نگاهي به...

30شهريور :بيانيه جمعی از حقوقدانان: اقرار متهمان عليه خودشان هم اعتبار ندارد

روزانلاین:آيت الله خامنه ای روز گذشته در مراسم نماز عيد فطر، برای اولين بار درباره اعترافات بازداشت شدگان و پخش آن در تلويزيون اظهار نظر کرد. او اعتراف افراد عليه خود را شرعا و عرفا نافذ دانست اما اعتراف افراد عليه اشخاص ديگر را غير معتبر اعلام کرد.

اين سخنان رهبر جمهوری اسلامي، که روز گذشته در نماز عيد فطر در تهران بيان شد، واکنش های متفاوتی را برانگيخته است. از سويی تحليل گران معتقدند بخشی از سخنان ديروزآيت الله خامنه ای پاسخی به نامه تظلم خواهی فرزندان هاشمی رفسنجانی به رئيس قوه قضائيه است و از سوی ديگر حقوقدانان برجسته کشور اعتراف افراد عليه خود را حائز شرايطی می دانند که بدون لحاظ يکی از اين شرايط، فاقد ارزش و اعتبار قانونی خواهد بود. "روز" در گفتگو با عبدالفتاح سلطاني، حقوقدان و عضو کانون مدافعان حقوق بشر و همچنين ناصر قوامي، رئيس کميسيون حقوقی و قضايی مجلس ششم، جنبه های مختلف اين موضوع را بررسی کرده است.

سخنان رهبری زنگ خطراست

سخنان آيت الله خامنه ای در خطبه های عيد فطر در حالی ايراد شده که بعد از کودتای انتخاباتی ۲۲ خرداد، فعالان سياسی و مطبوعاتی منتقد دولت احمدی نژاد و معترض به تقلب گسترده صورت گرفته در انتخابات به صورت فله ای بازداشت شده و در شرايطی خاص تحت بازجويی قرار گرفته اند. طی هفته های اخير نيز افکار عمومی شاهد پخش اعترافاتی بودند که مشخص نيست در چه شرايطی اخذ شده است. هر چند برخی اخبار منتشر شده، از فشارهای روحی و جسمی شديدی که بر بازداشت شدگان برای اخذ اعترافات عليه خودشان وارد می شود خبر ميدهند. سخنان آيت الله خامنه ای زنگ خطری است بر اينکه بدون توجه بر چگونگی اخذ اعترافات، اين نوع اقرارها را در دادگاه، مستند قرار دهند و بر مبنای آن حکم صادر کنند.

عبدالفتاح سلطاني، حقوقدان برجسته و عضو کانون مدافعان حقوق بشر معتقد است که اقرار افراد عليه خود، در شرايطی نافذ است که در شرايط عادی اخذ شود. او در گفتگو با "روز" گفت: در قانون اساسی و قانون کيفری شرايطی برای اقرار در نظر گرفته شده و بر اساس قانون اساسی هر اعترافی که با اجبار يا اکراه و حتی اغفال متهم اخذ شود خلاف قانون و فاقد سنديت قانونی است.

اين وکيل دادگستری افزود: يکی از علائمی که نشان ميدهد اقرارها در شرايط خاصی اخذ می شود، اين است که متهم را از زندان به طور مستقيم به دادگاه برده و محاکمه می کنند و اگر اعترافات در شرايط آزاد و درستی اخذ شده چرا متهم را با قيد وثيقه يا کفالت تا زمان برگزاری دادگاه آزاد نمی کنند؟

به گفته آقای سلطاني، اگر متهم بعد از آزادی با قرار وثيقه به دادگاه برود و در دادگاهی با رعايت اصل ۱۶۸ قانون اساسی و حضور هيات منصفه، اعترافات داخل زندان خود را مجددا تکرار کند می توان اين اعترافات را پذيرفت

عضو کانون مدافعان حقوق بشر با بيان اينکه متهم در زندان تحت بازجويی های غيرقانونی قرار می گيرد افزود: متاسفانه شاهد هستيم که کتهم حتی اجازه تعيين وکيل برای خود را ندارد و اين دادگاه است که برای او وکيل تسخيری تعيين می کند در همين موارد اخير وکالت خيلی از وکلا را برای پرونده ها نپذيرفتند و همين مساله نشان ميدهد که متهم در شرايط طبيعی قرار ندارد و اعترافات او در شرايط قانونی اخذ نشده است.

اين حقوقدان برجسته تصريح کرد: اگر اعترافات بدون القا، وحي، فشار يا هرگونه فشار روانی صورت بگيرد آن موقع معتبر است.

آقای سلطانی با شاره به سخنان ديروز آيت الله خامنه ای درباره نافذ بودن اقرار افراد عليه خود گفت: اقرار متهمانی که اخيرا به دادگاه می آورند به هيچ عنوان قابل قبول نيست چون از طرفی اين افراد را مستقيم از زندان به دادگاه می اورند و از سوی ديگر به ظاهر اين دادگاه ها علنی اعلام شده اما در اصل شرايط علنی بودن را ندارد و حائز شرايط اصل ۱۶۸ قانون اساسی نيست.

معجزه عصای موسی در زندان

ناصر قوامي، رئيس کميسيون حقوقی و قضايی مجلس ششم نيز بر سخنان عبدالفتاح سلطانی صحه می گذارد. او به "روز" گفت که که بر اساس روايت اسلامي، اعترافات افرادی که در زندان هستند حتی عليه ودشان نيز پذيرفتنی نيست.

آقای قوامی توضيح داد: از نظر حقوقی و فقه اسلامي، اقرار افراد درباره خودشان نافذ است اما شرايط دارد و بايد در يک شرايط کاملا آزاد و اختياری و شرايطی که هيچ گونه اکراه و فشاری روی آنها نباشد و حتی شائبه فشار و اکراه نيز وجود نداشته باشد اخذ شود و فقط در اين صورت اين اعترافات عليه خود افراد نافذ است.

به گفته اين نماينده سابق مجلس، اعتراف افراد در زندان عليه خودشان نيز اعتبار ندارد چون فرد در زندان در شرايط خاصی قرار دارد و اعترافاتش آزاد و با اختيار خود او نيست.

رئيس کميسيون حقوقی و قضايی مجلس ششم با اشاره به پخش اعترافات برخی از فعالان سياسی که بعد از انتخابات بازداشت شده اند، از تلويزيون گفت: بر اساس آنچه که من از تلويزيون ديدم و در خبرها خواندم چه درباره آقای ابطحي، چه آقای عطريان فر و بقيه آقابان بايد بگويم صحبت هايی که اين افراد کردند اعتراف به جرم نبود و هيچ اعترافی که موجب مجازات باشد نکردند و فقط گفتند که تحليل سياسی شان اشتباه بوده است.

آقای قوامی متذکر شد: حالا بالفرض محال ما اين گفته ها را اعتراف به جرم تلقی کنيم بايد بپرسيم که چگونه فردی بعد از ۳۰ يا ۴۰ سال فعاليت سياسي، ظرف چند روز در زندان پی به اشتباهات خود می برد

او با اشاره به شرايط خاصی که اين فعالان سياسی و مطبوعاتی در زندان داشته و دارند گفت: اين افراد نه از بيرون و اتفاقات بيرون از زندان خبری داشتند و نه به وکيل دسترسی داشتند و ما نميدانيم چه چيزهايی در زندان به آنها القا کرده اند و يا چه نوع تهديدها يا فشارهای بر آنها وارد شده که ۳۰ سال متوجه اشتباهشان نشده اند اما همين که رفتند زندان معجزه ای رخ داده و فهميدند اشتباه کرده اند.

آقای قوامی به سابقه سه بار زندان خود در زمان رژيم گذشته اشاره کرد و گفت : در آن زمان ساواکی ها، با کابل بر پای زندانيان ميزدند و می گفتند که اين کابل عصای موسی است و معجزه می کند و با اين کابل ها از زندانيان سياسی اعتراف می گيريم حالا ما نميدانيم اکنون آقايان در زندان عصای موسی دارند يا با چه روش هايی چنين معجزه هايی را رقم ميزنند که افراد پی به اشتباهات تمام ندگيشان می برند.

سخنان رهبر، پاسخی به نامه فرزندان هاشمی رفسنجاني؟

خامنه ای روز گذشته همچنين گفت که اعتراف افراد در دادگاه عليه فردی ديگر "حجيت شرعی" ندارد و مسموع نيست. اين اظهار نظر آيت الله خامنه ای در حالی صورت می گيرد که يک روز قبل فرزندان هاشمی رفسنجانی در نامه ای به رئيس قوه قضائيه، انتشار شايعات عليه خود را، نوعی "اهرم فشار" عليه آقای هاشمی رفسنجانی و ابزاری برای "حذف" او دانسته و از صادق لاريجانی خواسته بودند که مرجعی صلاحيت دار را مأمور رسيدگی به شايعات و اتهامات عليه آنها کند.

فرزندان رئيس مجلس خبرگان رهبری در نامه خود نوشته اند: اخيرا شاهد بوده ايم که از راه پخش اظهارات بعضی متهمان حوادث اخير، که در صورت داشتن اعتبار اقرار قانوني، تنها عليه شخص اقرار کننده قابل استناد است، تلاش می شود تا ادعاهای بی سند عليه يکی از امضاء کنندگان اين نامه... مستندسازی شود.

اشاره فرزندان هاشمی به اعترافات برخی از معترضان به کودتای انتخاباتی در دادگاه های نمايشی است که تاکنون ۵ جلسه از آن برگزار شده است و در اين دادگاهها برخی از بازداشت شدگان، سخنانی را عليه مهدی هاشمی عنوان کردند. محمد علی ابطحی نيز در جلسه اول دادگاه، گفته بود که هاشمي، موسوی و خاتمی در جريان انتخابات با يکديگر "هم‌قسم" شده بودند.

موضع گيری رهبری در خطبه های نماز عيد طر در شرايطی صورت گرفت که روز گذشته هاشمی رفسنجانی بعد از مدتها غيبت، در نماز عيد فطر حاضر شد و در صف اول نماز در کنار ساير مسوولان جمهوری اسلامی قرار گرفت.