرقه دمکرات آذربایجان به ایران نیامدند وازسرکردگان جاسوسان شوروی درحزب توده ایران بودنــد و نیزافرادی مانند فروغیان بودند که دررده غلام یحیی قرارداشته که اگربه ایران هم آمدند نـــه به عنوان کـــــار حزبی بلکه مستقیمأ وعملأ به عنوان مأمور»کا گ ب» آمده بودند ومأموریت سازماندهی شبکه های جاسوسی را به عهده داشتند ودرمقابل اشخاصی همچون قائم پناه وکیهان واحتمالأ رصدی احساس بدی نسبت به «کا گ ب » درخود داشتند،چراکه بابرگشت به شوروی روابط ومناسبات حقارت باری برآنان مسلط می شد، به همین خاطرنسبت به فرارموضع مثبتی اتخاذ نکردند، علاوه برهمه این ها،هرشخصی که انــــدکی با روحیــــــات و تمایلات کیانوری آشنا بوده، وازعشق وافرابه شوروی وتعهد مسئولانه اودرهمکاری همه جانبــــــه با شوروی آگاه بود،هیچ وقت اتهام وابستگی اوبه انگلستان راتکرارنمی کرد.بدیهی است که اطلاعــــات کوزیتکچین ونیز ارگانهای امنیتی وجاسوسی امپریالیستی بویژه انگلستان وامریکا دراختیارجمهوری اســـــلامی قرارگرفته بود، نقش مهمی درســـــرکوب حزب ایفــــــاء کرد،امــــــا واقعیت آن است که اطلاعـــــات اصلی وتعیین کننـــــده ازعملکردهای حزب عمدتـــــأ به واسطه تعقیب ومراقبت رهبران حزب وبا تکیه بربی توجهی ها وزیاده طلبی های مأموران امنیتی شوروی،عمـــل کرد ناشیانه رهبری حزب سیاستهای سازمانی نادرست حاکم برتشکیلات مخفی ونظامی،ماجراجوئی درنـــگه داری اسلحه،سیاستهای نادرست حزب درعدم تلفیق کارمخفی وعلنی،عدم انسجام فکری وسیاسی وسازمانی رهبــــــــری حزب درچگونگی فعالیت قانونی وعلنی حزب ونیزضعف های رهبران حزب دردوران بازجوئی واعترافـــــات سنگین وزیادآنها … دراختیارارگـــــــانهای امنیتی واطلاعاتی جکومت قرارگرفت.
سپاه اطلاعات افـــــراد مربوط به حزب راازطرق مختلف کسب کرده بود،سپــاه توانسته بودبا تعقیب ومراقبت شخص کیانوری ونیزازطریق بازجوئی های افراد دستگیرشده درجریـــــان ضربـــــه اول بهمن۶۱به حزب،به اطلاعات زیادی دست یابد وبرای همین هم دراولین اطلاعیه ها،اتهام حــــزب راجـــاسوسی اعلام کرده بودند، درطول ضربه اول تاضربه دوم به حزب دراردیبهشت۶۲هوشنگ اســــدی نقش مهمی درترزیق اطلاعــــــات درست وحتی غلط خطرناکی به سپاه ایفاء کرد.هوشنگ اسدی رابه عنوان عضوهیئت تحریریه نــــــــامه مردم درضربه اول دستگیرکرده بودند.درجلسه تحریریه مردم چه درزمان انتشارنامه مردم وچه بولتن تحلیــــــــــلی هفتگی کیانوری هفته ای یک بارشرکت ومسائل روزرا تحلیل می کرد،منوچهربهزادی عضو هیئت دبیــران و مسئول نامه مردم بودريا،درنتیجه مجموعه اطلاعات هوشنگ اسدی ازکیانوری وبهزادی بود،هوشنگ اســـدی یک روزپس ازدستگیری یعنی در۱۸بهمن۶۱نامه ای برای مسئولین زندان می نویسد وهمراه با اعلام توبــــــه حاضرمی شود با آنها همکاری اطلاعاتی کرده وحتی می نویسد که اواصلأ هیچ گاه هوادارحزب تـــــوده نبوده است وهم چنین گفت که قبل انقلاب با ساواک شاه همکاری داشته وبه خاطرفشارســـــاواک به حزب توده وارد شده است،اوتوضیح می دهدکه دردهه۵۰ساواک اسدی را به دلیلی بازداشت می کند،اومدتی با خامنـــــه ای هم سلول بوده است،درساواک ازاوتعهد می گیرند که بایدازمخالفا نظام گزارش تهیه کند،پس ازآزادی،ساواک بااو تماس می گیردواوکه عضوهیئت تحریریه کیهان بوده است،مجبوربه همکاری می شودوحتی چند باریه اوپول می دهند،درسال۵۶که هاتفی با بورس مؤسسه کیهان به لندن می رود،اسدی به دلیلی به اروپــــــــا می رود وبا هاتفی درانگلیس ارتباط پیدامی کند،هاتفی که که اسدی رابه عنوان سمپات تلقی میکرده،به اوپیشنهادهمکاری با سازمان نویدرامیدهد واسدی نیزپیشنهاد هاتفی رامی پذیرد.اسدی درتوبـــــــه نامه خودنوشته بود،ازآن جــــا که سال۵۶آغازحرکت های پرقدرت ضد سلطنتی درجامعه بود وبرای آنکه بتواند درآینده ارتباط خود را باساواک توجیه کند،این کارراانجام داده وگفته بود که به هاتفی پاسخ داده وهاتفی ماجرارابه کیانوری منتقل می کنـــــــد. کیانوری می گوید:که اوبا همکاری باساواک تن دردهدوازاین تاریخ به بعد،هرگـــــــزارش راکه به ســـــاواک می داده بانظارت هاتفی تهیه می شده است.درهرصورت اسدی درتوبه نامه خود تأکیـــــــد می کند که اونفوذی حزب توده درســـــاواک نبوده،بلکه ازقبل با ساواک همکاری داشته ودرجریان جنبش ضـد سلطنتی درسال۵۶ حزب رامحملی کــرده است که کارخودرا توجیه کند.اومی دانست که درنزدحکومت جمهوری اسلامی ساواکی بودن جرم کمتری ازتوده ای بودن دارد،بنابراین می گفت که توده ای واقعی نبود وازچاله بیرون آمده و به چاه افتاده است اســـدی ازهمان اوایل دستگیری خود شروع به نامه نویسی ودادن اطلاعات کرده وبرای اثبات توبه خود، هرچیزی که شنیده بود ویاحدس میزد،به عنوان یک موضوع جدی مطرح می کند.بطورمثال برای اولین بار نام افضلی رااوبرای بـــــــــازجوها مطرح می کند وبدین گونه توضیح می دهد که یک روزوقتی کیانوری درجلسه هیئت تحریریه حضورداشت،تلویزیون مصاحبــــه ای ازافضلی راپخش می کند،اعضــــــای تحریریه می گویند که باید سخنان افضلی رادرروزنامه چاپ کنند،کیانوری مخـــــالفت کرده ومی گوید،نه به اوکــــاری نداشته باشید.که افضلی باید موقعیت خاصی به سود حزب داشته باشدکه کیانوری اجازه چاپ صحبت های او رانداده است تا برای اومسئله ای بوجودنیاید ودرنامه خودبه بازجویش می نویسد که من فکرمی کنم که افضلی عضوحزب است،یا اینکه دراعترافات خودمی گوید که من می دانم که سازمان نوید علنی نشده است،زیراهیچ یک ازافرادش درسازمان علنی نیامده اند،مسئول نویـــــد شخصی است بنام خسروکه من فـــــکرمی کنم،همان رحمان هاتفی باشد،البته نام رحمان هاتفی رابه اشتباه گفته بود،زیراخسرونام مستعارمهــــدی پرتوی بوده است که اسدی اورانمی شناخته است.هوشنگ اسدی کلیه اطلاعات خوددرموردشبکه علنی ونیزتحلیل های خـــود و تصورات خودساخته رابا آب وتاب زیادی به بازجوها می دهد.این اطلاعات دهی ازجــانب اسدی درزندان قبل ازشروع بازجوئی ها،مبنائی برای آغازعملیات شکنجه واعتراف گیری دربازجــوئی ها می شود،درابتـــــــــدا بازجوها فقط به سراغ کیانوری می روندوتا مدتی ازدیگران بازجوئی نمی شود،منأسفانه کیانوری به دلیــــــــل داشتن خصوصیا تراحت طلبی،مسئله تغذیه مخصوص وسستی اراده مورد تمسخرتمام بازجوها قرارداشت، هم چنین تنها کسی که امکان هواخوری داشت،کیانوری بود.کیانوری هرگونه اطلاعــــاتی که راجع به حزب بود، بدون اینکه شکنجه زیاد شود خیلی راحت دراختیاربازجوها قرارمی داد،هم چنین درمورداسلحـــــــه مطلبی که گفته بود که با رودست خوردن ازبازجوها ودرمقابل کسب امتیازی مانند هواخوری درزنـدان اعتراف می کند.
گرچه درمقابل اعتراف به ستاد کودتا مقابله می کندواعترافی دراین زمینه نمی کند.درواقع اواعتــراف دروغی نسبت به مسائل جزبی نمی کندواطلاعات مهم خودنسبت به حزب وامکانات واقـــــدامات مخفی وعلنی آن رابه راحتی وبدون شکنجه دراختیاربازجوها قرارمی داد.اما راجع به مطالبی که مربوط به رابطه با شوروی بسیار شکنجه شده بود وتاجائی که می تواست مقاومت می کردواطلاعات مربوط به شــــوروی رابه سختی وبا تحمل شکنجه زیاد ارائه می داد،کتاب «من متهم می کنم» ازفریدون کشاورزنیزسرنخی برای بــــــــازجوئی درمورد تاریخ حزب ارائه داده بودوبازجوها ازمحتویات کتاب برای بازجوئی استفاده می کردند،برخی اطلاعات دیگر مربوط به ارتباط فردی برخی اشخاص با «کا گ ب»بود که اشخاص دیگرازآن اطلاعی نداشتند،که اعتــــرافی کرده باشند،ازجمله این افراد می توان به «قائم پناه» اشــــاره کرد،این اشخص خودش یک نـــــامه می نویسدکه می خواهد اعتراف کندومی خواهد که اورابازجو صدا بزند،دربازجوئی بدون هیچ شکنجه وفشــــــــــاراقدام به اعترافات جاسوسی می کند.چراکه جانش ازتحقیرشوروی ها به لب رسیده بود.»حسن قزلچی»نیزاعترافــــــاتی دواطلبانه دررابطه با مسائل حزبی کرده بود واعلام کردکه»مسلمان»شده است ونامه مفصلی نوشت که قصــــد دارد»مشروع اطلاعات»خودرابگوید.قائم پناه راجع به ارتباط فـردی خودبا «کا گ ب»سخن می گوید واین امر باعث می شود که بازجوها بویژه به کلیه رهبران حزب که درمهاجرت بودند،شـــک کنندوازاین روبـــازجوها ازمهاجران ورابطه آنها با»کا گ ب»سئوال می کنند.برخی ازاین افراد نداشتند زیرفشــــــاربه دروغ به جــــرم ناکرده اعتراف می کنند مانند بهزادی وزرشناس.عمده ترین فشارهای شکنجـــــــه زمــــانی صورت گرفت که هوشنگ اسدی قضیه کودتا وتشکیل ستاد کودتا رابه دروغ مطرح کرد که احتمالأ برای نشان دادن میزان شدید توبه، خوش رقصی وهمکاری هرچه بیشتربا بازجوها این کارراکرده بود.اســـدی ازبرخی ازتحلیل های حزب وبرخی صحبتها،داستانی ازخودساخت بدینگونه که حزب می خواست کودتاکند تــاریخ آن را۶فروردین وبعدها در۱۱اردیبهشت ماه بیان می کند.به دروغ یک شورای کودتا ویک شورای عملیات معرفی می کند واعضـــای کابینه تخلیلی زانیزنوشته بود.حتی سمت ها رادرکابینه متناسب با موقعیت ها معرفی می کند.پس ازاین داستان سرائی های هوشنگ اسدی بازجوها به میزان شدیدی ازگذشته،ازجمله دست بندقپانی وکابل زدن های شددیــــد را اعمال می کند.اطلاعات سپاه چنین چیزی راباورکرده بودوتصورمیکردکه شوروی بـــاورودنیروها به مرز به این کودتا کمک می کند،درزیراین فشارهاکیانوری به هیچ وجه این قضیه ستـــادکودتـــا راتأیید نمی کندولی ۱۲نفری ازاعضای رهبری حزب به دروغ به انجام کودتا ووجودستادکودتا اعتراف می کنندوحتی آنها داستان سرائی هائی را برداستان اسدی اضافه می کنند.آنها نیزبه دروغ کـــــابینه ای معرفی می کنند.بدلیل نزدیـــــکی روابط ومناسبا ت ودیدگاه افراد،اعترافات نیزنزدیــک به هم بودوبیشترشـــــک اطلاعات سپــــاه را برانگیخت ودرنتیجه ترس آنها رادامن زد.ازاین رودراواخرفـــــروردین۶۲به سپاه اعــــــلام آماه باش می دهندومی گویند خطرکودتای توده ای وجوددارد.این جریان تا ســـــوم اردیبهشت ماه۶۲ادامــــه داشت تااینکه اسدی نامـــــه ای می نویسد ومی گوید که همه این مطالب مربوط به کودتــا وستاد کودتا رادروغ گفته وازترس این حرفها رازده است،چیزی که به توهم کودتای توده ای ها درمیان بازجـویان دامن زده بود،اطلاعاتی که کیانوری درزیرفشار ودرجریان طرح مسئله کودتا بیان کرده بود.بازجوها به کیـــــانوری گفته بودند،درجریان دستگیری فریدون فم تفریشی به هنگام مراجعه به رابط شوروی اش،چند روزقبل ازضـــربه اول به حزب ازاو نامــــــه ای به دست آورده اند کـــــه کیانوری بـرای شورویها نوشته بود وکیانوری که رودست خورده بود،به ناچار مفاد نامه رادر بـــــازجوئی ها بیان می کند.مــــاجرای مربوط به این نامه چنین بود که چندهفته قبل ازضربه اول به حزب در بهمن۶۱ شورویها ازطریق فروغیـــــان به کیانوری اطلاع می دهندکه بواسطه اصرارجمهوری اسلامی برای ورود به خاک عراق درجنگ،احتمــــال مداخله امریکاوبه ناچارمــــــداخله متقابل شورویها درایران ودرنتیجه بروزجنگ داخلی وتجزیه کشوروجود دارد وحزب ومتحدینش ازجمــــــله فدائیان اکثریت باید ازهرجهت برای چنین موقعیتی آماده باشند تادرصورت امکان قدرت رابه دست بگیرند.شورویها ازکیانوری خواستــــــــه بودند نیروهای حزب وفدائیان راازجمله درارتش برآورد وبه اطلاع آنها برساند.کیانوری درهمین رابطه مســائلی را درهیأت سیاسی مطرح می کند وبحث هائی درمی گیردوسپس نامه ای می نویسد که درآن اطلاعات لازم برای شورویهارا ارائه می دهدواین نامه راازطریق فم تفرشی برای رابط شوروی می فرستد.ازآن جا که کیانوری با حربه های بازجوها رودست خورده وباورکرده بودکه این نام با دستــــــــگیری فم تفرشی به دست مأمـــــوران اطلاعاتی وبازجوها افتاده است به مفادآن درچند مرحله وتقریبــــأ با تفصیل دربـــــازجوئی ها اقـــــرارمی کند وبازجوهااعضای زندانی هیأت سیاسی را تحت فشارمی گذارند که تفصیل مــــذاکرات آخرین جلســــات هیأت سیاسی وهیأت دبیران حزب افشاء کنند وافشای تدریجی این مذاکرات نیزبه مسأله دام می زند.
پس ازضربه اول به حزب جوانشیر،هاتفی وپرتوی جلسات سازماندهی راهفته ای دوباربرگزارمی کردند.طی این جلسات تصمیم گرفته شد که مسئولین ایالتی رابه تهران فرابخوانند ودرسطح شهرستانها،مسئولین تا حــــــد منطفه راجهت کارتشکیلاتی به شهرهای دیگربفرستند.علی گلاویژ،ابراهیمی وهادی پرتوی به تهران آمدنــــد، دراین مقطع جوانشیرمی خواهد به علی خاوری اطلاع داده شودکه درخارج ازکشورکمیته مرکزی اطلاعیـــــه ای صادرنکند،چراکه تنها هیآت تصمیم گیری درداخل کشورمی باشد،دکترحسین جودت پس ازدستگیری هـای ضربه اول درمنزل خودمــاند ومخفی نشد.طبری،میزانی وابراهیمی(سه عضوهیـــــأت دبیران)پرتوی ،هاتفی، جودت(سه عضوهیأت سیــــاسی )بهرام دانش،حاتمی وگلاویژ(ازاعضای کمیته مرکــــزی)درداخل کشورباقی ماندند.درآن جلسات فقط سه عضوهیآت دبیران وسه عضوهیأت سیاسی که درفوق نام برده شد شرکت جستند. جوادارتشیاررادرشبکه مخفی واردنکردندوژیلاسیاسی که که درآغازبه شبکه مخفی منتقل شده بودازشبـــــــکه مغفی به شبکه علنی منتقل شدوتتحت مسئولیت هاتفی قرارگرفت.درجلسات فوق دررابطه با مســـــــائل مختلف تصمیم های جدی اتخاذشد.ارتباط با شوروی ها بطورکلی قطع شده بود.جوانشیرتأکید داشت بایدبا آنهـــا ارتباط گرفت ونظرآنها راجویا شدکه چه کاری باید انجام داد،حتی اودرجلسات خصوصی به پرتوی یکبـــــارگفت: که شاید بهترباشد که این سازمان نظامی راتحویل شوروی ها داد،درضمن جــــوانشیر اعتقــــــادداشت که مصوبه رهبــــری که براساس آن اعضاــــــی رهبری حزب باید به خارج می رفتند واجرانشده بود،حالا بایداجـراشود، همچنین عده ای ازکادرهای حزبی برای تحصیل حزبی به خارج ازکشوربروند.ولی بایداول با شورویها تماس برقرارشودوآنها موافقت کنند.جوانشیربرای اینکارپیشنهاد کردکه ابراهیمی برای تمـــــــاس باشوروی به خارج برود.تمامی مقدمات کارنیزانجام شدکه درروزآخروزمـــان رفتن ابراهیمی جوانشیرحـــــرف خودراپس گرفت وگفت ممکن است درآینده بگویندکه جوانشیرهمه را ردکرد تاخــودش درایران کنترل حزب را به دست بگیرد، ازسوئی طبری درخانه ای مخفی شده بودویک زوج مخفی سارمان به عنوان پوشش درآن جازندگی می کردند این زوج به سعیدآذرنگ وپرتوی گفته بودند که طبری همه مارادیوانه کرده است زیراطبـــری همیشه می گوید دنیا صفحه شطرنج است ودوقطب شوروی وامریکا دوطرف صفحه شطرنج نشسته اند وصفحه دنیــا راآرایش می دهند.صفجه سیاست جهان وهمه چیزورقابت وتنازع وسازش این دوقــــــدرت حل می شود. دهه هفتـــــــاد پیشرویهای سوسیالیستی ودهه هشتاد حــــرکت وهجوم متقــابل نیروهای امپــــریالیستی ومتعاقب آن باید هجوم سوسیالیسم شکل بگیردوشورویها خودراآمــاده هجوم می کنند،ولی درحال حاضرعقب نشینی تاکتیکی کردند.و این گردش به راست درحکومت ایران،جــزئی ازعقب نشینی تاکتیک است،زیرارژیم ایران به شوروی وابسته است.خمینی ازطریق سوریه یا الجزایربا شورویها ارتبــــاط دارد وبه خمینی می گویند چه بکند.این گرایش به راست درعرصه اقتصادی ایران شبیه همان طرح»نپ»است.جــــــــریان حمله امریکائی ها در طبس نیزتوسط شوروی هاسرکوب شد.پس هرچه زودترباشوروی تماس بگیریم وکسب تکلیف کنیم،مــــــا قطب نمای خودرابا کیانوری که باشوروی ارتباط داشت ازدست داده ایم وگیج شده ایم وفعلأ نباید سیاست خــودرانسبت به حکومت عوض کینم،درجلسه هیئت سیاسی درنوروز۶۲ازاطلاعیه های دادستانی واضافه شدن اتهامـات دراین اطلاعیه قاعدتأ باید این برداشت به وجود می آید که تحت فشاربازجوئی ها اعتراقاتی صورت گرفته ومسائل جدیدی لو رفته باشد.اما این واقعیت بیشترتوطئه دادستانی قلمداد می شد.ازسوئی دیگرسعی می کردند،ردواثرکیانوری را پا کنند،باید تمام تشکیلات حزب رابه خارج می فرستادند،ولی درهرصورت هیچ کس تصوراینکه کیانوری در بازجوئی ضعف نشان دهد راردنمی کرد.جودت اعتقاد داشت که بایدپیشنهاد دادستانی مبنی براینـــکه اگرحزب رهبریت جدیدرامعرفی ومطرح کند،می تواند دوباره فعالیت کند،راقبول کرد که همگی اعضاء درجلســه هیئت سیاسی این پیشنهاد راردکردند،دراین جلسه طبری می خواست همان تحلیل صفحه شطرنج جهــــــــــانی ونقش شوروری را مطرح کند که جوانشیرحرف اوراقطع کردوگفت ما که ازمسائل خبرنداریم،هاتفی وپـرتوی تحلیل کردندکه گردش به راست کاملآجدی است وسیاست ما نباید سیاست گذشته باشد ودیگرنباید دفــــــاع ازخط امام وتقویت آن راتبلیغ کنیم،بلکه باید مستقیمأدرجهت بسیج مردم عمل کنیم.جوانشیربا این خط مشی وافــــراد درآن مخالف بودومی گفت،نباید تصورکرد که ما شرایط فوریه واکتبررامی گذرانیم(اشاره به دومرحلـــــــه انقـــلاب روسیه)طبری پیشنهاد داد که هیئت اجرائیه ای ازپرتوی،هاتفی وجوانشیرتشکیل شودکه مسئولیت هــا را به آن تفویض کنند،ولی جوانشیرگفت هیئت اجرائیه تشکیل می دهیم،ولی مسئولیت تفویض نمی کنیم.جــــوانشیرآرزو می کرد که شاید جمهوری اسلامی رهبران حزب رادررابطه خاصی با شوروی معامله ودرمرزتحویل دهد.
ازسوی دیگردرجریان بازجوئی ها اسامی کبیری وعطاریان لورفته وازاین رواطلاعات سپــــاه اطلاعات غلط وگمراه کننده دراختیارکبیر می گذاشتد،درعین حال بخش اطلاعات سپاه می دانست که دریک سری ازنهادهای اطلاعاتی مانند اطلاعات نخست وزیری عوامل نفوذی وجوددارد،بنابراین ازآنها اطلاعات می گرفتند،ولی بــه آنها اطلاعات نمی دادند.کبیری با شعبه مربوط به نیروهای سلطنت طلب دراطلاعات سپاه ارتبــــاط داشت. در فروردین۶۲اسامی افرادی ازسازمان نظامی توسط بازجوها شناسائی شده بود،ازسوی شعبه مربـــوط به حزب اطلاعات غیرواقعی رابه شعبه سلطنت طلب وسپس به کبیری می دادنـــــــد،بطورمثــــال اطلاع داده بودند که کیانوری قهرمانانه مقاومت میکند وگفته است که حاضرنیستیم به شما بازجــوئی پس بدهیم وباید دردادگاه علنی محاکمه شویم ویا می گفتند که بازجوها می ترسند که به تنهــــائی پیش کیانوری بروند،زیراتحت تـــأثیراوقرار می گیرند،هم چنین کیانوری ودوستانش اززمان بازداشت تاکنون بازجوئی پس نداده اند،این اطلاعاـت راهاتفی باورمی کرد،ولی جوانشیربا تردید به آن نگاه می کردولی درمجموع به خوش بینی ها دامن زده می شـــــــد،تا اینکه دراواخر۶۱واوایل اردیبهشت۶۲ازکانالهای دیگرازجملـــــه حزب وسازمــــان فدائیان اکثریت که آنها هم ازیکی ازآزادشده های کمیته ۳۰۰۰فهمیده بودند که عموئی رابــــا برانکارد برده وپـــــاهایش راباندپیچی کرده بودند،درهرصورت خبرشکنجه رهبران حزب رسیده بود وتأثیری احساسی ومخرب دربقیــــــــه افرادداشت،با پیشنهادهاتفی وپرتوی نامه سرگشاده خطاب به مجموعه مقامات مسئول کشوردرمورد شکنجه رهبـــران حزب دراردیبهشت ماه۶۲صــــادروازگرایش به راست درسیاستهای حــــــکومت سخن گفته شد،روز۵اردیبهشت ماه خبرهائی به رهبران رسید که به زودی ضربــــــه دوم به حزب احتمالأ در۱۱اردیبهشت ماه واردخواهدشد. به طورمثال ابوالقاسم سرحدی زاده به برادرش که توده ای بود گفتـــه بود،همین روزها همگی توده ای رادستگیر می کنند.تصمیم گرفته می شودکه جلسه ای ازبحش فعال چهارنفره پرتوی،هاتفی،ابراهیمی وجوانشیرتشــــکیل شود وتصمیم گیری های کامل اتخاذ شود که بقیه افرادرهبری راظرف دویاسه روزازکشورخارچ کنند.تصور آنها این بودکه ضربه دوم متوجه بخش مخفی نیست.جلسه ای در۶اردیبهشت ماه شب درمنزل راسخ قاضیاتی تشکیل وتصمیم گرفته شد که پرتوی هرچه سریعتربرای انتقال طبری،حاتمی،گلاویز،جودت ودانش به خارج ازکشوراقدام کند.گرچه جودت اظهارکرده بود که به خارج نمی رود.لیستی ازاسامی افرادی که می بایست به خارج ازکشورمنتقل شودوهم چنین اسامی افرادی که می باید جــــــانشین هیأت سیــــاسی مشخص شود،توسط جوانشیرآماده شده بود.پرتوی درخانه سعید آذرنگ زندگی میـکرد.ساعت حدود۱۱شب پرتوی می گوید که باید برود وگرنه سعید آذرنگ نگران می شود.جوانشیردرابتداتــــأکید داردکه پرتوی ازجلســـه خارج نشود،ولی با اصرارپرتوی به او می گوید که زودترازساعت۱۱شب جلسه راترک کند.پرتوی ازجلسه خـــــارج میشود ولی جلسه همچنان ادامه داشت.درست یک ربع بعداززمانی که پرتوی به منزل آذرنگ میرسد یعنی ســاعت۱۲شب مأموران امنیتی به منزل آذرنگ وارد می شوند وآذرنگ همسرش گیتی وهم چنین پرتوی رابا خـــود می برند. درواقع همه مراکزشناسائی شده ولورفته بود وضربه همزمان به همه مراکزعلنی ومخفی حزب یک جـــا وارد شد.نیم ساعت پس ازخروج پرتوی ازمنزل راسخ،مأموران امنیتی به منزل راسخ می ریزند وهمه رابا مـدارک روی میزدرجلسه می گیرند.بعدها جوانشیرگفته بود که پرتوی عامل جمهوری اسلامی بوده است. زیرا هرچه درآن شب به اوگفته بودیم که همین جـــــــا بمان،اوچنین نکردوازجلســــــه بیرون رفت وپس ازبیرون رفتن او مأموران به خانه وارد شدند وهمه را دستـــــگیرکردند ولی درهرصورت پرتــــوی نیزهم زمان با آنها درمحل دیگری(خانه سعیدآذرنگ)دستگیرشد.کیانوری وعموئی هم اکنون نیرحتی تأکید دارند که پرتوی حداقل تازمان دستگیری خود دراردیبهشت۶۲عامل جمهوری اسلامی نبوده است.
ازساعت۱۲شب۶اریبهشت دستگیری مرحله دوم انجام شد.اواسط روز۷اردیهشت قسمت هائی ازمصاحبــــــــه کیانوری وعموئی وبه آذین را برای برخی ازدستگیرشدگان نشان می دهند،پرتوی را پیش کیـــانوری می برند وکیانوری با سفارش قبلی بازجوها به اومی گوید که مـــــــا دراین جا به این نتیجـــــه رسیده ایم که هیچ چیزرا ازجمهوری اسلامی مخفی نکنیم وبه بیان واقعیات توصیه می کند.اکثریت افـــرادی که به دنبال ضربــــــه دوم اردیبهشت۶۲دستگیرشدندزیاد درمعرض شکنجه قرارنگرفتند،چراکه اعترافــــات اصلی صورت گرفتــــه بود ودرعین حال این افراد اصلأ روحیه خوبی برای مقاومت،عدم انجام مصاحبـــــــــه یا عـــــدم اعتراف نداشتند، جوعمومی درزندان جوروحیه تسلیم وشکست وعدم مقاومت بود،بطوریکه اکثریت مطلق این افرادضمن اعلام توبه، مسائل خطرسازراازخوددورمی کردند وبه دوش دیـــگری می انداختند،همه آنها دراین فکربودند که گلیم خود را ازآب بیرون کشند وبرای آنها جان دیگررفقا وموقعیت حزب مطرح نبودبه جزعبدالحسین آگاهی و تقی کی منش که درمراحل اولیه بازجوئی شهید شدند،تمامی افرادی که درضــــربه اول دستگیرشده بودند،حاضربه مصاحبه شدند وبه جزرحمان هاتفی که درمراحل ازجوئی شهیدشد.تمــامی افرادی که درضربه دوم نیزدستگیر شده بودند،حاضربه مصاحبه شدند،اما بازجوها ازهمه افرادمصاحبــــــه نگرفتند ودرتلویزیــــون سراسری نیز مصاحبه افرادی که معروف بودند،پخش کردند،درزندان پیشنهاد میزگــــردرادرهمان مــــــــاههای اول شخص کیانوری به بازجوها میدهد،درواقع طی یک نامه به آنها دوپیشنهادمیدهد که :
۱ ـــ میزگردی ازرهبران حزب برگزارشودوتاریخ وتخلفات حزب بررسی شود.
۲ ـــ میزگردی ازتمام رهبران جنبشهای چپ درایران تشکیل شود که دررابطه با تاریخ چپ ومارکسیست ها بحث شود،تا ریشه جریان مارکسیستی وچپ درایران ازبین برود.
لازم به توضیح است که میزگردرهبران حزب درشهریور۶۲ومیزگردرهبران چپ درنیمه دوم سال۶۶دراوین برگزارمی شود.میزگردرهبران حزب درشهریود۶۲درچندین نوبت درجلسه جداگانه وکنترلهای متعددبازجوها ازتلویزیون سراسری پخش شد،دراین میزگردرهبران حزب به افشای حزب وعملکرد آن پرداختند،مجری این شوی تلویزیونی محمدعلی عموئی بود.
* درمراحل بازجوئی دریک سال اول،رهبران حزب همه اطلاعات خودرا دادند وکاملأشکسته وخردشدند، بیشترین شکنجه ها درفاصله دوضربه بود،درضربه دوم یا شکنجه نشدند یا خیلی محدودشکنجه شدند.همــــــــه افراد اطلاعاتی راکه دراختیارداشتند به بازجوها ارائه دادند.تمامی کـــادرها،افرادزیرمجموعــــه خودرامعرفی کردند،چگونگی قرارهای خودرامی گفتند وسرقرارنیزمی رفتند وحتی تـــا چندهفته بعدازدستگیری ضربه دوم بسیاری ازپائینی ها،سرقرارها دستگیرشدند.یکی ازعلت های اصلی ضعف روحیـــه ناشی ازمصاحبه رهبران به ویژه عموئی بود،پس ازاین مصاحبه خیلی ها دواطلبانه اعلام کردند که اطــــــــلاعات خودرامی دهند،افراد شکسته شدند،هیچ کس سرموضع خودنبود،ازجمله عموئی به اصفهان رفت ودرآن جا برای زندانیان سخنرانی کرد.دربیدادگاههای فرمایشی،محاکمات آغازمی شود.دراواخرسال۶۲دردادگـــــــاه نظامی سیزده نفرازسازمان مخفی حزب حکم اعدام گرفتند،حکم اعدام سه نفرمعزز،شجاعی ومغازه عابدتأییـــد نمی شود،حکم اعدام۱۰نفر تأییدوبه همه ابلاغ می شود ووصیت نامه می نویسند،قبل ازاجرای حکم اعـــــــدام این ۱۰نفررا به حسینه اوین می آورند که برای دیـــگران سخنرانی کنند واین درحـــــالی است که همه آنهـــــا می دانستند،ساعتی بعد اعدام می شوند. افضلی گریـــه می کند ومی گوید که نمی دانسته مسأله جاسوسی درمیان است.عطاریان اظهارندامت کرده توبه می کند،کبیری ازکـــــــارخود اظهـــارتأسف می کند.جهانگیری سخنان مفصل وانتقادی دررابطه با مناسبات درون جــــامعه کرده وموضع گیری انتقــــــادی نسبت به حزب تـــــــوده وشوروی ایراد می کند، بقیه افرادسخنی نگفته واعلام می کنندکه حرفی ندارند.جمعیت علیــــه حزب تـــــوده شعارهائی میدهند.سپس۱۰نفر زندانی راسواربرمینی بوس به میدان تیر(سالن سرپوشیده درزندان اوین)می بدند،دقـــــــایقی بعددرحسینه اوین لاجوردی با بی سیم خبرمی گیردوبه جمعیت اعلام می کند که هم اینک انها به درک واصــل شدندوجمعیت هم چنان علیه حزب توده وتیرباران شده ها شعارمی دهند.
درسال۶۳همه زندانیان توده ای به اوین منتقل می شوند.دراتاقهای دربسته رهبـــــران حزب حتی به هم فحش و ناسزاناموسی می دهندوزدوخوردمی کردند.دراواخرتابستان۶۲پس ازانجام دادگاههاموسوی نماینده آیت الله منتظری به زندان آمده ومی گوید که راجع به سرنوشت رهبران حـــــزب درنظروجـــــــود داشت یکی نظرآقا (منتظری)این بود که شدت عمل نباشد ورهبران حزب اعــــــــدام نشوند وازآنهــــا استفاده شودونظردیگراینکه می گفتند که بایدهمه انی افراداعدام شوند.ولی نظراقا غالب شده است.پس ازآنکه رهبران حزب پی بــــردند که دادگاهها انجام شدهوخطراعدام تهدیدشان نمی کند،بسیاری ازآنهــا تغییرروحیه دادند وبه موضع دفاع ازفعالیت قانونی حزب پرداختندوحتی شخص خودراازتخلفات حزبی مبرادانستندوتخلفــات راعمدتأناشی ازعملکردبرخی ازرهبران حزب وبویژه کیانوری می دانستندکه بدون اطلاع آنها انجــــام گرفته است.ازهمان دوره نیردرگیری بین رهبران شدت می گیرد،کم کم برخی ازآنهاموضع می گیرند ودوباره ســــرموضع دفاع ازخط مشی قانونی حزب قرارمی گیرند.خبراین موضع گرفتن ها به بدنه حزب دربندهای دیگرزنـدان میرسد که برخی ازرهبران تأکید دارند،.اعترافات وضعف ها ناشی ازشکنجه بوده وحالاآن مطالب واعترافات راتکذیب می کنند،بدنــــــــه حـــــزب نیرکم کم موضع می گیرند وحتی برخی ازتوابهای دوآتشـــــه،بطورغیرعلنی به ســــــرموضع بــــاز می گردند.دراین روند موضع گیریهای تند کمیته مرکزی جدیدحزب درخارج ازکشوربه رهبری علی خــاوری که خبــــرش جسته گریخته به داخل زندان می رسیده نقش می رسیده نقش داشت.جوانشیرنیزبا نماینده منتظری توافــــق کرده بود که اقتصــــادی سیاسی رابرای حوزه آموزش دهد،جوانشیر کاپیتال را بطورفشرده وبه زبان ســـاده طی جلساتی بیان وموسوی آنها راضبط میکردوبرای حوزه می برد.
* سال۶۵دامادمنتظر ناصری به زندان می آید.منتظری به اوحکم داده بود ونماینده تام الاختیاروی دربررسی وضع زندانها بود.نامه هائی نیزاززندانیان درموردشکنجه ها درزندان گرفت وبرای منتظری برد.این حـــرکت تا حدود زیادی جورعب ووحشت رادرزندان شکست،زندانبانان به ســـــرکردگی لاجوردی ودیــــــگرمسئولین جوسازی شدیدی علیه دادماد منتظری براه انداختند،شکسته شدن جوزنــــدان باعث علنی شدن تدریجی مواضع جدیدازجانب زندانیان شد،دایره زندان افرادی را که ســـــرموضع بودند،درســـالن شماره۳جمع کردند.تحلیــــل زندانیان این شد که حتمأ تناسب قوا به سودجریانات غیـــــرراست تغییریافته،درنتیجه شــــروع به اعتـــــراض واعتصاب غذاکردند،سال۶۵رئیس شعبه۵دادستانی برکنارشد و به جای اوحاج ناصرکه ازپیــــــروان منتظری بود،رئیس شعبه شد.اوقصد تشکیل گرده تحقیق ـ تحلیلی درباره مجموعه تاریخ جنبش چپ راداشت واین کاررا باپشتیبانی موسوی اردبیلی والبته با مخالفت دیگرنیروهای دادستانی،انجام داد،درآغازکارتحقیق پیرامون جزب فقط باشرکت مهدی پرتوی وهادی پرتوی انجام شد،یک سری سئوالات مطرح کردند.
رهبران حزب درسالن آموزشگاه درسالن های دربسته قرارداشتند.درب اتاق های سالن آسایشگاه را بازکردند. امیرمعزی، رحیم عراقی وبابک زهرائی رانیزبه آن جا بردند.درهمان ســــالن بین رهبران حزب درمــــوافقت ومخالفت با کارتحقیقی کشمکش بوجودآمد،تا آن که موافقـــان به تحقیق یعنی بهـــزادی،گلاویژ،قائم پناه،کیهان، جودت وکیانوری رابه جای دیگری انتقال دادند،طبری به یک خانه تحت نظراطلاعات منتقل شد وهمسرش را نیزبه نزد اوبردند واوکارتحقیقاتی خود رادرآن جا ادامـــــه داد،درمجموع جوزندان تغییرکرد، درسال۶۵رئیس زندان برکنارومیثم ازهواداران منتظری جانشین وی شد.دراین شرایط هم دایره زندان وزندانبانان وهم حرکات تعرضی زندانیانان،باعث تضعیف اوشد.ازجمله یک باربرای بازرسی اتاق ها،نیروهای انتظامی به داخل بندها وارد شدند ومأموران دربند۳انواع کارد وساطوروگزارشـــات تشکیلاتی وآموزشی پیدا می کنند،نمایشگاهی از یافته های بازرسی های خودرا برگزارکردند وعده ای ازمسئولین رانیزدعـوت کردندتانشان دهندکه نتیجه عمل کرد نماینده منتظری چه بوده است.دربند۳اکثرأازتوابین مجاهدین بودند که باشـــرایط جدید زندان به سرموضع برگشته بودند.نیروهای چپ نیربه این موضع گیری پیوسته بودند.نتیجه این روند برکنــاری مثیم درسال۶۶بود.
مسئول جدید با انگیزه ایجاد وتشدید رعب ووحشت،اقدام به اجرای احکــــــام اعدام نمود.ازاولین اعـــــدامی ها انوشیروان ابراهیمی بودکه موضعی متعــــــادلی هم داشت.خبراعدام بــــاعث ارعاب دوباره وتضعیف روحیه درزندان شد.روزبعد جودت،گلاویژوقائم پناه با جاج ناصرصحبت می کنند وابرازمی دارندکه ممکن است بقیه را نیزاعدام کنند. پس اجازه بدهید ما باافراد تــــوده ای که ســــــرموضع هستند،صحبت کنیم.دراین شرایط بین جودت وپرتوی گفتگوئی شد ونمونه های پرونده های بازجوئی به آنها داده شد وجودت هم این پرونده ها را به عموئی وحجری نشان داد تابا نشان دادن مسائل درونی بازجوئی وبرخی مطالب ارائه شده وبویژه دربازجوئی کیانوری به آنها ووجودبرخی مسائل زشت دراین پرونده ها،آنها رابیشتربه سمت خودبرای کارتحقیق و فرار از خطرجلب کند.جودت به اتاق های بعضی رهبران درسالن آسایشگاه می رود تاآنها رابه پذیرش اشتباه وخیانت حزب وتعدیل مواضع قانق کند.عموئی،زرشنـــاس وحجری رابه شعبه می آورند تا با جودت وگلاویژوقائم پناه صحبت کنند،که بین آنها دعوا می شود،درهمــان زمان کیانوری بازاعتراض می کند که این سه نفرنمی توانند، کسی راقانع کنند واوحاضراست وازهرگـــروهی که باشد،پیش اوبیاورند تا با آنها صحبت وقانعشان کند،دراین سناریومریم نقش منشی کیانوری راایفاء می کند.به طورنوبتی افراد راپیش آنها می آورند،حتی یک باریـــــکی ازهواداران یکی ازگروه های چپ با نقشـــــه قبلی به اتاق کیانوری می آید وسعی می کند که همان جا خفه اش کند،محمد پورهرمزان نیزچندین باربا کیانوری درگیـــــری پیداکرده بود.جودت،گلاویژوقائم پناه به حاج ناصر پیشنهاد می کنند که مقامات زندان ودادستانی ترتیب اجـــــرای یک برنـامه رادرحسینه اوین بدهند که آنهابرای زندانیان توده ای صحبت وحزب راافشاء کنند وبدین ترتیب نگذارند تا زندانیــــان سرموضع بمانند وازقتل عام احتمالی آنها درآینده جلوگیری کنند.حاج ناصرمسئله رابا کیانوری درمیان می گذارد.کیانوری دراول امتنـــــاع می کند ووقتی دادسراتدارک کاررا می بیند،کیانوری شرط می گذارد که اجازه بدهید که من ومریــم دراتاقی با هم زندگی کنیم وپس ازوعده دادسرامبنی برمطرح کردن این قضیه با مقامات بالا،کیانوری هم حضـــوردراین میزگرد را می پذیرد.بعد قرارشد کارگسترش یابدومیزگردکلیه جریانات چپ برگـــزارشود.بعدازآن جاج ناصر ازافراد اولیه گروه تحقیق سازمان های چپ ازجمله مهدی وهادی پرتوی برای میزگرد دعــــوت کرد.ازطیری نیزدعوت شد.ازحزب توده ایران طبـــــــری،کیانوری،جودت،بهزادی،گلاویژ،قائم پناه،کیهان،مهدی وهـــــادی پرتوی، معزز، عباس خرسند در میزگرد شرکت داشتند. از آبان ۶۶ میزگرد شروع شد.هرجلســه۳ساعت(دردوبخش یک ساعت ونیم)و۲۰دقیقه استراحت بین دوبخش همراه با فیلم برداری تلویزیونی۲۷جلسه۳ســـــاعته به حزب توده و۱۶جلسه۳ساعته به گروههـــــــای دیگراختصاص پیدا کرد.ازگروههای رنجبران۳نفر(اکباتانی ـ مسعود فراستی ـ محسن خاتمی) فدائیان اکثریت بیژن شیروانی ازفدائیان اقلیت یک نفرازگروه اشرف یک نفرـ پیکار یک نفرـ دونفرازاتحادیه کمونیستها(پدرام رهبری وعلی کاشانی) یک نفرازکومله ـ یک نفرازسهند ـ یک نفراز حزب کمونیست شرکت کردند،هم چنین مجری این میزگرد حاج ناصربود.طبری می گفت که به علت کســالت مزاج ولکنت زبان دراثرسکته ناچاراست ازکتابش کژراهه که منتشرشده بود،استفاده کند.اودرطول میـــــزگرد ۸۰درصد کتاب راکه راجع به مسائل مطروحه درمیزگردبود،خواند واگرسئوالی هم می شد،پاسخ میداد وجالب این که بعدها برخی به دروغ مدعی شدند که کتاب کژراهه راخودطبری ننوشته بود ومأموران برایش نوشتــــه بودند.جودت وکیهان درمیزگرد بازهم برخوردجناحی باکیانوری می کردند.درنهایت همه افراد وبخش دیـگری ازرهبری رابه بندآوردند.لازم به توضیح است که درزندان درسطح رهبری سه بخش وجود داشت؛
۱ ـــ شرکت کنندگان درمیزگرد وکارتحقیقی که اغلب درهمان بند،کارتحقیقی وترجمه متون راانجام می دادند که عبارت بودند از: کیانوری،جودت،بهزادی،گلاویژ،قائم پناه،کیهان،جوانشیرکه دراتــــاق های تنها زنـــــدگی می کردند،مهدی پرتوی،امیرمعزی،عباس خرسند ونیزطبری که بیرون اززندان کارمی کردند.این افـراد معتقد به همکاری با دادستانی درچهارچوب انجام یک کارتحقیقی بودند.آنها قبول داشتند که تخلفات حزبی صــــورت گرفته وحزب مقصراست.خط مشی سابق حزب درموردجمهوری اسلامی راقبـــول داشته ودفـــاع ازخط امام را هم چنان تبلیغ می کردند.
۲ ـــ افرادی مانند عموئی،حجری،شلتوکی،باقرزاده،ذوالقدرکه معتقد بودند،تخلفاتی ازجانب بــــرخی رهبران حزب صورت گرفته ولی بقیه رهبران ازآنها بی اطلاع بودند،حاضربه همکاری تحقیقاتی بادادستانی یا شرکت درمیزگـــردسال۶۶نبودند،اما همچنان جمهوری اسلامی راکم وبیش وهمان سیاست وخط مشی حزب درقبل از دستگیری رانسبت به جمهوری اسلامی راقبول داشتند.حتی درجریان برگزاری انتخـــــــابات مجلس یا ریاست جمهوری درزندان دراین انتخابات شرکت می کردند.
۳ ـــ افرادی که بطورکــــلی جمهوری اسلامی راقبـــــول نداشتند وبحت راروی تخلفــــات حزب نمی گذاشتند .برخورد خصمانه بـا جمهوری اسلامی داشتند وبه تعبیری به براندازی اعتقاد داشتند.ازجمله این افرادمی توان ازنیک آئین،رفعت محمدزاده،پورهرمزان،کیومرث زرشناس وسعید آذرنگ نام برد.
ــــ دراین جا ضروری است که نسبت به مواضع تمامی افــــراد رهبری تا قبل ازدستگیری نسبت به حکومت نیزتوضیحی داده شود.درسال۶۰ رفعت محمدزاده مقاله ای می نویسد ودراختیـارهیئت سیاسی قرارمی دهد. او دراین مقاله بحثی مطرح وبه خط مشی حزب انتقاد می کند.اوتأکید می کند که نظــام حکومتی ایران تئوکراسی ویک پارچه است وآنها قصد استقرارحکومت الهی رادارندوبحث تقسیم بندی جناحیهای روشن بین وقشری در این حکومت درماهیت امراشتباه است.تمامی جناحهای حکومت ضد کمونیست هستند،هیچ کــــــدام به دنبال راه غیرسرمایه داری نخواهند بودوازاین روحزب بایستی درمقابل مجموعه حکومت موضع مخالف داشته باشــــد. درآن شرایط هیچ یک ازاعضای هیئت سیاسی این نظررفعت محمدزاده را نمی پذیرند وعلیه آن موضع گیری می کنند،حتی هاتفی علیه آن مقاله درهیئت سیاسی طی مقاله ای موضع گیری می کند.درزندان مناسبات میــان بخش های گوناگون رهبری که درزندان بودند،به این صورت بودکه بخش دوم وسوم بخش اول رابایـــــــکوت کردند.بخش دوم وسوم درحدسلام واحوال پرسی باهم رابطه داشتند،ولی هیچ گونه بحث وتبــــــادل نظری باهم نمی کردند.بخش اول دوجناح بود،مثلأ کیانوری با جودت وکیهان درگیری شدید داشتند.
در۲۶ تیرماه۶۷سعیدآذرنگ وکیومرث زرشناس اعدام شدند.کیومرث زرشناس درلحظه اعدام شعارمی داد: مرک برخدا. پس ازآن زمان کشتارهای جمعی زندانیان آغازشد.تلویزیون ها ازاتــــــــاق ها برداشته شد،ورود روزنامه ها قطع گردید،زندانیان ممنوع الملاقات شدند ودادگــــاههای تفتیش عقیـــــده تشکیل شد. پس ازتشکیل دادگاه ها اولین کسی راکه ازبند رهبران حزب خارج کردندوبــــردند،محمود هنری ازاعضای حزب کمونیست بود.درپی اوچندروزبعد عـــــده ای دیگررابردند،تا این جای کارزندانیــــان هنوزنمی دانستند که قضیه چیست. افرادی را که می بردند،حــــــکم اعدام داشتند،یا اگرحکم تاریخ دارداشتند،اما سرموضع وفعال بودند،دوباره به دادگاه می بردند.ازرهبری حـــزب فقط مهدی پرتوی،عموئی وکیانوری رابه دادگاه نبردند.زنها رانیزنبردند.از افراد کمیته مرکزی حزب که به دادگـــاه رفتند واعـــدام نشدند،فریدون فم تفرشی،ارتشیار،محمودروغنی،بقائی وناظربودند. پس ازکشتارها،چندروزبعد حاج ناصرازخـــــوشحالی به بند آنها می آید وماجراراتوضیح می دهد ومی گوید ازاین به بعد دیگرکسی ازاین بنداعـــدام نخواهدشد.کیانوری با شنیدن سخنان حاج ناصرازخوشحالی که سایه مرگ ازاودورشده وبدون توجه به قتل عــام وسیع زندانیان درچند روزگذشته،قهقهه می زند. مسئولان زندان ودادستانی تعدادی اززندانیان باقی مانده را به تالاروحـــــدت بردند. ازحزب کیانوری وپرتوی سخنرانی کردند وازآن جا همه افراد راسواربراتوبوس به جلوی دفترسازمان ملل بردند تاآزادی آنها رابه عنوان یک عفو عمومی به نمایش بگذارند.سپس این ها را به مقابـــل مجلس بردند.یکی ازمقامات حکومتی سخنرانی کرد. طبری هم درکنارمقامات دربالکن مجلس بود.به خانواده های زندانیان گفته بودند که همه به مقابل مجلس بیایند. اعلام کردند که هرزندانی ازمقابل مجلس همراه خــــــانواده اش برود، فقط کیانوری،پرتوی وبابک زهرائی به زندان برگشتند. کیانوری ازسال۷۰همراه با مریم فیـروزبه خانه ای بیرون اززندان اوین منتقل می شود ودرآن خانه تحت نظروزارت اطلاعات زنــــــدگی می کردند. مهدی پرتوی درسال۷۰وفریدون فم تفرشی ودکتربقائی درسال۷۲آزاد می شوند،محمدعموئی نیزازسـال۷۳به منزل خود وپیش خانواده اش منتقل وعملأ آزاد می شود، تا آن که عموئی ومریم فیروز دراردیبهشت۷۴حـــکم ابلاغ آزادی خودرا با تــــــأیید خامنه ای دریافت می کنند ورسمأ آزاد می شوند.مریم فیروزبه منزل خود وجدا ازکیانوری منتقل می شود. درسـال۷۵نیرکیانوری ازخانه تحت نظروزارت اطلاعات به منزل خود و پیش خانواده اش منتقل و بطورکامل آزاد می شود.
منبع: Political Articles
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر